Fréttaskýring: Fleiri stofnfjárhafar athuga stöðu sína

Stofnfjárhafar í Byr sparisjóði sem greiddu upp lán sem þeir tóku hjá Glitni banka vegna stofnfjáraukningar í sparisjóðnum eru að athuga stöðu sína í framhaldi af dómi Hæstaréttar sem leiddi til þess að Íslandsbanki felldi niður útistandandi lán. Einnig þeir sem greiddu fyrir hluti sína með sparifé eða lántöku hjá öðrum.

Glitnir banki veitti stofnfjárhöfum lán til að fjármagna stofnfjáraukingu í Byr sparisjóði og Sparisjóði Norðlendinga á árunum 2007 og 2008. Þegar sparisjóðirnir féllu varð stofnféð einskis virði en lánin stóðu eftir. Lánþegarnir vörðust og unnu prófmál sem talið er að nái til um 400 einstaklinga og 20 fyrirtækja.

Í dómi héraðsdóms sem Hæstiréttur staðfesti kemur fram að Glitnir áttu frumkvæðið að og fjármagnaði stofnfjáraukningu sem fól í sér að stofnfjárhafar margfölduðu eign sína. Virtist það vera liður í hlutafjárvæðingu sparisjóðsins sem var að hluta til í eigu sömu aðila og Glitnir.

Starfsmenn Glitnis töldu greinilega að lánveitingin væri með öllu áhættulaus, þar sem verðgildi bréfanna væri mun meira. Þeir lánuðu öllum sem þess óskuðu fyrir allri aukningunni, háar fjárhæðir til skamms tíma, meðal annars börnum, gamalmennum og nýstofnuðum einkahlutafélögum.

Villandi upplýsingar gefnar

Áhersla var lögð á að sem flestir nýttu rétt sinn. Við kynningu fyrir stofnfjárhöfum var bent á að fólkið myndi tapa 86% af eign sinni í sparisjóðnum ef það keypti ekki aukninguna. Jafnframt var fólki sagt að aðeins stofnbréfin sjálf væru til tryggingar fyrir lánum og ekkert minnst á þá áhættu sem fólst í því að virði bréfanna og rekstur sparisjóðsins gæti þróast til verri vegar. Þótt þessar villandi upplýsingar væru gefnar af starfsmönnum Byrs taldi dómurinn að vegna frumkvæðis Glitnis bæri hann ábyrgð á því að gera lántakendum grein fyrir áhættunni. Það var niðurstaða dómsins að ósanngjarnt teldist að Íslandsbanki byggði innheimtu lánanna, umfram hin veðsettu stofnfjárbréf og arð af þeim, á umræddum lánssamningum.

Þótt stofnfjárhafarnir tapi öllu stofnfé sínu, gömlu jafnt sem nýju, er það þeim sárabót að þurfa ekki að greiða lánin. Dómurinn nær ekki til allra tilvika. Þannig hafði hluti stofnfjárhafa greitt upp Glitnislánin, sumir með fyrirvara en aðrir ekki. Þeir eru að athuga stöðu sína. Hróbjartur Jónatansson hrl. sem fór með mál stofnfjárhafa telur að þeir sem greiddu með fyrirvara ættu að geta sótt endurgreiðslu því reikna megi með því að fyrirvarinn hafi lotið að því að Glitnir hafi staðið að málinu með lögmætum hætti. Allt eru þetta sömu lánin og felld voru niður með dómi Hæstaréttar, einnig lánin sem stofnfjárhafar gerðu upp án þess að gera fyrirvara.

Þeir stofnfjárhafar sem greiddu aukninguna með eigin fé eða tóku lán annars staðar eru einnig að kanna sína stöðu. Þótt þeir hafi verið blekktir til að kaupa bréfin, með sama hætti og þeir sem tóku lán hjá Glitni, geta þeir ekki varist með sama hætti. Ekkert fé er að sækja í bú Byrs sem gaf út bréfin. Hins vegar er spurning hvort hægt er að sækja skaðabótamál vegna útboðs á stofnfjáraukningunni. Glitnisdómurinn tekur ekki á því.