Félag atvinnurekenda og Samtök fiskframleiðenda og útflytjenda skora á Svandísi Svavarsdóttur, sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra, að tryggja að í vinnu nefndar um framtíð íslensks sjávarútvegs verði skoðuð verðlagning afurða og leiðir til að rýmka reglur um kaup og sölu aflaheimilda.
Þetta er meðal þess sem fram kemur í bréfi samtakanna tveggja, og 200 mílur hefur undir höndum, til ráðherrans í tilefni af þeim fyrirheitum sem gefin eru í stjórnarsáttmálanum um skipun nefndar sem gert er að kortleggja áskoranir og tækifæri í sjávarútvegi, sem og meta þjóðhagslegan ávinning af núverandi fiskveiðistjórnunarkerfi.
Í bréfi samtakanna til Svandísar segir að mikilvægt sé að í störfum sínum taki nefndin sérstaklega fyrir starfs- og samkeppnisskilyrðum fiskvinnslna sem ekki reka útgerð og eru háðar fiskmörkuðum þegar kemur að hráefnisöflun.
„Eitt af því sem stendur rekstri þessara fyrirtækja fyrir þrifum er skert samkeppnisstaða vegna svokallaðrar tvöfaldrar verðlagningar í sjávarútvegi. Uppgjörsverð vinnslu- og útgerðarfyrirtækja í innri viðskiptum er mun lægra en verð það sem fæst fyrir fiskinn á fiskmörkuðum,“ segir í bréfinu.
Í bréfi samtakanna er vakin athygli á því að í kjölfar kvörtunar Samtaka fiskframleiðenda og útflytjenda sendi Samkeppniseftirlitið frá sér álit árið 2012, sem beint var til þáverandi ráðherra sjávarútvegsmála, Steingríms J. Sigfússonar. Í álitinu er meðal annars fjallað um samkeppnisstöðu samkeppnisstöðu útgerða sem ekki stunda fiskvinnslu og fiskvinnslufyrirtækja sem ekki stunda veiðar, gagnvart útgerðum sem bæði stunda veiðar og vinnslu.
Telja þau að samkeppnishindrun felist í að aðeins þeim sem eiga og reka fiskiskip sé heimilt að versla með aflaheimildir, sem er sagt valda því að vinnslur án útgerðar eiga erfiðara með að verða sér úti um hráefni.
Jafnframt er vakin athygli á skekkju í verðmyndun þar sem hvati er fyrir félög með útgerð og vinnslu að gefa upp sem lægst verð í innri viðskiptum. „Eftir því sem verð á aflanum sem seldur er til fiskvinnslu í eigu útgerðarfyrirtækis er lægra þeim mun lægri verður launakostnaður viðkomandi útgerðar og hafnargjöld af lönduðum afla.“ Auk þess sem þessi innri viðskipti eru sögð valda því að minni afli fari um fiskmarkaði sem skekki verðmyndun þar.
Samkeppniseftirlitið tilgreindi í áliti sínu fjórar mögulegar leiðir sem eiga að draga úr samkeppnishindrunum. Bent var á mögulegar milliverðlagningarreglur, jöfnun hafnargjalda milli útgerða sem stunda vinnslu og þeirra sem gera það ekki, að koma í veg fyrir áhrif útgerða á verðlagstofuverð og auka heimildir til verslun með aflaheimildir.
Í fyrsta lagi að komið verði á sérstökum milliverðlagningarreglum sem hafa það aðmarkmiði að verðlagning í innri viðskiptum á milli útgerðar- og fiskvinnsluhluta verði eins og um viðskipti milli tveggja óskyldra aðila sé að ræða. Í öðru lagi er lagt til að hafnargjöld verði jöfnuð með því að viðmið um gjaldtöku miðist frekar við til að mynda landað magn eða fiskverð sem væri ákveðið af óháðum opinberum aðila.
Þá er getur ráðherra beitt sér fyrir breytingum á lagalegri umgjörð Verðlagsstofu skiptaverðs þannig að fulltrúar útgerðanna komi ekki lengur með beinum hætti að ákvörðun um verðlagsstofuverð, sem stuðst er við í innri viðskiptum samþættra sjávarútvegsfyrirtækja.
Að lokum er bent á að hægt sé að auka heimildir til kvótaframsals. Slík breyting væri til þess fallin að jafna aðstöðumun fiskvinnslna án útgerðar gagnvart fiskvinnslu samþættra útgerða til að verða sér út um hráefni til vinnslunnar.
„Samtökin skora á ráðherra að tryggja að horft verði til tvöföldu verðlagningarinnar og þeirra samkeppnishindrana sem raktar voru í áliti Samkeppniseftirlitsins, í vinnu nefndarinnar. Þau mælast jafnframt til þess að haft verði samráð við sérhæfðu fiskvinnslurnar og samtök þeirra og leitað eftir sjónarmiðum þeirra í vinnu nefndarinnar,“ segir í bréfi samtakanna til Svandísar Svavarsdóttur, sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra.