Ósongat á stærð við N-Ameríku

Gatið í ósonlaginu yfir Suðurskautslandinu 11. september 2014.
Gatið í ósonlaginu yfir Suðurskautslandinu 11. september 2014. NASA

Gatið í ósonlagi jarðarinnar yfir Suðurskautslandinu náði árlegu hámarki sínu 11. september. Þá var það á stærð við Norður-Ameríku. Gatið er minna en það var í kringum aldamótin en ekki liggur ljóst fyrir hvort ástæðan sé aðgerðir til að draga úr notkun efna sem eyða ósonlaginu eða hlýnun jarðar.

Ósonlagið verndar líf á jörðinni fyrir útfjólubláum geislum úr geimnum en þeir geta meðal annars valdið húðkrabbameinum og skemmt plöntur. Frá því að styrkur klórs í andrúmslofti jarðar fór að vaxa af völdum manna á 9. áratug síðustu aldar hefur gat í ósonlaginu yfir suðurhveli jarðar myndast og stækkað yfir vormánuðina þar, ágúst og september.

Samkvæmt mælingum bandarísku geimvísindastofnunarinnar NASA og Haf- og loftslagsrannsóknastofnunar Bandaríkjanna náði gatið hámarksstærð 11. september og var þá 24,1 milljón ferkílómetrar að stærð. Það er svipað og í fyrra en minna en á árunum 1998-2006. Stærst mældist gatið 29,9 ferkílómetrar árið 2000 að því er kemur fram í frétt á vef NASA.

Menn uppgötvuðu fyrst gatið á ósonlaginu árið 1985 og kom í ljós að manngerð halógenkolefni á borð við klórflúorkolefni og brómflúorkolefni stuðluðu að því. Með Montreal-bókuninni árið 1987 var framleiðsla á slíkum efnum takmörkuð eða bönnuð. Styrkur þessara efna mælist nú 9% minni en hann var árið 2000 þegar hann náði hámarki.

Þrátt fyrir það er ekki ljóst hvort að minnkun gatsins sé þessum aðgerðum að þakka því að hitastig í heiðhvolfinu hefur veruleg áhrif á ósonið. Meiri hiti dregur úr eyðingu ósonsins.

„Gatið í ósonlaginu er minna en það sem við sáum seint á 10. áratug síðustu aldar og snemma á 1. áratug þessarar og við vitum að það dregur úr styrk klórs. Á hinn bóginn erum við enn ekki viss um hvort að langvarandi hækkun á hitastigi heiðhvolfsins yfir Suðurskautslandinu geti mögulega verið að draga úr eyðingu ósonsins,“ segir Paul A. Newman, yfirloftslagsvísindamaður við Goddard-geimrannsóknastöð NASA.

mbl.is
Fleira áhugavert
Fleira áhugavert