Áhrif hvala á nytjastofna óþekkt
Setja bókamerki
Tengdar fréttir
Hvalveiðar
Hafrannsóknastofnun telur ekki hægt að leggja mat á áhrif fjölgunar hvala við Íslandsstrendur á afkomu nytjastofna, að því er fram kemur í skriflegu svari stofnunarinnar við fyrirspurn Morgunblaðsins.
Stofnunin hefur í greinargerð árið 2018 greint frá því að afrán hvala sé talið vera um 3,3 milljónir tonna af fiski sem er allt að þrefalt á við heildarveiði íslenska fiskiskipaflotans. Hins vegar eru áhrif hvala á vistkerfið svo illa þekkt að ekki er gerlegt að taka tillit til afránsins í stofnmatslíkönum nytjastofna. Þó er talið að aukist hvalveiðar í samræmi við útgefna veiðiráðgjöf muni það draga úr afráninu, en á löngum tíma.
Töluverð óvissa
Svandís Svavarsdóttir, matvælaráðherra, sagði í pistli í Morgunblaðinu í byrjun mánaðarins fátt rökstyðja frekari hvalveiðar og vísaði meðal annars til hverfandi efnahagslegrar þýðingar veiðanna. Þá tilkynnti ráðherra að á þessu ári verði unnið mat á mögulegum þjóðhagslegum og samfélagslegum áhrifum hvalveiða.
Slíkar úttektir hafa þó áður verið gerðar í tvígang af Hagfræðistofnun Háskóla Íslands, árin 2010 og 2019.
„Í báðum þessum tilfellum var Hafrannsóknastofnun falið að leggja mat á afrán hvala og hugsanleg áhrif þess á nytjastofna sjávar. Í greinargerð Hafrannsóknastofnunar frá 2018 kemur fram að hvalir eru óvíða (ef nokkurs staðar) eins stór og mikilvægur hluti sjávarvistkerfa og hér við land, en heildarafrán hvala á stofnsvæðunum kringum Ísland var metið 7,6 milljónir tonna á ári, þar af 3,3 millj. tonna af fiski,“ segir í svari Hafrannsóknastofnunar.
„Í greinargerð Hafrannsóknastofnunar var lögð áhersla á að talsverð óvissa er í þessu mati, og enn meiri óvissa ríkir um hugsanleg áhrif á fiskistofna og þar með fiskveiðar framtíðarinnar.“
Auknar veiðar hafi áhrif
„Einungis eru stundaðar veiðar á tveim tegundum hvala, hrefnu og langreyði. Aflamark er reiknað samkvæmt RMP-veiðistjórnunarkerfi Alþjóðahvalveiðiráðsins sem miðar að því að halda hvalastofnunum í 60% af hámarksstærð (K),“ segir Hafrannsóknastofnun um áhrif hvalveiðanna sem nú eru stundaðar.
Hvalveiðar í atvinnuskyni hófust á ný árið 2006 en frá þeim tíma hefur heildarveiði ávallt verið langt undir útgefnum aflaheimildum og veiðiráðgjöf Hafrannsóknastofnunar. Telur stofnunin það því „ólíklegt að þær hafi haft nein teljanleg áhrif á stofnstærðir hvala og þar með afrán þeirra. Verði hins vegar hvalastofnar fullnýttir í framtíðinni skv. RMP-kerfinu gæti það hugsanlega haft veruleg áhrif á afrán hvala og/eða samkeppni við fiskistofna til lengri tíma litið. Í þessu sambandi er vert að hafa í huga að yfirstandandi loftslagsbreytingar geta haft mikil áhrif á allar slíkar langtímaspár.“
Er ástæða til að grisja hvalastofna til að vernda nytjastofna?
„Ráðgjöf Hafró hefur hingað til miðast eingöngu við líffræðilega sjálfbærni, þar sem beitt hefur verið varúðarnálgun. Samkvæmt veiðistjórnunarlíkaninu (RMP) mun fullnýting aflamarks leiða til að viðkomandi hvalastofnar verði um 60% af hámarksstærð til lengri tíma litið. Hrefnu- og langreyðarstofnarnir hér við land eru líklega yfir þessari hlutfallsstærð og myndi fullnýting skv. RMP-kerfinu því leiða til einhverrar fækkunar, en á löngum tíma (áratugum).“
„Ekki er fyrir hendi nægileg þekking á sambandinu milli stærðar hvalastofna og afraksturs fiskistofna til að unnt sé að mæla með grisjun í þeim tilgangi að vernda fiskistofna eða auka afrakstur þeirra. Vegna stærðar hvalastofna hér við land er hins vegar mikilvægt að bæta þekkingu á þessu sviði svo unnt verði að beita vistfræðilegri nálgun við stjórnun á nýtingu auðlinda hafsins.“
Skortir vistfræðilíkön
Þá segir að ekki er hægt að fullyrða að hvalastofnar fari stækkandi umhverfis Ísland. „Frá því að skipulegar hvalatalningar hófust árið 1987 hafa orðið talsverðar breytingar á fjölda og útbreiðslu hvala við Ísland, en það er þó misjafnt milli tegunda. Þannig hefur langreyði og hnúfubak fjölgað verulega á tímabilinu, en hrefnu hefur hins vegar fækkað mikið á landgrunninu. Það er því ekki einhlítt að hvalastofnar við Ísland fari stækkandi. Líklegt er að breytingar í umhverfi sjávar hafi haft áhrif á þessar breytingar t.d. hliðrun á útbreiðslu hrefnu til norðurs og vesturs frá landgrunni Íslands.“
Við spurningu um hvort áhrif hvalastofna kunni að verða til þess, að ráðleggingar um hámarksveiði í einhverjum nytjastofnum Íslendinga breytist, segir: „Stór og yfirgripsmikil vistfræðilíkön fyrir íslensk hafsvæði hafa ekki verið fullmótuð til notkunar við fiskveiðistjórnun. Slík líkön eru jafnan notuð til að fá tölulegt mat á afrán og tengsl mismunandi fæðuþrepa í vistkerfi hafsins og rannsaka mismunandi sviðsmyndir.“
„Áhrif hvala á vistkerfið eru fremur illa þekkt og afrán þeirra því ekki notað við stofnmat nytjategunda umfram það sem sett er sem fastur náttúrulegur dauði í stofnmatslíkönum. Í mati á stærð hrygningarstofns loðnu er tekið tillit til mats á afráni botnfiska í hrygningargöngu hennar að vetrarlagi, en ekki að sumri né hausti þegar hvalagengd er mest við landið. Fæðuvistfræði hvalategunda sem eru í umtalsverðu magni við landið að vetrarlagi (t.d. hnúfubaks) er ekki nægilega vel þekkt til að unnt sé að taka tillit til afráns þeirra að vetrarlagi.“
Óttast að fólk fari aftur að eyða peningum
Beint: Eldgos hafið við Stóra-Skógfell
Búseta skortir byggingarlóðir
Tekist á um áður óþekkta skýrslu landlæknis
Sáu eldgosið brjótast út frá Snæfellsnesi
Átti ekki að láta pirring bitna á sjúklingi
Úlfar: Heppileg tímasetning á gosinu
Hvað gerðist eiginlega í VMA?