Ekki siðferðislega réttlætanlegt

Ingileif Jónsdóttir, prófessor í ónæmisfræði við læknadeild Háskóla Íslands og …
Ingileif Jónsdóttir, prófessor í ónæmisfræði við læknadeild Háskóla Íslands og deildarstjóri smit- og bólgusjúkdóma hjá Íslenskri erfðagreiningu. Ljósmynd/Aðsend

Ég tel ekki siðferðislega réttlætanlegt að breyta fyrirkomulagi bólusetninga með bóluefnum Pfizer/BioNTech og Moderna sem sýndu 90-95% vernd í öllum hópum þátttakenda í rannsóknum óháð aldri, kyni, kynþætti, þjóðerni og undirliggjandi sjúkdómum eða góðri almennri heilsu. Það eigum við að skoða ef fyrir liggja niðurstöður um að annað fyrirkomulag sé jafngott eða betra,“ segir Ingileif Jónsdóttir, prófessor í ónæmisfræði við læknadeild Háskóla Íslands og deildarstjóri smit- og bólgusjúkdóma hjá Íslenskri erfðagreiningu, í grein í Morgunblaðinu í dag. 

Þar vísar hún til aðsendrar greinar Jóns Ívars Einarssonar í Morgunblaðinu á mánudag þar sem hann sagði að stjórnvöld ættu að íhuga að breyta um stefnu varðandi bólusetningar gegn Covid-19, til að flýta opnun landsins. 

„Covid-19-tilfellum hefur fækkað og dánartíðni af völdum Covid-19 hefur lækkað í þeim löndum þar sem stór hluti þjóðar hefur verið bólusettur, eins og í Ísrael, Sameinuðu arabísku furstadæmunum og Bandaríkjunum. Sá árangur hefur náðst með því að gefa bóluefnin á sama hátt og gert var í klínískum prófunum, og þannig eru bóluefnin líka gefin hér á landi.

Það eru engar vísindalegar niðurstöður sem styðja þær tillögur Jóns Ívars Einarssonar að gefa öllum einn skammt af einhverju bóluefni fljótt og síðan „minnka hratt hömlur innanlands og gefa tóninn fyrir gott ferðamannasumar“, og annan skammt þremur mánuðum síðar. Þessi aðferð á þó við um eitt bóluefnanna, þ.e. veiruferjubóluefni frá AstraZeneca/Oxford-háskóla. Hérlendis er einmitt gert ráð fyrir að þeir sem fá það bóluefni, 65 ára og yngri, fái skammtana með þriggja mánaða millibili.

Ég treysti stjórnvöldum til að byggja ákvarðanir um bólusetningar á niðurstöðum vísindarannsókna.

Ég geri eftirfarandi athugasemdir við málflutning Jóns Ívars:

Í fyrsta lagi er ekki endilega samhengi milli þess að gefa fleirum fyrsta skammt af bóluefni og þess að losa um hömlur og taka við ferðamönnum, eins og Jón Ívar heldur fram. Enn vantar niðurstöður rannsókna um hvort og að hve miklu leyti bóluefnin dragi úr smiti milli manna, þótt óbeinar vísbendingar hafi komið fram um að fyrir sum bóluefnin dugi að gefa einn skammt. Það er stór ákvörðun að draga úr hömlum og opna landið fyrir ferðamannastraumi; ákvörðun sem þarf að byggja á fjölþættum upplýsingum og niðurstöðum rannsókna en ekki bara óskhyggju.

Í öðru lagi var það ekkert sérstaklega djörf ákvörðun, sem Bretar tóku, að láta líða þrjá mánuði milli skammta af veiruferjubóluefni AstraZeneca/Oxford-háskóla. Þá ákvörðun byggðu Bretar á niðurstöðum vísindarannsókna, sem voru leiddar af rannsóknateymi Oxford-háskóla. Þær rannsóknir sýndu að einn skammtur af bóluefni AstraZeneca/Oxford-háskóla veitti betri vernd, eða 81,3%, þegar bóluefnið var gefið með þriggja mánaða millibili, en verndin var 55,1%, ef minna en sex vikur voru milli skammta. Íslensk stjórnvöld byggðu sína ákvörðun á sömu vísindalegu niðurstöðum.

Í þriðja lagi liggja ekki fyrir neinar niðurstöður um vernd mRNA-bóluefna ef lengri tími en þrjár eða fjórar vikur líða milli skammta. Vissulega veitti mRNA-bóluefni Pfizer/BioNTech 94% vernd gegn Covid-19-sjúkdómi einni viku eftir að seinni skammtur var gefinn og bóluefni Moderna veitti 93% vernd frá því að fyrsti skammtur var gefinn þar til tveimur vikum eftir seinni skammt. Í báðum tilvikum er áhrifa seinni skammts væntanlega farið að gæta. Engar niðurstöður eru um vernd af einum skammti mRNA-bóluefna í lengri tíma. Þess vegna hafa vísindamenn sem þróuðu mRNA-bóluefnin og framleiðendur þeirra hvatt til að þau séu gefin á sama hátt og gert var í þeim rannsóknum sem sýndu að vernd gegn Covid-19-sjúkdómi var 95% (Pfizer/BioNTech) og 94,1% (Moderna) þegar tveir skammtar voru gefnir með þriggja eða fjögurra vikna millibili. Þátttakendum verður fylgt eftir í tvö ár og smám saman fáum við góðar upplýsingar um langtímavernd og hvort þörf verði á frekari bólusetningum.

Í fjórða lagi liggja ekki fyrir neinar niðurstöður um samanburð á myndun ónæmissvars og ónæmisminnis gegn veiruferjubóluefnum, eins og bóluefni AstraZeneca/Oxford-háskóla annars vegar og mRNA-bóluefnum eins og Pfizer/BioNTech- og Moderna-bóluefnum hins vegar, hvorki hvenær mótefnasvar og T-frumusvar nær hámarki né hve lengi það varir. Við getum ekki yfirfært upplýsingar um ónæmissvar gegn einni gerð bóluefna blint yfir á ónæmissvar gegn annarri gerð. Enn hefur ekki tekist að skilgreina hvaða ónæmissvör endurspegla vernd (correletes of protection), þótt styrkur hlutleysandi mótefna gegn SARS-CoV-2-veirunni virðist sýna fylgni við vernd.“

Þessa vikuna er verið að bólusetja fólk á níræðisaldri, bæði …
Þessa vikuna er verið að bólusetja fólk á níræðisaldri, bæði á Akureyri og í Reykjavík. mbl.is/Kristinn Magnússon

Jón Ívar Einarsson segir í grein sinni: „Í ljósi nýjustu gagna er ekki siðferðislega verjandi að halda áfram með bólusetningar eins og stefnt var að. Við eigum að fara að dæmi Breta og lengja bilið milli bólusetninga um þrjá mánuði. Þannig er hægt að klára fyrri bólusetningu landsmanna mun fyrr en ella, minnka hratt hömlur innanlands og gefa tóninn fyrir gott ferðamannasumar, en þar eru gífurlegir hagsmunir í húfi. Mikill ferðavilji er til staðar og bólusettum fjölgar hratt.“

Á Íslandi er bóluefni AstraZeneca gefið á sama hátt og í Bretlandi, og mRNA-bóluefnin á þann hátt sem rannsóknir hafa sýnt að þau verndi gegn Covid-19-sjúkdómi, ekki síst gegn alvarlegum sjúkdómi og dauða segir Ingileif í grein sinni. 

„Við verðum að byggja bólusetningu þjóðarinnar á niðurstöðum vísindarannsókna sem hafa sýnt fram á öryggi bóluefnanna og vernd gegn Covid-19-sjúkdómi.

Það eru engar vísindalegar niðurstöður sem sýna að það að gefa bara einn skammt eða lengja tímann milli bólusetninga með mRNA-bóluefnunum tveimur veiti jafngóða vernd gegn Covid-19-sjúkdómi og ef þrjár til fjórar vikur eru milli skammta, og ekki hefur verið sýnt að slíkt fyrirkomulag dragi úr smiti milli einstaklinga. Án slíkra niðurstaðna eru engar forsendur fyrir að gefa bara einn bóluefnaskammt og breyta síðan sóttvarnaaðgerðum í landinu eða opna landið fyrir ferðamannastraumi eins og Jón Ívar leggur til. Það væri ekki djörfung, heldur illa ígrunduð ákvörðun byggð á óskhyggju,“ segir Ingileif í aðsendri grein í Morgunblaðinu í dag.

Nánar um málið
í Morgunblaðinu
Áskrifendur:
Nánar um málið
í Morgunblaðinu
Áskrifendur:

Bloggað um fréttina

Fleira áhugavert
Fleira áhugavert