Æskilegt að stilla arðgreiðslum í hóf

Æskilegt er að bankarnir stilli arðgreiðslum í hóf, að því er kemur fram í nýjasta riti Fjármálastöðugleika sem Seðlabanki Íslands gefur út. Þar segir enn fremur, að áhætta í fjármálakerfinu hafi aukist en sé enn hófleg. Töluvert hafi hægt á vexti ferðaþjónustunnar og hafi áhætta sem tengist henni aukist frá útgáfu Fjármálastöðugleika í vor. 

Bent er á, að eiginfjárstaða bankanna hafi verið vel yfir kröfum Fjármálaeftirlitsins um skeið en lækkaði í fyrra og í ár einkum vegna arðgreiðslna og nálgist nú kröfur eftirlitsins. Að teknu tilliti til hækkunar sveiflujöfnunarauka í maí á næsta ári og svokallaðs stjórnendaauka sé svigrúm til frekari lækkunar eiginfjárhlutfalla orðið lítið.

Í Fjármálastöðugleika er tvisvar á ári birt yfirlit yfir stöðu fjármálakerfisins, þ.e. um styrk þess og hugsanlega veikleika og áhættu sem því kann að vera búin bæði af þjóðhagslegum og rekstrarlegum toga. Í ritinu greinir Seðlabankinn frá því hvernig hann vinnur að verkefnum sem varða virkt og öruggt fjármálakerfi. mbl.is/Ófeigur Lýðsson

„Bankarnir eiga möguleika á að breyta eiginfjárskipan sinni með útgáfu víkjandi lána sem eykur svigrúm þeirra til frekari arðgreiðslna. Það form eiginfjár er þó veikara og mætir ekki tapi með sama hætti. Því væri æskilegt að stilla arðgreiðslum í hóf,“ segir í ritinu. 

Mikilvægt að fjármálafyrirtæki varðveiti viðnámsþrótt sinn

Tekið er fram, að skref hafi verið tekin í að styrkja viðnámsþrótt fjármálafyrirtækja með kröfum um uppbyggingu eiginfjárauka á meðan kerfisáhætta sé enn takmörkuð. Áfram þurfi að huga að þeirri uppbyggingu með frekari hækkun sveiflujöfnunaraukans en tilgangur hans sé að styrkja viðnámsþrótt fjármálafyrirtækja gagnvart sveiflutengdri áhættu.

Mikilvægt er að fjármálafyrirtæki varðveiti viðnámsþrótt sinn þannig að þau hafi burði til að mæta áföllum. mbl.is/Kristinn Magnússon

„Í ljósi þess að áhætta í fjármálakerfinu er að aukast, óvissa er um hve hratt dregur úr spennu í þjóðarbúskapnum og að alþjóðleg fjármálaskilyrði gætu versnað er mikilvægt að fjármálafyrirtæki varðveiti viðnámsþrótt sinn þannig að þau hafi burði til að mæta áföllum,“ segir í ritinu.

Þá kemur fram, að mikil hækkun olíuverðs og hörð samkeppni hafi reynt á þanþol flugfélaga hér á landi eins og annars staðar og hafi birst í rekstrarerfileikum þeirra. Þessi þróun hafi líklega átt þátt í nokkurri veikingu krónunnar á haustmánuðum vegna endurmats á efnahagsástandi og horfum. Lægra raungengi gæti á móti stutt við ferðaþjónustuna.

Útlán til ferðþjónustufyrirtækja nema um tíund af lánasafni bankanna

Rannveig Sigurðardóttir aðstoðarseðlabankastjóri kynnti ritið á blaðamannafundi í Seðlabanka Íslands í morgun. Ljósmynd/Aðsend

„Hægt hefur á útlánavexti stóru viðskiptabankanna til fyrirtækja í ferðaþjónustu samhliða hægari vexti í greininni. Vöxturinn hefur þó verið töluverður undanfarin ár og nema útlán til greinarinnar um tíund af lánasafni bankanna. Verði samdráttur í tekjum af ferðaþjónustu gætu orðið útlánatöp í greininni en það eitt og sér mun ekki ná að tefla stöðu bankanna í tvísýnu. Kæmi hins vegar til verulegs samdráttar í tekjum af ferðaþjónustu yrði það einnig áfall fyrir þjóðarbúið í heild vegna þeirra áhrifa sem það hefði m.a. á gjaldeyristekjur og gengi krónunnar,“ segir í ritinu.

Bent er á, að sviðsmyndin í álagsprófi Seðlabankans, sem birt sé í ritinu, feli í sér mun alvarlegra áfall en það sem hlytist af samdrætti í einni útflutningsgrein. Álagsprófið er byggt á ársreikningum bankanna í lok árs 2017.

„Sviðsmyndin spannar þriggja ára tímabil og felur m.a. í sér mikinn samdrátt í útflutningi, verulega rýrnun viðskiptakjara, lækkað lánshæfismat og hærri fjármagnskostnað innlendra aðila. Niðurstöður álagsprófsins eru á þann veg að eiginfjárhlutföll bankanna lækka að meðaltali um liðlega 4½ prósentu. Þar sem eiginfjárhlutföllin eru tiltölulega há myndu þeir standa slíkt áfall ágætlega af sér. Engu að síður myndu þeir þurfa að ganga á eiginfjárauka sem lagðir eru á til þess að mæta tapi vegna fjármálaáfalls. Hins vegar verður að hafa í huga að hér er um að ræða stílfærð dæmi sem ekki er víst að nái utan um alla þætti áfalls svo sem afleiðingar smitáhrifa og tímabundinnar svartsýni. Því gætu áhrif álagsprófsins verið vanmetin, sérstaklega til skemmri tíma litið.“

Hátt verð eykur líkur á verðlækkun komi bakslag í efnhagslífið

Annar áhættuþáttur sem fjallað er um í Fjármálastöðugleika tengist hraðri hækkun raunverðs atvinnuhúsnæðis á undanförnum misserum, sérstaklega á höfuðborgarsvæðinu. Er það nú orðið hátt miðað við flestar tengdar hagstærðir og í sögulegu samhengi, að því er segir í ritinu. Hátt verð auki líkur á verðlækkun komi bakslag í efnahagslífið en sveiflur í verði atvinnuhúsnæðis hafi leikið stórt hlutverk í fjármálakreppum víða um heim. Útlán sem veitt hafi verið fasteigna- og byggingafyrirtækjum séu nú um fimmtungur útlána viðskiptabankanna þannig að verðlækkun atvinnuhúsnæðis gæti haft áhrif á bankana.

Skuldavöxtur heimilanna er hóflegur miðað við aðrar hagstærðir enn sem komið er þrátt fyrir mikla aukningu í húsnæðisauði heimilanna. mbl.is/Ómar Óskarsson

Bent er á, að áhætta á húsnæðismarkaði sé að öðru leyti svipuð og við útgáfu Fjármálastöðugleika í vor. Raunverð íbúðarhúsnæðis sé nú hærra en það hafi áður verið en hækkun húsnæðisverðs í hlutfalli við laun, tekjur og byggingarkostnað virðist hafa stöðvast. Þar leggist á eitt aukið íbúðaframboð, hægari fjölgun íbúða sem nýttar séu til skammtímaútleigu til ferðamanna og minni innflutningur vinnuafls. Eftirspurn sé enn mikil en spáð sé auknu framboði á næstu árum, enda húsnæðisverð enn hátt í hlutfalli við byggingarkostnað, og því útlit fyrir að betra jafnvægi geti skapast á húsnæðismarkaði.

Skuldavöxtur heimila hóflegur

„Skuldavöxtur heimilanna er hóflegur miðað við aðrar hagstærðir enn sem komið er þrátt fyrir mikla aukningu í húsnæðisauði heimilanna. Mikilvægt er að heimilin nýti aukið veðrými til skuldaaukningar af varfærni. Húsnæðisskuldir heimilanna hafa vaxið um leið og aðrar skuldir þeirra hafa dregist saman. Aukist framboð á húsnæði meira en eftirspurn eða verði bakslag í ferðaþjónustu gæti húsnæðisverð gefið eftir og tapsáhætta bankanna aukist,“ segir í ritinu.

Þá segir, að efnahagsástand í helstu viðskiptalöndum Íslands hafi batnað undanfarin misseri en óvissa á alþjóðavettvangi hafi aukist í seinni tíð. Þá gætu alþjóðleg fjármálaleg skilyrði versnað fremur skyndilega, t.d. ef snögg hækkun yrði á langtímavöxtum vegna endurmats á áhættu og/eða hærri verðbólguvæntinga.

„Slík þróun samfara mishraðri aðlögun peningastefnunnar á stærri gjaldmiðilssvæðum frá slaka til hlutleysis eða aðhalds gæti leitt til mikilla sveiflna í fjármagnsflæði og gengi gjaldmiðla. Endurfjármögnunaráhætta bankanna á erlendum mörkuðum næstu misseri er þó takmörkuð því að lausafjárstaða þeirra í erlendum gjaldmiðlum er mjög rúm.“

• Blogga um frétt