Mexíkóski eiturlyfjabaróninn Joaquín Archivaldo Guzmán Loera er á flótta á nýjan leik eftir að hafa flúið fangelsi í gærkvöldi. Þetta er annað skiptið sem hann flýr úr fangelsi, í fyrra skiptið faldi hann sig í þvottakörfu en nú hvarf hann eftir sturtu. 

Eiturlyfjabaróninn er þekktur undir viðurnefninu „El Chapo Guzmán“ (Stutti Guzmán) en þar er vísað til þess hversu lágvaxinn hann er eða 168 cm á hæð.

Hættulegasti glæpamaður Mexíkó

Guzmán er talinn einn hættulegasti glæpamaður Mexíkó og þótt víðar væri leitað. Hann stýrir Sinaloa-eiturlyfjahringnum sem dregur nafn sitt af héraðinu þar sem hann var stofnaður. Sinaloa annast stóran hluta alls heróíninnflutnings til Bandaríkjanna en glæpahópurinn er einnig stórtækur í kókaínsölu sem og sölu á öðrum ólöglegum efnum. Guzmán er einnig þekktur fyrir að hafa skipulagt drjúgan hluta þeirra morða sem framin hafa verið í Mexíkó undanfarin ár í tengslum við baráttuna gegn skipulagðri glæpastarfsemi.

Gusmán var dæmdur í 20 ára fangelsi eftir að hafa verið framseldur frá Gvatemala árið 1993 fyrir morð og eiturlyfjasölu. Honum tókst hins vegar að flýja úr fangelsinu árið 2001 í þvottakörfu eftir að hafa greitt fangavörðum háar fjárhæðir fyrir að aðstoða við flóttann.

Einn af áhrifamestu mönnum heims og um leið ríkustu

Allt frá árinu 2009 hefur tímaritið Forbes sett Guzmán á lista yfir valdamesta fólkið í heiminum. Hann var árið 2011 í tíunda sæti yfir ríkustu Mexíkóana en þá voru eignir hans metar á um einn milljarð Bandaríkjadala, rúmlega 120 milljarða króna. Tímaritið hefur gengið enn lengra og jafnvel sagt hann helsta eiturlyfjabarón sögunnar. Telja ýmsir að hann sé ekki síður áhrifamikill en Pablo Escobar og standi fyllilega undir heitinu guðfaðir eiturlyfjaheimsins.

Aldrei komið til Chicago en samt óvinur almennings númer eitt

Bent er á það að Chicago Crime Commission nefnir Guzmán sem óvin almennings númer eitt. Það „sæmdar“heiti fær hann fyrir áhrif sín á glæpaheim borgarinnar þrátt fyrir að ekkert bendi til þess að Guzmán hafi nokkurn tíma komið til Chicago. Sá síðasti sem bar þennan titil var Al Capone. 

Í þrettán ár gekk Guzmán laus þrátt fyrir að milljónir Bandaríkjadala hafi verið settar til höfuðs honum af bandarískum og mexíkóskum yfirvöldum. Hinn 22. febrúar í fyrra tókst hins vegar að handtaka hann á leynistað í bænum Mazatlán í Sinaloaríki. Handtakan fór friðsamlega fram og ekki var skotið af byssu þegar sérsveit hersins réðst til atlögu í skjóli nætur. Nokkru áður hafði næstum því tekist að taka hann höndum en Guzmán tókst að flýja heimili fyrrverandi eiginkonu áður en hermenn og lögreglu komu þangað.

Guzmán er nú leitað um alla Mexíkó og hefur jafnvel flugvelli skammt frá fangelsinu verið lokað. Enn er allt á huldu um flóttaleiðina en fastlega má gera ráð fyrir að hann hafi greitt einhverjum fyrir að aðstoða sig við að flýja á brott.

Heimilisofbeldi nánast daglegt brauð

Heimildum ber ekki saman um aldur Guzmán. Einhverjar heimildir segja að hann hafi fæðst 25. desember 1954 á meðan aðrar segja fæðingardag hans vera 4. apríl 1957. Hann er úr fátækri fjölskyldu sem hefur búið í La Tuna-þorpinu kynslóðum saman. 

Fátt eitt er vitað um uppvöxt þess stutta. Hann seldi appelsínur sem barn og hætti snemma í skóla til þess að vinna með pabba sínum. Heimilisofbeldi var nánast daglegt brauð og fékk Guzmán oft að kenna á hnefa föður síns. 

Atvinnutækifæri voru fá á þessum slóðum og Guzmán var ungur að árum er hann tók til við algenga iðju, ræktun ópíumvalmúa. Faðir hans annaðist söluna en mestallur gróðinn fór í áfengi og villtar meyjar og oft lítið eftir þegar faðir hans snéri heim úr söluferðum. 

Þegar Guzmán var fimmtán ára gamall sleit hann samstarfinu við föðurinn og hóf að rækta sitt eigið marijúana ásamt frændum sínum. Allt frá fyrstu tekjum af framleiðslunni lét hann hluta gróðans renna til fjölskyldunnar sem bjó við sára fátækt.  Um tvítugt hleypti hann heimdraganum og gekk til liðs við glæpagengi. Í fyrstu vann hann fyrir eiturlyfjabaróninn Héctor Palma þar sem hann sá um að flytja eiturlyf og halda utan um sendingar frá ákveðnum stöðum. 

Skaut menn í höfuðið ef sendingum seinkaði

En Guzmán var metnaðargjarn og þrýsti mjög á yfirboðara sína um fleiri og arðbærari tækifæri. Hann var vel liðinn af yfirmönnum sínum, ekki síst fyrir það hvernig hann tók á hlutunum. Til að mynda ef sendingarnar bárust ekki á réttum tíma þá myrti Guzmán einfaldlega sjálfur smyglarann með því að skjóta viðkomandi í höfuðið. Menn lærðu fljótt að það borgaði sig ekki að reita hann til reiði og skipti þar engu hvort keppinautarnir byðu betra verð fyrir eiturlyfin. 

Eitt leiddi af öðru og vegur Guzmáns jókst jafnt og þétt innan vébanda eiturlyfjaheims Mexíkó. Það var síðan snemma á tíunda áratugnum sem illdeilur milli eiturlyfjabaróna í Mexíkó náðu hámarki og í stríði sem stóð í nokkra mánuði var mörgum mannslífum fórnað. Þegar erkibiskup kaþólsku kirkjunnar Juan Jesús Posadas Ocampo var skotinn fyrir misgáning til bana varð allt vitlaust meðal almennings og stjórnmálamanna. Ríkisstjórnin lagði háar fjárhæðir til höfuðs háttsettra glæpamanna og myndir voru birtar af þeim í fjölmiðlum. Allt í einu varð Guzmán þekktur meðal almennra borgara í Mexíkó sem einn hættulegasti glæpamaður landsins.

Guzmán sá sitt óvænna og ákvað að hverfa af sjónarsviðinu. Slíkt er yfirleitt frekar auðvelt ef nægir peningar eru fyrir hendi og í byrjun júní fékk hann nýtt nafn: Jorge Ramos Pérez. Ætlunin var að fara til Gvatemala ásamt unnustu sinni og setjast að í El Salvador. En mexíkósk yfirvöld, í samstarfi við Gvatemala, fylgdust með ferðalaginu. Herforingi sem Guzmán hafði mútað til þess að aðstoða sig við að komast yfir landamærin lék tveimur skjöldum og var uppljóstrari stjórnvalda. Hann lét vita af ferðalagi hópsins og hinn 9. júní 1993 var eiturlyfjabaróninn handtekinn af her Gvatimala á hóteli skammt frá landamærum Mexíkó.

Þrátt fyrir að vera dæmdur í fangelsi stýrði hann eiturlyfjahring sínum áfram og eftir flóttann 2001 hélt hann starfseminni áfram og hafa bandarísk yfirvöld ítrekað farið fram á framsal hans. Ákærur og dómar hafa streymt inn en óvíst er hvort yfirvöldum tekst að hafa hendur í hári þessa ókrýnda konungs skuggahliða Mexíkó.

Fangelsimálayfirvöld segja að klukkan 8:52 að staðartíma í gærkvöldi hafi síðast sést til fangans þar sem hann birtist á öryggismyndavélum í sturtu en á sama stað geta fangar þvegið fatnað sinn. Þegar Guzman sást ekki aftur fóru fangaverðir að huga að honum og fundu klefa hans tóman. Strax varð mikill viðbúnaður og er hans leitað víða í Mexíkó. Sú leit hefur enn ekki borið árangur.

Uppfært klukkan 14.18

Eins og í kvikmynd

Yfirvöld hafa nú upplýst að Guzmán hafi flúið í gegnum löng göng sem eiga upptök sín undir sturtunni í fangaklefa hans. Eftir að hann hvarf sjónum kom í ljós að hola,  tíu metra djúp, undir sturtunni. Hafði stiga verið komið fyrir í holunni. Göngin eru 1,5 km að lengd með loftræstingu og ljósakerfi en um er að ræða byggingu í öryggisfangelsinu sem  verið er að gera upp.

Vélhjól fannst í göngunum og er talið að það hafi verið notað til þess að flytja verkfæri inn í  göngin og jarðveg úr göngunum. Göngin eru 1,7 metri á hæð og um 80 cm víð. Þegar hefur verið ákveðið að yfirheyra átján fangaverði af saksóknara vegna málsins. 

Að sögn fangelsistjórans hafði dagurinn þangað til Guzmán hvarf verið með eðlilegum hætti og um áttaleytið hafi fanginn fengið daglegan lyfjaskammt sinn. 

Altiplano-fangelsið, sem á að vera eitt rammgerðasta fangelsi landsins, hýsir flesta af hættulegustu eiturlyfjabarónum landsins, sem og morðingja og mannræningja.