Ekki mitt að dæma

Halla Bergþóra vill að þjóðfélagið fari að hugsa betur um …
Halla Bergþóra vill að þjóðfélagið fari að hugsa betur um ungt fólk sem á í fíkniefnavanda og er jafnvel líka með geðsjúkdóma, en það fólk gistir oft fangaklefa þar sem það á ekki heima. Henni er umhugað um fólk í viðkvæmri stöðu. mbl.is/Ásdís

Það er notalegt að koma inn í eldhúsið heima hjá lögreglustjóranum á Akureyri. Halla Bergþóra Björnsdóttir býður upp á kaffi og eðalkonfekt frá Vínarborg sem er kærkomið eftir bílferðina norður til Akureyrar. Sólin skín norðan heiða þennan fína sumardag á umdæmið hennar Höllu, en það er reyndar geysistórt og nær lengst inn á hálendi. Halla er nýorðin fimmtug og er á hátindi ferilsins en hún hefur komið víða við á leið sinni í lögreglustjórastólinn. Sveitastúlkan frá Laxamýri er aftur komin heim á æskuslóðir, svo að segja, eftir áratugi í höfuðborginni.

Sveitastúlkan í borginni

„Ég er frá Laxamýri í Suður-Þingeyjarsýslu og ólst þar upp,“ segir Halla. „Þarna var félagsbú bræðra; pabbi var með kýrnar og bróðir hans með kindurnar. Ég var mikið með pabba í fjósinu og vann sveitastörf frá því að ég man eftir mér,“ segir Halla en á Laxamýri búa enn móðir hennar og bróðir sem er forstjóri Heilbrigðisstofnunar Norðurlands.

„Ég fékk mjög gott uppeldi og það var yndislegt að alast upp í sveit.“

Halla sleit þarna barnsskónum; gekk í sveitaskólann Hafralækjarskóla og á Húsavík og endaði svo í Menntaskólanum við Sund. Það má því segja að hún hafi flutt að heiman sextán ára.

„Þá sá maður hversu mikill lúxus það var að búa í foreldrahúsum; þarna þurfti ég að leigja íbúð og kaupa í matinn en þetta var auðvitað góður skóli og á meðan vinkonurnar fóru til Ibiza á sumrin þurfti ég að fara heim í sveitina að vinna til að eiga fyrir leigunni næsta vetur,“ segir hún og bætir við að sunnlensku krakkarnir hafi tekið sér vel.

Fyrsta kvenlöggan á Húsavík

Eftir menntaskólann ákvað Halla að taka sér ársleyfi frá námi og fór að vinna hjá Alþýðublaðinu og Pressunni. „Ég var í öllu; á símanum, útbúa reikninga, sjá um blaðburðarfólkið og skrifa smávegis um hvað væri á döfinni um helgina. Þetta var mjög skemmtilegur vetur,“ segir hún en segist samt sem áður ekki hafa viljað halda áfram á fjölmiðlabrautinni.

„Ég var búin að ákveða að verða annaðhvort ljósmóðir eða lögfræðingur. Það er ekki mjög líkt,“ segir hún og hlær.

„Ég valdi lögfræðina og ég held það hafi verið vegna réttlætiskenndar. Í menntaskóla hafði ég tekið lögfræði í valáfanga og fannst það skemmtilegt,“ segir Halla sem hóf nám í lögfræði eftir árið í fjölmiðlum.

Þegar kom að sumarvinnu leitaði hugurinn norður.

„Ég sótti um að leysa af í lögreglunni á Húsavík og var þá fyrsta konan sem vann sem lögreglumaður þar í bæ. Ég var þar í þrjú sumur í afleysingum og var almennt tekið mjög vel. Það var kannski einn og einn í samfélaginu sem fannst ég ekki eiga heima þarna sem kona,“ segir hún og hlær.

„Ég var til dæmis spurð hvernig ég sem kona ætti að ráða við drukkna menn.“

Halla segist hafa lært mikið þessi sumur í lögreglunni og greinilegt að áhuginn á löggæslu var kviknaður.

„Það var mjög þroskandi og margt sem kom á óvart. Það var mikið að gera enda stórt umdæmi. Ég lenti í öllu; umferðarslysum, heimilisofbeldi og slagsmálum. Svo auðvitað að aðstoða fólk,“ segir hún og segir starfið hafa heillað sig.

„Það er svo margt gott sem gerist í leiðinni og maður finnur tilgang með starfinu. Lögreglustarfið er mjög mannlegt starf,“ segir Halla.

Heilsar góðkunningjum í bíó

Gekkstu með lögreglustjóradrauma í maganum?

„Nei, ekki beint þá en mig langaði að verða sýslumaður. Svo í hruninu, árið 2009, þegar var stofnað embætti sérstaks saksóknara, fór Ólafur Hauksson, sem hafði verið sýslumaður á Akranesi, í það embætti og ég var sett til bráðabirgða í sýslumannsembættið þar, sem var þá líka lögreglustjóraembættið,“ segir Halla og gegndi hún því starfi í sex ár.

„Ég bjó samt áfram í Reykjavík og keyrði á milli. Mætti Ólafi í göngunum,“ segir hún og hlær.

Halla naut sín vel á Akranesi og kynntist starfi sýslumanns og lögreglustjóra.

„Þetta var frábær tími. Það var mjög gaman að vera á Akranesi en ég hafði eiginlega aldrei farið þangað áður. Þar er indælt fólk, upp til hópa, en svo þekkti maður líka góðkunningjana. Ég var með öll ákærumálin þannig að ég þekkti þá menn ágætlega. Ef ég fór í bíó var ég stundum að heilsa ungum strákum og átti erfitt með að segja manninum mínum hvernig ég þekkti þessa ungu menn, enda bundin trúnaði,“ segir hún og hlær.

„Það er dálítið skrítið að þótt maður sé að ákæra menn þá heilsa þeir manni oftast mjög almennilega.

Að fara í mál við yfirmanninn

Á þessum tíma sótti ég um sýslumannsembættið á Húsavík en fékk ekki. Ég fór í mál og það fór fyrir kærunefnd jafnréttismála og ég vann málið. Það var karlmaður sem sótti á móti en sá var þá settur sýslumaður þar. Það var hringt í mig og ég spurð hvort ég væri ekki til í að afturkalla umsóknina af því fólki fannst það einfaldast. En ég vildi það ekki. Hann hélt starfinu en ég fékk einhverjar miskabætur. Þetta voru í raun engar bætur, en fyrir mér var þetta meira prinsippmál,“ segir hún og segir þetta hafa tekið á.

„Það var erfitt að þurfa að fara í mál við yfirmann minn hjá dómsmálaráðuneytinu, Ögmund Jónasson, af því ég var holl mínum vinnuveitendum. Hann hafði skipað í embættið, þannig að það var frekar skrítið,“ segir Halla og segir það hafa verið klárt mál að hún hafi verið hæfari umsækjandinn.

„Rétt skal vera rétt. Þetta var góð lífsreynsla og þroskandi. En ég upplifði aldrei neina reiði og ég fann fyrir miklum stuðningi. En sumir nefndu við mig hvort ég þyrfti nokkuð að vera með þetta vesen,“ segir hún og hlær.

Að ná til þolenda ofbeldis

Hvaða vandamál fyrirfinnast hér?

„Það eru nákvæmlega sömu vandamál og í höfðuborginni, bara í minna mæli. Allt sem fylgir mannlegri hegðun. Líkamsárásir, kynferðisbrot, fíkniefnamál og heimilisofbeldi. Samfélagið hér er minna og hvað varðar heimilisofbeldi þá held ég að fólk sæki sér síður hjálp,“ segir Halla og segir ekki hafa gengið nægilega vel að ná til þessara þolenda.

„Við vorum að opna Bjarmahlíð núna í apríl, sem er miðstöð fyrir þolendur ofbeldis, og erum að vonast til að ná til fólks, en það gæti tekið tíma. Bjarmahlíð er byggð að bandarískri fyrirmynd en ég hef lengi velt fyrir mér hvernig við gætum mætt þessari þörf. Ég vil ná til fólks í viðkvæmri stöðu,“ segir Halla og segist hafa lagt áherslu á þessi málefni síðan hún tók við. Bjarmahlíð er samstarfverkefni margra aðila; ríkisstofnana, ráðuneyta, sveitarfélags og frjálsra félagasamtaka. Þetta verkefni sýnir að þegar aðilar sameina krafta sína er hægt að gera svo miklu meira og betur fyrir þá sem á þurfa að halda.

„Margir eiga erfitt með að ganga inn á lögreglustöð og við sjáum fólk koma í Bjarmahlíð sem hefði kannski aldrei komið til okkar,“ segir hún.

„Svo þurfum við að fara að hugsa betur um ungt fólk sem á í fíkniefnavanda og er jafnvel líka með geðsjúkdóma. Við erum dálítið aftarlega á merinni hérna á Íslandi varðandi þessi mál og margir að hugsa um að það þurfi að gera betur. Það eru of fá almennileg úrræði hér en oft endar fólk í þessum vanda í klefa hjá okkur þar sem við teljum að það eigi ekki heima. Við erum byrjuð að skoða hugmyndir um hvað sé hægt að gera. Sjúkrahúsið hér á Akureyri er ekki með lokaða öryggisdeild til að hýsa fólk sem er hættulegt sjálfu sér og öðrum og þarf þá að senda það suður. Fólk þarf þá að bíða hjá okkur og sama gildir um ungt fólk í fíknivanda,“ segir Halla og nefnir að í Bretlandi hafi mikið áunnist í þessum málum og vill hún gjarnan koma á verklagi sem virkar.

Lögreglustjórinn á Norðurlandi eystra segir starfið afar gefandi en hún …
Lögreglustjórinn á Norðurlandi eystra segir starfið afar gefandi en hún hefur lengi haft áhuga á löggæslumálum. mbl.is/Ásdís

Viljum þjónusta fólk

„Það er heilmikið búið að gerast hér eftir að ég tók við. Það er svo margt hægt að gera ef maður hefur svona mikinn áhuga á öllu sem tengist löggæslu. Til að ná árangri er mikilvægt að hafa gott og hæft starfsfólk en einnig að vera í góðu samstarfi almennt. Ég bý svo vel að það er til staðar,“ segir hún. 

„Við viljum þjónusta fólk og vera nær því. Lögreglan er fyrir fólkið, eitt, tvö og þrjú. Við erum til staðar fyrir fólkið sem er hérna, bæði fólkið sem býr hér og hina sem eiga leið í gegn. Það er grundvallaratriðið; ekki að vera valdastofnun, heldur að þjóna fólki,“ segir Halla og bætir við: „Ég vil mæta öllum á jafnréttisgrundvelli. Maður þarf að sýna öllum virðingu. Það er ekki mitt að dæma, það eru aðrir sem sjá um það.“

Er alltaf hægt að ná í lögreglustjórann?

„Já, það er alltaf hægt.“

Ítarlegt viðtal við Höllu Bergþóru er í Sunnudagsblaði Morgunblaðsins um helgina. 

Þessi grein birtist
í Morgunblaðinu
Áskrifendur:
Þessi grein birtist
í Morgunblaðinu
Áskrifendur:
Fleira áhugavert
Fleira áhugavert