Þegar kórónuveirufaraldurinn brast á kom sér vel að Marel hefur byggt upp víðfeðmt þjónustunet og hafði sérfræðinga til taks í öllum heimsálfum. „Fyrir vikið áttum við auðveldara með að hjálpa viðskiptavinum okkar að halda öllu gangandi og tryggja þannig framboð öruggra gæðamatvæla til neytenda,“ segir Valdimar Ómarsson, yfirmaður vöruþróunar. „Okkar hlutverk í þessari mikilvægu virðiskeðju er að tryggja að viðskiptavinir okkar geti starfað á fullum afköstum og alþjóðlegt þjónustunet okkar gerði það að verkum að við gátum sinnt viðhaldi og viðgerðum með eðlilegum hætti, þrátt fyrir að flugsamgöngur á milli landa röskuðust og landamæri lokuðust.“

Allt ferlið sjálfvirkt

Starfsemi Marels vex jafnt og þétt og er fyrirtækið með mörg áhugaverð verkefni í pípunum. Á undanförnum mánuðum stendur m.a. upp úr afhending heildarkerfis fyrir stóra laxavinnslu í Noregi. „Við höfum átt í mjög góðu samstarfi við fiskvinnslufyrirtækið Inka í þessu verkefni og spennandi vöruþróun hefur átt sér stað við hönnun og smíði vinnslukerfisins,“ segir Valdimar. „Í fyrsta skipti er hægt að láta laxinn fara í gegnum vinnsluna með nærri því alsjálfvirkum hætti. Eftir hausun og flökun fara flökin í sjálfvirkt gæðaeftirlitskerfi sem metur hvert flak og bita og kemur mannshöndin ekki nærri nema að sjálfvirka gæðamatið greini að laga þurfi minniháttar galla. Þá er flakið sent áfram annaðhvort á snyrtiborð þar sem flakið er snyrt eða sent í skurðarvél þar sem það er hlutað í neyslueiningar og skemmdin skorin frá.“

Marel skaffar allt vinnslukerfið og er ferlið tæknivætt frá upphafi til enda: frá því slægður laxinn berst í hús þar til róbótar raða bitum í neyslupakkningar. „Við afhendum lausnir sem hafa margsannað sig víðsvegar um heiminn í bland við ný vöruþróunarverkefni. Við þróum allar okkar lausnir í nánu samstafi við okkar viðskiptavini og er þetta verkefni gott dæmi um það,“ útskýrir Valdimar. „Með sjálfvirku gæðaeftirlitskerfi þar sem allar lokaafurðir eru skoðaðar og metnar getur Inka fullvissað sína kaupendur um að þeir séu alltaf að fá gæðavöru.“

Sjálfvirkni til að tryggja rekstraröryggi

Nýja laxavinnslan ætti að geta skapað betri forsendur fyrir fullvinnslu á eldislaxi í Noregi en vegna hás launakostnaðar þar í landi er algengt í dag að eftir slátrun sé norskur eldislax sendur til frekari verkunar í löndum sunnar og austar í álfunni. Með því að sjálfvirknivæða vinnsluna eins og Inka hefur gert þarf færri hendur til að vinna laxinn á sama tíma og hámarksgæði eru tryggð. „Í stað slítandi og einhæfra starfa við t.d. snyrtingu og pökkun verða til störf fyrir sérfræðinga sem vakta búnaðinn og tryggja að allar vélar virki sem skyldi,“ bætir Valdimar við.

Kórónaveirufaraldurinn hefur verið mikil áskorun fyrir matvælaiðnaðinn á heimsvísu og segir Valdimar að stöðugt framboð öruggra matvæla hafi aldrei verið jafn mikilvægt og nú. Líklegt er að faraldurinn muni flýta enn frekar tækniframförum í matvælageiranum því faraldurinn hefur sýnt að ákveðið rekstraröryggi felist í sjálfvirknivæddum vinnsluferlum. Valdimar segir að í þeim geirum sem eru hvað tæknivæddastir, s.s. sjávarútvegi og kjúklingarækt, hafi vandamál vegna kórónuveirunnar verið fátíð en í slátrun og vinnslu stórgripa – þar sem tæknistigið er lægra – hafi orðið röskun á framleiðslu vegna hópsmita. „Framleiðendur standa því frammi fyrir því í dag að meta þarf ávinninginn af sjálfvirknivæðingu út frá fleiri forsendum en áður.“

Meiri sjálfbærni og ný hugsun í viðhaldi

Þær tækniframfarir sem orðið hafa í sjávarútveginum á undanförnum þremur áratugum eru ævintýri líkastar. Jafnt og þétt hefur tæknifyrirtækjum tekist að þróa nýjar og hugvitsamlegar leiðir til að hámarka gæði, afköst og nýtingu svo að sumum gæti þótt vandséð að hægt væri að gera mikið betur. Valdimar segir að markmið Marels hafi í raun ekkert breyst í þau 40 ár sem fyrirtækið hefur starfað. Frá upphafi hafi sýn Marels verið að umbreyta matvælavinnslu á heimsvísu með nýsköpun og gagnagreiningu að vopni til þess að auka nýtingu og gæði.

Enn er ærið verkefni fram undan og ýmsar áskoranir bíða úrlausnar og segir Valdimar Marel t.d. núna leggja mikla áherslu á leiðir til að gera vinnslurnar sjálfbærari með því að lágmarka rafmagns- og vatnsnotkun við vinnslu á fiski og hámarka nýtinguna hvort sem er í flökun, roðflettingu, vatnsskurði eða vigtarnákvæmni í kassa. „Þá munu sjálfvirku snyrti- og skurðartækin halda áfram að taka framförum svo að æ hærra hlutfall flaka geti farið í gegnum vinnslulínur án þess að mannshöndin komi þar nærri.“

Valdimar segir þess líka að vænta að vinnslutæki muni tala meira saman og safna gögnum sem hægt er að greina í þaula. „Þá á FleXicut-vatnsskurðarvélin t.d. í samskiptum við forsnyrtilínuna fyrir framan og bendir á flökunargalla eða bein sem ekki hafa verið snyrt, og eru gögnin notuð til að „þjálfa“ forsnyrti-starfsfólkið og bæta vinnsluna þannig enn frekar.“

Öflun og greining gagna mun líka hjálpa mikið við viðhald. „Í stað þess að nálgast viðhald út frá forvarnarsjónarmiði (e. preventative maintenance) verður þá hægt að nota svokallað forspárviðhald (e. predictive maintenance) þar sem við notum hlutanetið (e. IoT, internet of things) til að meta ástand íhluta og skipta þeim út á hárréttum tíma, og getum með því móti lágmarkað líkurnar á óvæntum truflunum.“

Tengdar fréttir

Nýsköpun og tækni í sjávarútvegi

Hugmyndafræði Sjávarklasans víða eftirsótt

• Rétt hugarfar hafi átt áhrif á heimsvísu
• Árangur Íslands skólabókardæmi um fullnýtingu
• Vinnslur gætu framleitt eigin sótthreinsiefni úr sjó
• Sjávarútvegurinn er drifinn áfram af gögnum

» Fleiri tengdar fréttir