„Þessi frávik benda til skipulags ofmats íshlutfalls upp á um 1,7% að meðaltali. Ef gert er ráð fyrir að samþætt fyrirtæki spari sér leigu á kvóta með ofmati á íshlutfalli og gert er ráð fyrir um 350 þúsund tonna ÞÍG-heildarafla botnfisks þá samsvarar umfang frávika um 940 milljónum króna í sparaða kvótaleigu, miðað við leiguverð á þorskaflamarki undanfarna 12 mánuði,“ segir í nýrri skýrslu sem birt hefur verið á vef stjórnarráðsins.
Í henni er fullyrt að gögn um íhlutföll í yfirstöðum og endurvigtun „staðfesta fyrri mælingar um að sumir endurvigtunarleyfishafar stundi kerfisbundið ofmat á íshlutföllum og þar með vanmat á heildarafla“.
Skýrslan fjallar um mat á áreiðanleika endurvigtunar, umfangi og ástæðum frávika og hugsanlegum úrbótum og var unnin fyrir atvinnuvegaráðuneytið. Höfundar skýrslunnar eru þeir Daði Már Kristófersson, prófessor í hagfræði við Háskóla Íslands, og Birgir Þór Runólfsson, dósent í hagfræði einnig við við Háskóla Íslands.
Fáir og smærri aðilar
Skýrsluhöfundar segja að frávik séu umtalsvert meiri í tilfelli slægðs afla en í óslægðum afla. Ekki liggur fyrir skýring á þessu en höfundar telja að möguleg skýring sé að frávik séu algengari meðal minni fyrirtækja sem vinna meira með slægðan fisk.
„Þó gögnin bendi til tilhneigingar til vanmats á aflamagni sýndi greining þeirra samt sem áður gott samræmi milli yfirstöðu og almennrar endurvigtunar í meirihluta tilfella. Þetta bendir til þess að fáir aðilar standi að baki stórum hluta frávikanna,“ segir í skýrslunni.
Eru niðurstöður einnig sagðar „benda til þess að aukið eftirlit með minni (samþættum) aðilum og áframhald á aðgerðum Fiskistofu sé líklegt til að halda þessu vandamáli í skefjum“.