Umhverfissjóðurinn Icelandic Wildlife Fund (IWF) segir að drög sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra að lögum um breytingu á ýmsum lagaákvæðum sem tengjast fiskeldi, sem nú má finna í samráðsgátt stjórnvalda, séu „stríðsyfirlýsing á hendur þeim sem vilja vernda lífríkið og starfa á vísindalegum grundvelli“.
Þetta kemur fram í yfirlýsingu sem birt var á Facebook-síðu IWF undir kvöld, en sjóðurinn hefur verið starfandi frá árinu 2017 og hefur verið nokkuð áberandi í umræðu um umhverfisáhrif laxeldis í opnum sjókvíum undanfarin misseri.
Sjóðurinn setur sérstaklega út á það að í frumvarpsdrögunum sé lagt til að það verði á valdi ráðherra að gefa út svokallað áhættumat erfðablöndunar, en samkvæmt fyrra frumvarpi hafi áhættumat Hafrannsóknastofnunar verið bindandi fyrir ráðherra.
„Það er algjörlega óásættanlegt að áhættumatið verði gert pólitískt með þessum hætti,“ segir í yfirlýsingu sjóðsins, en þar kemur einnig fram að ráðherra sé með þessum drögum að taka sér stöðu með „hagsmunagæslumönnum sjókvíaeldisfyrirtækjanna gegn vísindamönnum Hafrannsóknastofnunar og náttúruverndarsamtökum“.
„Samkvæmt núverandi áhættumati Hafrannsóknarstofnunar [sic] er gert ráð fyrir að allt að 4 prósent fiska í ám landsins séu fiskar sem hafa sloppið úr eldi. Með öðrum orðum að 1 af hverjum 25 fiskum í íslenskum ám geta verið norskir eldislaxar. Það er óhugnanleg tala,“ segir í yfirlýsingu IWF og þar er einnig fjallað um að sjókvíaeldisfyrirtækin hafi undanfarið reynt að fá þennan þröskuld hækkaðan.
„Hafrannsóknarstofnun [sic] hafnaði því en nú ætlar ráðherra að taka valdið til sín svo hægt verði að ganga fram hjá vísindalegum vinnubrögðum,“ segir í yfirlýsingunni, en þar er einnig ákvæði í drögunum um fyrirhugaðan samráðsvettvangur gagnrýnt harðlega.
„Samkvæmt frumvarpsdrögum Kristjáns Þórs, er gert ráð fyrir að ráðherra skipi „samráðsvettvang“ sem á að vera stjórnvöldum til ráðgjafar vegna málefna fiskeldis. Í frumvarpinu segir: „Hlutverk vettvangsins er að leggja mat á forsendur og úrvinnslu þeirra gagna sem áhættumat erfðablöndunar byggir á.“
Þetta er afar sérstakt ákvæði. Ekki er gert ráð fyrir að í þessum sjö manna samráðsvettvangi taki sæti vísindafólk til að rýna fræðilegar niðurstöður og gögn Hafrannsóknarstofnunar [sic], heldur mun vettvangurinn vera skipaður þremur fulltrúum ráðherra, einum fulltrúa eldisfyrirtækjanna, einum frá sambandi íslenskra sveitarfélaga og svo loks einum frá Hafrannsóknarstofnun [sic] og einum frá Landssambandi veiðifélaga,“ segir í yfirlýsingu sjóðsins.
IWF lítur svo á að þessi vettvangur eigi fyrst og fremst „að vera vettvangur fulltrúa ráðherra til að færa honum í hendur þá niðurstöðu sem hann vill“ og skjól til að fara gegn mati Hafrannsóknastofnunar.
„Þetta er fráleitt fyrirkomulag. Ef ráðherra telur nauðsyn á að hafa samráðsvettvang til rýningar á áhættumatinu á sá hópur að sjálfsögðu að vera skipaður hlutlausu vísindafólki. Norska Vísindaráðið um laxinn er til dæmis skipað þrettán vísindamönnum frá sjö mismundandi stofnunum og háskólum,“ segir í yfirlýsingu IWF, sem lesa má í heild sinni hér að neðan.