Innlent | mbl | 7.4.2017 | 9:15 | Uppfært 10:01

Frjósemi minni en nokkru sinni

Tölurnar verða kannski hærri fyrir árið í ár ef marka má fréttir af fæðingum 9 mánuðum eftir EM. mbl.is/Golli

Frjósemi kvenna á Íslandi er minna en nokkru sinni fyrr og fæddust færri börn í fyrra en árið á undan. Meðalaldur frumbyrja heldur áfram að hækka og var 27,7 ár í fyrra. Algengast er á Íslandi að barn fæðist utan hjónabands miðað við önnur lönd í Evrópu.

Frjósemin hefur aldrei verið lægri frá því mælingar hófust árið 1853

Árið 2016 fæddust 4.034 börn á Íslandi, sem er fækkun frá árinu 2015 þegar 4.129 börn fæddust. Alls fæddust 2.042 drengir og 1.992 stúlkur, en það jafngildir 1.025 drengjum á móti hverjum 1.000 stúlkum.

Helsti mælikvarði á frjósemi er fjöldi lifandi fæddra barna á ævi hverrar konu. Yfirleitt er miðað við að frjósemi þurfi að vera um 2,1 barn til þess að viðhalda mannfjöldanum til lengri tíma litið. Árið 2016 var frjósemi íslenskra kvenna 1,75 börn á ævi hverrar konu og hefur hún aldrei farið lægra frá því að mælingar hófust árið 1853. Árið 2015 var frjósemi 1,81 en það er næstlægsta frjósemi sem mælst hefur hér á landi. Undanfarinn áratug hefur frjósemi á Íslandi verið rétt um tvö börn á ævi hverrar konu, segir á vef Hagstofu Íslands.

Frjósemi á Íslandi hefur verið með því mesta sem þekkist í Evrópu á síðustu árum. Árið 2015 var frjósemi yfir tveimur í Frakklandi (2,14) en þess utan voru öll löndin undir tveimur. Þá var frjósemi að meðaltali 1,58 í 28 löndum Evrópusambandsins árið 2015. Síðustu ár hefur fæðingartíðni innan álfunnar verið lægst í löndum Suður-Evrópu og er árið 2015 engin undantekning, en fæðingartíðni var 1,31 í Portúgal, 1,32 á Kýpur og 1,33 á Grikklandi.

Eins og við má búast voru flest nýfædd börn í fyrra skrásett með lögheimili í Reykjavík (1.555), í Kópavogi (470) og í Hafnarfirði (363). Flestar fæðingar voru í september (403) en fæstar í desember (283). Árið 2015 fæddust flest börn í júlímánuði (385) og fæst í desember (297).

Meðalaldur frumbyrju 27,7 ár

Meðalaldur mæðra hefur hækkað jafnt og þétt síðustu áratugi og eignast konur nú sitt fyrsta barn síðar á ævinni en áður var. Frá byrjun sjöunda áratugarins og fram yfir 1980 var meðalaldur frumbyrja undir 22 árum en eftir miðjan níunda áratuginn hefur meðalaldurinn hækkað og var 27,7 ár í fyrra. Algengasti barneignaaldurinn er 25–29 ára. Á þessu aldursbili fæddust 109 börn á hverjar 1.000 konur í fyrra. Fæðingartíðni mæðra undir tvítugu í fyrra var 6,5 börn á hverjar 1.000 konur. Það er afar lágt miðað við þegar hún fór hæst á árabilinu 1961–1965, en þá fæddust 84 börn á hverjar 1.000 konur undir tvítugu. Til samanburðar var meðalaldur frumbyrja 28,9 ár í 28 löndum Evrópusambandsins árið 2015, yngstar voru frumbyrjur í Búlgaríu (26,0 ára) en elstar á Ítalíu (30,8 ára).

Árið 2016 fæddust 30,4% barna á Íslandi í hjónabandi. Rúmlega 54% barna fæddust í óvígðri sambúð og 15,5% fæddust því utan sambúðar eða hjónabands. Af 28 löndum Evrópusambandsins fæddust um 40% barna utan hjónabands árið 2015. Næstólíklegast, á eftir Íslandi, er að börn fæðist innan hjónabands í Búlgaríu (58,6%), Slóveníu (57,9%) og Noregi (55,9%). Til samanburðar fæðast varla börn utan hjónabands í Tyrklandi (2,8%) og það sama má segja um Grikkland (8,8%).