Fordómar í garð forsætisráðherra

Ana Brnabic er nýr forsætisráðherra Serbíu, en hún er fyrsta konan sem gegnir því embætti auk þess að vera fyrsta samkynhneigða manneskjan til að sitja í þessari valdamiklu stöðu.

Brnabic hóf stjórnmálaferil sinn fyrir aðeins ári þegar hún var skipuð í embætti ráðherra opinberrar stjórnsýslu og sveitastjórna í ríkisstjórn Aleksandars Vucic í ágúst 2016. Þar áður starfaði hún í tíu ár hjá ýmsum alþjóðastofnunum og á vegum hins opinbera í Serbíu, en Brnabic stundaði nám í Bretlandi og Bandaríkjunum. Eftir stórsigur Aleksandars Vucic í serbnesku forsetakosningunum í apríl síðastliðnum valdi hann Brnabic til að taka við forsætisráðherrastólnum en staðan er ein sú valdamesta innan serbneska stjórnkerfisins.

Fordómar gagnvart samkynhneigðum útbreiddir

Tilnefningin olli hörðum viðbrögðum, bæði á serbneska þinginu og víðar í samfélaginu. Fordómar gagnvart samkynhneigðum eru útbreiddir í landinu, en samkvæmt skýrslu ILGA Europe um Serbíu, sem afhent var framkvæmdastjórn Evrópusambandsins árið 2011, telja 67% aðspurðra að samkynhneigð sé sjúkdómur. Hjónabönd samkynhneigðra eru auk þess ólögleg í landinu, í stjórnarskrá Serbíu, sem skrifuð var árið 2006, segir að hjónaband sé einungis ætlað á milli karls og konu.

Vill nútímavæða samfélagið

Óhætt er að segja að tilnefning Brnabic sé söguleg, en hún er fyrsti samkynhneigði forsætisráðherrann á Balkanskaganum og aðeins sá fimmti í heiminum. Þegar ný ríkisstjórn var samþykkt þann 29. júlí sagðist Brnabic vilja sjá nýja vinda blása um landslag serbneskra stjórnmála. „Ég hef háleit markmið þegar ég lít til framtíðar,“ sagði hún í ræðu sinni. „Setjum fortíðina saman þangað sem hún tilheyrir, í fortíðinni.“ Hún hvatti einnig þingið til að slást í lið með sér til að „nútímavæða samfélagið okkar“ með því að endurreisa hagkerfi landsins og taka á spillingu.

Nýtur stuðnings forsetans

Brnabic er ekki meðlimur í neinum stjórnmálaflokki, en hún nýtur stuðnings flokks Aleksandars Vucic, serbneska Framsóknarflokksins, sem hefur meirihluta á þingi landsins. Óvíst er þó að Brnabic verði sterkur forsætisráðherra þar sem margir innan flokksins, auk ýmissa í minni flokkum stjórnarbandalags forsetans, eru ósáttir við tilnefningu hennar. „Ana Brnabic er ekki minn forsætisráðherra,“ sagði Dragan Markovic-Palma, formaður stjórnarflokksins Unified Serbia. Brnabic nýtur þó fulls stuðnings forseta landsins.

Ekki málsvari hinsegin fólks

Ýmsir mannréttindahópar telja að tilnefning Brnabic sé stórt skref í réttindabaráttu hinsegin fólks í Serbíu, þó hafa ganrýnisraddir borist frá hinsegin fólki þar í landi, en þær beinast að mestu að því að Brnabic hefur ekki málað sig sem málsvara hinsegin fólks. Á síðasta ári studdi hún ekki frumvarp til að þrýsta á um lögleiðingu hjónabanda samkynhneigðra. „Ég er ekki talsmaður L.G.B.T.-samfélagsins,“ sagði Brnabic í viðtali við Vice Serbia á síðasta ári. „Ég vil ekki vera stimpluð sem samkynhneigður ráðherra, alveg eins og samstarfsmenn mínir vilja ekki vera skilgreindir sem gagnkynhneigðir,“ bætti hún við.

Hinsegin fólk í Serbíu hefur lengi þurft að horfast í augu við mismunun og hótanir. Til að mynda var Gay Pride-gangan í Belgrad bönnuð í þrjú ár í röð eftir að hópur mótmælenda réðst að göngunni árið 2010.

Í viðræðum við ESB

Brnabic tekur við embætti á mikilvægum tíma fyrir Serbíu, en landið býr sig nú undir inngöngu í Evrópusambandið á meðan það reynir að halda góðu sambandi við Rússland. Aðilar frá bæði Serbíu og Evrópusambandinu hafa opinberlega lýst yfir bjartsýni um að Serbía muni verða Evrópusambandsríki í lok þessa áratugar.