Jón Torfi Snæbjörnsson fæddist 27. maí 1941 í Hólshúsum, Eyjafirði. Hann lést 19. nóvember 2024. Foreldrar Snæbjörn Sigurðsson frá Garðsá í Öngulstaðahreppi, Eyjafirði, f. 22.8. 1908, d. 17.11. 1991, betur þekktur sem Snæbjörn á Grund, og Pálína Jónsdóttir frá Ólafsfirði, f. 4.4. 1907, d. 21.3. 1982. Systkini: Sigurður, f. 23.4. 1934, d. 26.10. 2006, Hólmfríður, f. 17.2. 1936, Sighvatur, f. 29.6. 1938, d. 9.7. 2022, Ormarr, f. 21.11. 1945, Sturla f. 21.11. 1945, d. 22.3. 2020. Maki Ólöf Margrét Ólafsdóttir, f. 5.6. 1944 á Þrastarstöðum í Skagafirði.
Foreldrar hennar voru Ólafur Magnús Jónsson frá Hlíð í Vestmannaeyjum, f. 15.3. 1914, d. 10.2. 1944, og Anna Margrét Guðleifsdóttir frá Geirmundarhóli í Sléttuhlíð, Skagafirði, f. 14.10. 1916, d. 24.3. 2003. Börn þeirra: Ólafur Örn, f. 25.5. 1964, sonur Gunnar Steinþór, f. 20.3. 1998, dóttir Anna Margarita, f. 15.11. 2007. Pálína, f. 16.5. 1968, dóttir Ugla Huld Hauksdóttir, f. 31.7. 1989. Júlía Þórunn, f. 22.11. 1982, maki Þorgils Heiðar Pálsson, f. 11.3. 1972, sonur Jón Greipur, f. 5.11. 2014. Fyrir átti Júlía tvíburana Njálu Rún og Öglu Rut Egilsdætur, f. 7.9. 2006.
Útförin fer fram í Grundarkirkju í Eyjafirði í dag, 30. nóvember 2024, klukkan 13.
Sjálfur kynntist ég föður mínum harla lítið framan af. Foreldrar mínir skildu þegar ég var ungur drengur og mér komið í fóstur hjá móðurömmu minni á Siglufirði. Ég minnist þess er pabbi kom í heimsókn að vetrarlagi með strandbátnum Drangi frá Akureyri. Í þann tíð voru samgöngur með nokkuð öðru móti. Ég var mjög spenntur að fá að hitta hann og fór til móts við hann, og er ég sá hann tilsýndar á Vetrarbrautinni hljóp ég áleiðis og beint í fangið á honum. Hann var fáeinar vikur í æfingakennslu við barnaskólann. Það var ætíð mjög snjóþungt á Sigló. Eitt sinn er við komum út úr bíó var svo blint og vitlaust veðrið að ég varð alveg magnlaus og lá við andnauð við að hafa mig áfram gegn norðanbylnum. Slíkt var kófið. Varð pabbi að bera mig í fanginu heim í Grundargötuna. Eldra minningarbrot á ég frá Raufarhöfn. Þar er pabbi að kenna leikfimi, mun eldri krökkum en mér, og veltir mér í kollhnís á dýnu svo ég fór að gráta. Hann var afskaplega fimur, og með þeim allra allra bestu í því að ganga á höndum. Það hef ég bæði séð og heyrt.
Stundum var maður í sveit á Grund á sumrin. Þegar ég var farinn að muna betur eftir sjálfum mér var heldur farin að hníga frægðarsól rjómabúsins á völlunum. Blómaskeiðið að baki. En það var áfram fífill í túni og fuglinn söng. Við krakkarnir vorum látnir reka baulurnar til og frá fjósinu. Aldrei var ég mikið fyrir sveitastörfin. Pabbi var ákaflega leiður yfir því. Sífellt einhver hundshaus á honum. Og ekki var Snæbjörn afi miklu betri. Ég dauð kveið alltaf fyrir smalamennskunni. Grund er víðlend vel og féð var margt. Sá gamli öskraði og orgaði af öllum lífs og sálar kröftum, og setti í raun allt á annan endann. Í rauninni vissi ég sjaldnast alveg fullkomlega við hvaða rollu ég átti að vera að eltast í það og það skiptið, því karlinn hrópaði upp einhverja sauðaliti, sem ég, kaupstaðardrengurinn, kunni engin skil á. Ég bjó ekki yfir orðaforða búvísindanna. Enda voru skammirnar hraustlegar. Síðan hefur mér ætíð verið heldur í nöp við þessa skepnu, kann best við hana í fjarska eins og litla flekki í fjallinu. Pabbi kenndi mér á traktor og maður var látinn slá og raka og fleira í þeim dúr. Best líkaði mér sá hluti heyskaparins er snéri að baggatínslunni. Alltaf var töðuilmurinn ljúfur vel, og ólíkur mjög hinum áleitna tóbaksreyk sem lagði alltof alltof oft frá pabba. Að langmestu og bestu gagni kom ég þó þegar ég dró Pollý systur upp úr mykjupyttinum forðum daga. Hún ætlaði að fara að faðma mig að sér fyrir að hafa lengt ævi sína, en ég kvað það hreinan óþarfa, ég hafði hvort eð er bara verið þarna á staðnum. Eru þið að koma frá Flórída?, kallaði Solla ráðskona kankvís og hlæjandi með garðslöngu í hendinni, þegar við vorum farin að nálgast bæinn.
Foreldrar mínir ákváðu að rugla aftur saman reitum í borginni við sundin bláu í kringum 1980. Pabbi kenndi í Hveragerði og var því sífellt á ferðinni austur fyrir fjall. Mamma vann alla tíð sem hárgreiðslukona á sinni eigin stofu í Sólheimum 1. Ég flutti að norðan til foreldra minna og stundaði Menntaskólann við sund. Við feðgar urðum aldrei nánir. Vorum of ólíkir. Áttum lítt skap saman. Pabbi var ætíð mjög ör, mikill gleðimaður og vínhneigður líkt og faðir hans var. Það átti einkar vel við hann að vera innan um fólk, ekki síst ef vín var haft um hönd og gleðskapur í boði. Hann var ákaflega félagslyndur. Hann þekkti her manns og var sífellt einhvers staðar á ferðinni að hitta ættfólk, vini og kunningja og redda hinu og þessu. Í raun var móðir mín gjörólík honum, algjör andstæða. Þau skiptu oft um húsnæði, og þá kom sér vel að hann gat lagað ýmislegt sjálfur, en ég aðstoðað hann.
Árið 1985 urðu stór kaflaskil í sögu fjölskyldunnar. Þá um sumarið kaupa foreldrar mínir Lónkot í Skagafirði. Átti móðuramma mín talsverðan hlut í þeim gjörningi. Frétti ég ekki af kaupunum fyrr en ég kom til landsins seinni hluta ágúst úr heilmiklu ferðalagi um Ameríkur báðar. Sagði karl faðir minn mér af kaupunum er hann sótti mig á völlinn og var talsvert upprifinn. Hann var ör mjög og hafði mikinn áhuga á framkvæmdum. Það varð úr að ég framlengdi frí mitt frá Háskóla Íslands og hélt á vit ævintýranna. Kannski var ég sjálfur ævintýramaður að nokkru leyti. Samstarf okkar feðganna norður þar spannaði tæpa þrjá áratugi, að vísu með smá hléum. Lónkot var örreytis kot í mjög mikilli niðurníðslu. Pabbi var byrjaður að gera upp gamla bæinn þegar ég kem þar norður með honum. Það var mikil drift í þeim gamla, og áhugann vantaði alls ekki. Í mörg horn að líta við uppbyggingu staðarins. Ég aðstoðaði hann við allar þessar verklegu framkvæmdir, og tók í raun ástfóstri við staðinn. Hafði ég komið þarna oft í gamla daga með móðurömmu minni og fóstra, en hún þekkti gamla bóndann, sem var gamall sveitungi hennar frá fyrri tíð. Í raun þurftum við að byrja þarna alveg frá grunni í orðsins fyllstu merkingu. Pabbi var ætíð mikið á fartinni að redda málunum, og tókst að hafa upp á smið þarna í sveitinni, Kidda á Skálá. Var það mikill happafundur, því Kiddi var gull af manni og vann okkur afskaplega vel, og án alvöru smiðs hefðum við aldrei getað gert þetta sómasamlega. Einnig var Kiddi einn af smiðunum sem fengnir voru til að stækka Grundarbústaðinn, en þar eyddi faðir minn gjarnan talsverðum tíma. En lungann úr árinu vann pabbi hjá Strætisvögnum Reykjavíkur.
Með tímanum komst Lónkot í sviðsljósið. Pabbi hafði ákveðið að breyta útihúsunum í fiskverkunarhús og hafið hafnarframkvæmdir með því að láta grafa í gegnum malarkamb og inn í eitt af þeim lónum, sem bærinn heitir eftir. Þar var útbúin smábátahöfn. Þegar mest var voru þarna einir fjórir bátar frá jafnmörgum bæjum. Þetta þótti fréttnæmt. Eigi samþykkti þó Ægir karlinn þessar framkvæmdir möglunarlaust og gerði harla lítið með þessi mannanna verk. Pabbi þráaðist þó við í mörg ár, en varð að lokum að játa sig sigraðan í þessu máli. Við tók ferðaþjónusta, sem varð öllu langlífari. Enda mun oft vera öruggara að eiga sitt á þurru. Það þótti einnig fréttnæmt þegar fiskverkunarhúsunum var breytt í gisti- og veitingahús. Sagði okkur maður nokkur að nafni Þórhallur Halldórsson, sem tekið hafði út slíka aðstöðu í um fjóra tugi ára, að hann teldi sig muna rétt að þetta væri fyrsti staður á sveitabæ hérlendis sem hefði upp á að bjóða gistingu og fullt vínveitingaleyfi. Pabbi lét hanna golfvöll, sem hét Golfvöllurinn á 66 norður. Sá hann alla jafna sjálfur um að slá völlinn og var það eitt og sér ærinn starfi. Einnig lét hann reisa stærsta tjald á Íslandi, sem ég gaf nafn og nefndi Tjald galdramannsins. Það setti stóran svip á staðinn, og var erfitt að aka fram hjá bænum án þess að taka eftir tjaldinu, sem sett var upp á sumrin, en tekið niður á haustin. Mesta framkvæmdin var þó sú sem minnst lætur yfir sér, en mun þó endast einna lengst alls þess sem framkvæmt var í Lónkoti: tvíbreið heimreið með bundnu slitlagi. Minnir mig að ég hafi heyrt að í kringum fjögur hundruð bílar hafi farið í hækkun og breikkun á gömlu heimreiðinni. Að sjálfsögðu hristi pabbi slíka stórframkvæmd ekki fram úr erminni hjálparlaust. Hans vinna fólst oft á tíðum ekki síður í því að tala við menn og tala þá helst á sitt band. Þannig var samþykkt að veita það sem kalla má opinberan stuðning við þessa framkvæmd á þeim forsendum að staðurinn legði eitthvað á móti. Og það taldi pabbi sig gera. Hann kallaði sig oft í gamni og alvöru innheimtumann ríkissjóðs, því áður en gisti- og veitingarekstur var hafinn ár hvert í kotinu varð að greiða dýr rekstrarleyfi áður en nokkrar komu tekjurnar. Síðan varð að sjálfsögðu að greiða skatta og skyldur af innkomunni. Að sjálfsögðu voru þessar framkvæmdir hugsaðar til þess að efla ferðaþjónustuna og auka veg hennar og vinsældir.
Oft var pabbi í sumarbústað sínum á Grund í Eyjafirði. Þaðan sá hann vel yfir hið forna höfuðból Grund. Oft hitti hann Sigga bróður sinn á Höskuldsstöðum, sem rétti honum oft hjálparhönd. Hann var vanur að koma við á mörgum bæjum, því hann átti margt frændfólk , vini og kunningja frá gamalli tíð. Fór hann bæði að hitta þá lifandi og kveðja þá liðna. Hann var sífellt á ferðinni einhvers staðar. Ég titlaði mig staðarhaldara í Lónkoti og hafði í mjög mörgu að snúast þar. Þetta bras okkar feðga í kotinu í gegnum tíðina veitti mér ákaflega mikla ánægju, og einnig verulega útrás fyrir sköpunarþörf, sem flest öllum mönnum er í blóð borin, á einn eða annan veg. Auðvitað voru svo ólíkir menn sem við feðgar fráleitt sammála um alla skapaða hluti, en í heildina tekið má segja að samstarf okkar hafi verið furðugott og gjöfult á köflum. Mér þótti að vísu stundum nóg um framkvæmdavímuna og bægslaganginn í karlinum og hélt hann myndi þá drepa mig með vinnu. Hann átti það gjarnan til að þenja allt til hins ýtrasta og setja allt í uppnám. Hefur honum þá eflaust tíðum verið hugsað til föður síns, stórbóndans á Grund, og viljað starfa í anda hans með framkvæmdagleðina að vopni. Ekki heppnuðust öll fyrirtæki hans, en með dyggri aðstoð konu sinnar, sem var honum styrk stoð í þessu öllu saman, var ósigri forðað.
Og nú er þessi gamli ökuþór kominn á eilífðarbrautina eins og sagt er. Veraldarvafstur að baki, heilsuleysi líka. Pabbi eyddi drjúgum hluta ævinnar undir stýri og hefur, án alls vafa, farið einhverjar ferðir til tunglsins á sinn sérstaka hátt að sjálfsögðu. Hann var fyrir löngu ráðinn í að hvíla á Grund. Ég öfunda hann eilítið að fá að hvíla á þessum sögufræga stað, og ég sagði það við hann í den. En ég veit að hann á það fullkomlega skilið karlinn. Nógu lengi og mikið var hann búinn að strita í moldinni og erja jörðina þar. Nú verður pabbi á Grund og í Grund allar árstíðir héðan af. Kominn endanlega heim aftur á þann mikla stað sem hann bar ævinlega mjög sterkar taugar til.
Ólafur Örn Jónsson
Pálína Jónsdóttir.