Skipulagsstofnun telur að efni séu til að kveða á um að framleiðsluaukning laxeldis í Patreksfirði og Tálknafirði verði gerð í áföngum. Framleiðslan verði þannig aukin í skrefum og að reynsla af starfseminni og niðurstöður vöktunar stýri ákvörðunum um að auka framleiðslu frekar.
Þetta kemur fram í áliti sem stofnunin hefur gefið út, um mat á umhverfisáhrifum valkostagreiningar vegna 14.500 tonna framleiðsluaukningar í laxeldi á vegum Arctic Sea Farm og Fjarðalax í Patreksfirði og Tálknafirði.
Bent er á í álitinu að fyrir liggi mat á umhverfisáhrifum vegna 14.500 tonna framleiðsluaukningar á laxi í Patreksfirði og Tálknafirði á vegum sömu fyrirtækja, sem unnið hafi verið árið 2016.
Í kjölfarið fengu fyrirtækin rekstrar- og starfsleyfi til starfseminnar frá Matvælastofnun og Umhverfisstofnun í desember 2017. Þau leyfi voru hins vegar kærð og felldi úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála þau úr gildi með úrskurðum í september og október 2018.
Úrskurðarnefndin taldi annmarka hafa verið á umhverfismati framkvæmdanna varðandi samanburð valkosta, þannig að umhverfismatið hefði ekki verið lögmætur grundvöllur fyrir veitingu leyfa.
Í áliti stofnunarinnar segir að til að bæta úr þeim annmarka hafi fyrirtækin unnið viðbót við fyrra umhverfismat, um samanburð valkosta. Þar séu skýrðar forsendur fyrir vali á þeim framkvæmdakosti sem fjallað var um í fyrra umhverfismati.
„Þá er greint frá ástæðum þess að tilteknir valkostir komu ekki til álita á þeim tíma og sem framkvæmdaraðilar telja áfram ekki vera raunhæfa valkosti. Það varðar eldi á ófrjóum laxi, notkun lokaðra kvía og landeldi. Jafnframt er fjallað um tvo nýja valkosti um staðsetningu eldissvæða og umhverfisáhrif þeirra borin saman við upphaflegan framkvæmdakost sem fjallað var um í fyrra umhverfismati,“ segir í álitinu.
„Í framlögðum gögnum fyrirtækjanna eru skýrðar forsendur fyrir staðarvali og umfangi eldis í þeim framkvæmdakosti sem fjallað var um í fyrra umhverfismati. Jafnframt er skýrt hversvegna fyrirtækin telja eldi á ófrjóum laxi, notkun lokaðra kvía og landeldi ekki vera raunhæfa valkosti í tilviki þessara framkvæmda.“
Skipulagsstofnun geri almennt ekki athugasemd við þá umfjöllun og telji ástæður framkvæmdaraðila fyrir því að útiloka ófrjóan lax, lokaðar kvíar og landeldi, málefnalegar.
„Að mati Skipulagsstofnunar eru nýir staðarvalkostir líklegir til að fela í sér minni neikvæð áhrif, samanborið við upphaflegan framkvæmdakost, á lífríki á hafsbotni, fisksjúkdóma og laxalús, aðrar sjávarnytjar og landslag. Áhrif nýrra valkosta eru að öðru leyti sambærileg við upphaflegan framkvæmdakost að mati Skipulagsstofnunar. Í heild telur stofnunin að áhrif nýrra valkosta séu í meginatriðum þau sömu og upphaflegs framkvæmdakostar.“
Stofnunin segir að í framlögðum gögnum fyrirtækjanna komi fram að eldissvæði við Hlaðseyri innarlega í Patreksfirði sé ekki talið geta borið þá framleiðslu sem áform voru um.
„Þar sem ekki liggur fyrir hversu mikið magn eldissvæði við Hlaðseyri getur borið beinir Skipulagsstofnun því til Umhverfisstofnunar að í starfsleyfi verði kveðið á um hámarkslífmassa á eldissvæðinu við Hlaðseyri með hliðsjón af fenginni reynslu.“
Skipulagsstofnun segist þá telja almennt að byggja eigi upp sjókvíaeldi í áföngum og láta reynslu af starfseminni ráða framvindu uppbyggingar.
„Með hliðsjón af reynslu af eldi við Hlaðseyri og að um er að ræða áform um umfangsmikið eldi telur Skipulagsstofnun tilefni til að í leyfum verði kveðið á um að áfangaskipta framleiðsluaukningu í fjörðunum, þ.e. að framleiðsla verði aukin í skrefum og að reynsla af starfseminni og niðurstöður vöktunar stýri ákvörðunum um að auka framleiðslu á milli kynslóðaskipta.“