Fjöldi verðmætra fyr­ir­tækja hef­ur orðið til inn­an Sjáv­ar­klas­ans eða í tengsl­um við hann. Þór Sig­fús­son seg­ir sókn­ar­færi framtíðar­inn­ar m.a. á sviði nýrra orku­gjafa, þara- og smáþör­unga­rækt­ar og sölu á ráðgjöf til annarra landa.

Hinn 24. maí síðastliðinn var haldið upp á 10 ára af­mæli Sjáv­ar­klas­ans. Allt frá stofn­un hef­ur Sjáv­ar­klas­inn iðað af lífi og verið miðpunkt­ur ný­sköp­un­ar í ís­lensk­um sjáv­ar­út­vegi. Ófá sprota­fyr­ir­tæki sem stígu sín fyrstu skref í Húsi Sjáv­ar­klas­ans úti á Grandag­arði eru í dag orðin stönd­ug og verðmæt fé­lög með viðskipta­vini um all­an heim.

Þór, stofn­andi Sjáv­ar­klas­ans, er að von­um ánægður með ár­ang­ur­inn: „Þegar við byrjuðum hafði ég enga hug­mynd um hvar við mynd­um vera stödd að tíu árum liðnum, en ég var hins veg­ar sann­færður um að mikl­ir mögu­leik­ar væru til staðar í haf­tengdri ný­sköp­un,“ seg­ir hann.

Frétt af mbl.is

Seg­ir Sjáv­ar­klas­ann skapa gerj­un sem sprot­ar þurfa

Það er til marks um áhrif Sjáv­ar­klas­ans að þegar verk­efnið var sett á lagg­irn­ar mátti finna á Íslandi um 60 sprota­fyr­ir­tæki tengd bláa hag­kerf­inu. Í dag eru þau um 150 tals­ins og þau sem ekki hafa bein­lín­is orðið til úti á Grandag­arði hafa haft ein­hverja teng­ingu við Sjáv­ar­klas­ann. „Við reynd­um að reikna hversu miklu fjár­magni fé­lög­un­um í Húsi Sjáv­ar­klas­ans hef­ur tek­ist að afla sér og við hætt­um að telja þegar við vor­um kom­in upp í fimm millj­arða,“ seg­ir Þór. „Þá sýndi könn­un sem við gerðum að mik­il sam­vinna hef­ur átt sér stað í Húsi Sjáv­ar­klas­ans og að sjö af hverj­um 10 frum­kvöðlafyr­ir­tækj­um sem hafa haft hér starf­semi í skemmri eða lengri tíma áttu í sam­starfi við a.m.k. eitt annað fyr­ir­tæki í hús­inu. Er þetta skýr vís­bend­ing um að hug­mynd­in að baki klas­an­um virk­ar eins og von­ast var til.“

Þór bæt­ir við að sprot­arn­ir sem hafa tekið þátt í starfi Sjáv­ar­klas­ans hafi reynst óvenjuþraut­seig­ir. „Það hlut­fall sprota­verk­efna sem kom­ist hef­ur á legg er tölu­vert hærra en í mörg­um öðrum geir­um og skýrist vænt­an­lega af því að þau snú­ast um rekst­ur í raun­hag­kerf­inu frek­ar en t.d. stars­femi í sýnd­ar­heim­um. Það virðist minni hætta á að sprota­fyr­ir­tæki lifi ekki af ef þau vinna að verðmæta­sköp­un tengdri haf­inu.“

Í húsi Sjáv­ar­klas­ans við Granda í Reykja­vík hafa fleiri ný­sköp­un­ar­fyr­ir­tæki aðset­ur. mbl.is/Ó​feig­ur

Sjáv­ar­klas­ar spretta upp

Vel­gengni Íslenska sjáv­ar­klas­ans hef­ur vakið at­hygli á heimsvísu og orðið öðrum inn­blást­ur til að setja sams kon­ar sprota- og ný­sköp­un­ar­set­ur á lagg­irn­ar. „Í dag erum við með fimm syst­ur­klasa í Banda­ríkj­un­um. Þá hafa Fær­ey­ing­ar líka sett sjáv­ar­klasa á lagg­irn­ar, og einnig er hægt að finna nýja sjáv­ar­klasa víðs veg­ar í Suður-Am­er­íku, í Kan­ada og á eyj­um í Kyrra­haf­inu sem við höf­um tengst og aðstoðað. Útbreiðsla sjáv­ar­kla­samód­els­ins er rétt að byrja og við finn­um fyr­ir gríðarleg­um áhuga á þeim aðferðum sem við höf­um beitt,“ seg­ir Þór.

Frétt af mbl.is

Heiðruðu sex fyr­ir fram­lag til ný­sköp­un­ar

Sjáv­ar­klas­inn hóf fyr­ir um átta árum að kynna Ísland sem það land sem nýt­ir meiri hliðar­af­urðir en nokk­urt annað sam­an­b­urðar­tækt land. Klas­inn nefndi þetta átak „100% landið“ sem vísaði í að mörg ís­lensk sjáv­ar­út­vegs­fyr­ir­tæki stefna að fullri nýt­ingu alls þess afla sem kem­ur á land. „Þetta hef­ur vakið mikla at­hygli“, seg­ir Þór. „Við erum núna að veita ráðgjöf bæði í Banda­ríkj­un­um og á Kyrra­hafs­eyj­un­um varðandi full­nýt­ingu og nýt­um okk­ur þá öfl­ugt net sam­starfs­fyr­ir­tækja á borð við Matís og tæknifyr­ir­tæk­in hér heima í því sam­bandi.“

Í nýrri grein­ingu Sjáv­ar­klas­ans um vinnslu hliðar­af­urða hér­lend­is kom í ljós að á ár­un­um 2012-2019 jókst velta fyr­ir­tækja, sem aðallega vinna með hliðar­af­urðir af ýmsu tagi, um 32%. „Við höf­um náð upp­lýs­ing­um frá bróðurparti þess­ara fyr­ir­tækja en enn er verk að vinna að ná öll­um töl­um í hús. Við erum ánægð að sjá þenn­an vöxt í fram­leiðslu á vör­um hér heima sem víðast hvar í heim­in­um eru nýtt­ar sem land­fyll­ing eða hent í sjó­inn,“ seg­ir Þór.

Verðmæt­ari en fisk­flök­in

Ljóst er að ís­lenska hag­kerfið á mikið að þakka verðmæta­sköp­un ný­sköp­un­ar­fyr­ir­tækja í bláa hag­kerf­inu, og einnig er það víst að ballið er rétt að byrja. Þór seg­ir vel­gengni sjáv­ar­út­vegs­ins ekki síst koma til af því að ný­sköp­un hef­ur spilað stór­an þátt í viðskipt­um og rót­grón­ari fyr­ir­tæk­in í gein­inni lagt sig fram við að fjár­festa í og styðja við bakið á sprot­un­um: „Það er ekki sjálf­gefið hvernig þær lausn­ir, hug­vit og fyr­ir­tæki sem orðið hafa til hafa hald­ist hér á landi frek­ar en að vera seld­ar til annarra landa. Allt of oft eru það ör­lög ís­lenskra ný­sköp­un­ar­fyr­ir­tækja að hverfa út í heim,“ seg­ir Þór. „Við verðum að reyna að halda sem mest í að höfuðstöðvar þess­ara fyr­ir­tækja verði hér­lend­is þótt við sækj­um fjár­festa og þekk­ingu til annarra landa.“

Frétt af mbl.is

Svo ný kyn­slóð komi auga á mögu­leik­ana

Ef fram held­ur sem horf­ir mun það ger­ast einn góðan veður­dag að meiri verðmæta­sköp­un verður hjá ný­sköp­un­ar­fyr­ir­tækj­un­um en hjá hefðbundnu sjáv­ar­út­vegs­fyr­ir­tækj­un­um: að út­flutn­ings­verðmæti kröft­ugra ensíma, full­kom­ins vinnslu­búnaðar, fæðubót­ar­efna og lækn­inga­vara úr fiskaf­urðum verður meira en út­flutn­ings­verðmæti fisks­ins sem seld­ur er til stór­markaða og veit­ingastaða: „Nátt­úru­leg­um, hrein­um og sjálf­bær­um upp­sprett­um pró­tíns hef­ur ekki fjölgað en með ný­sköp­un­inni tekst að gera þessa auðlind æ verðmæt­ari. Er t.d. lyfja­geir­inn og all­ur heilsu­geir­inn að átta sig æ bet­ur á því hve áhuga­verðir mögu­leik­ar eru inn­an seil­ing­ar.“

Erum rétt að byrja

Aðspurður um tæki­færi og áskor­an­ir næstu tíu ára seg­ir Þór að hann reikni með að sjálf­bærni og um­hverf­isáhrif verði mál mál­anna í sjáv­ar­út­veg­in­um. Á Íslandi og öðrum lönd­um muni grein­in kepp­ast við að lág­marka kol­efn­is­spor sjáv­ar­af­urða, nýta nýja orku­gjafa og gera veiðarfæri um­hverf­i­s­vænni. „Ég vil að Ísland verði líka í for­ystu á heimsvísu í full­vinslu á eld­is­fiski en sú afurð er í dag að lang­mestu leyti seld óunn­in úr landi. Við erum líka rétt að byrja að nýta skóg hafs­ins, þótt við séum þegar með fleiri frum­kvöðlafyr­ir­tæki á sviði þara- og smáþör­unga­rækt­un­ar en nokk­ur önn­ur af þeim lönd­um sem við ber­um okk­ur sam­an við,“ seg­ir Þór. „Síðast en ekki síst tel ég mik­il tæki­færi í sölu á ís­lenskri þekk­ingu og ráðgjöf til annarra landa.“

Myndi hjálpa ef út­gerðir væru stærri

Til að greiða leiðina fyr­ir vöxt og ný­sköp­un seg­ir Þór að ís­lensk sjáv­ar­út­vegs­fyr­ir­tæki þurfi að halda áfram að stækka og verða enn öfl­ugri. Eins og les­end­ur vita eru stærð fyr­ir­tækja í grein­inni sett­ar ákveðnar skorður með regl­um sem setja þak á kvóta­eign fé­laga. „Ein leið í kring­um þá reglu gæti verið að leyfa sjáv­ar­út­vegs­fyr­ir­tækj­um sem eru al­menn­ings­hluta­fé­lög að eiga stærra hlut­fall af kvót­an­um,“ seg­ir Þór.

„Stærri rekstr­arein­ing­ar eru bet­ur í stakk bún­ar til að sækja á er­lenda markaði og skapa meiri verðmæti úr þeirri þekk­ingu og markaðstengsl­um sem þegar eru fyr­ir hendi. Við þetta myndi grunnstoðin styrkj­ast og mögu­leik­ar ný­sköp­un­ar­fyr­ir­tækj­anna um leið.“

Tengd­ar frétt­ir

Ný­sköp­un og tækni í sjáv­ar­út­vegi

Íslensk­ur sproti verðlaunaður í Nor­egi

• Vinna með risa­út­gerð í Banda­ríkj­un­um
• Hefr­ing hlaut Sigöld­una
• Leita hús­næðis und­ir frum­kvöðlaset­ur
• Fjár­festa 332 millj­ón­um í Hefr­ing

» Fleiri tengd­ar frétt­ir

Fólkið í sjáv­ar­út­vegi

Grinda­vík­urfíl­ing­ur í vestanátt á Álfta­nesi

• Frum­kvöðull með smit­andi áhuga
• Lenti aldrei í al­var­leg­um óhöpp­um
• „Auðvitað fylg­ir því ákveðinn söknuður“
• Feðgar sam­an í Græn­land­stúr á jól­um

» Fleiri tengd­ar frétt­ir