Fęstum žykir skemmtilegt aš heyra fréttir af feršamönnum sem fara illa meš nįttśru Ķslands en sögur af „óžekkum“ feršamönnum viršast vera aš fęrast ķ aukana, ekki einungis hér į Ķslandi heldur śt um allan heim.
Eftir heimsfaraldurinn hafa vķsindamenn og sįlfręšingar velt žvķ fyrir sér hvers vegna feršamenn viršast haga sér mun verr erlendis en ķ sķnu eigin landi – allt frį žvķ aš gera žarfir sķnar į almannafęri og skilja skķtugan klósettpappķr eftir į vķšavangi į Ķslandi, yfir ķ aš vaša ķ Trevi-gosbrunninum į Ķtalķu.
https://www.mbl.is/frettir/innlent/2015/07/16/bannad_ad_gera_tharfir_sinar/
https://www.mbl.is/frettir/innlent/2017/06/11/nyleg_skemmdarverk_vid_nesjavelli/
https://www.mbl.is/frettir/innlent/2021/06/04/ekki_edlilegt_ad_haga_ser_svona/
Slęm hegšun viršist byggjast į vanžekkingu
Gešlęknirinn Javier Labourt, sem hefur feršast heimshornanna į milli ķ įratugi, segir aš margir žęttir geti spilaš inn ķ hegšun feršamanna.
„Žaš getur veriš einstaklingsbundiš, fariš eftir ašstęšum eša hvort einstaklingurinn sé aš feršast ķ hóp og verši fyrir įhrifum annarra,“ segir Labourt.
Alana Dillette, prófessor ķ feršamįlafręši viš San Diego State-hįskólann, segir aš feršamenn eigi žaš til aš haga sér illa vegna žess aš žeir įtti sig hreinlega ekki į samfélagslegum gildum og gefi sér ekki tķma ķ aš komast aš žvķ hvaša hegšun žyki višeigandi ķ landinu sem žeir heimsękja.
„Mest er žetta skortur į žekkingu og skilningi į hvaša afleišingar hegšun žeirra hefur į stašinn sem žau heimsękja. Ég held aš margir sem feršast einblķni einungis į hvernig upplifunin muni vera fyrir žau og gleyma öllu ķ kringum sig vegna žess aš žau hafa bara ekki žekkinguna eša réttu upplżsingarnar,“ segir Dillette.
Ašalpersóna ķ eigin bķómynd
Dr. Kirsty Sedgman, fyrirlesari viš Bristol-hįskóla ķ Bandarķkjunum, lżsir öšru dęmi um slęma hegšun feršamanna žar sem fólk ber sig eins og ašalpersóna ķ sinni eigin bķómynd og svķfst einskis.
Žetta hugarfar getur gert žaš aš verkum aš feršamenn verša dónalegir og frekir. Žar aš auki eru žeir lķklegri til aš krefjast žess aš heimamenn og fagfólk ķ feršamennsku žjónusti žį algjörlega. Žessi hegšun er sérstaklega įberandi ķ flugvélum žar sem tilkynningar um reiša flugfaržega hefur aukist grķšarlega į sķšustu įrum ķ Bandarķkjunum. Algengt er aš faržegar sżni ekki einu sinni lįgmarks kurteisi gangvart flugžjónum og neiti aš fara eftir fyrirmęlum žeirra.
Įstandiš varš svo slęmt aš įriš 2021 tók bandarķski flugišnašurinn sig saman og sendi formlegt bréf til dómsmįlarįšuneytisins žar ķ landi til aš fį hjįlp viš aš leysa vandann.
„Fólk er ekki endilega aš haga sér verr en įšur, heldur gerist žaš nś mun oftar aš fólk veršur reitt žegar žvķ er bent į sķna eigin hegšun. Setningin „ekki segja mér hvaš ég į aš gera“ lżsir gjarnan žessu hugarfari sem er algjörlega óbošlegt,“ segir Sedgman.
Hvaš er til rįša?
Gešlęknirinn Labourt trśir žvķ aš svariš liggi lķklega į sįlręnum nótum.
„Žegar viš feršumst žį veršum viš aš gefa okkur tękifęri til tengjast nżja įfangastašnum og menningunni sem honum fylgir. Žessi tenging krefst žess aš viš reynum į okkar tilfinningagreind, en žaš eru ekki allir tilbśnir til žess,“ segir Labourt.