Fleiri gámar týnast á sjó

Skráðum gámum sem tapast á sjó að meðaltali á heimsvísu hefur fjölgað um tæpan fimmtung auk þess sem áætlun um tapaða gáma á heimsvísu hefur aukist um 66,67%. Hrinnt hefur verið af stað alþjóðlegu rannsóknarverkefni til þriggja ára sem miðast að því að finna leiðir til að bæta öryggi við gámaflutninga.

Í júní uppfærðu alþjóðasamtök skipaflutninga, World Shipping Council (WSC), skýrslu sína vegna tapaðra gáma á sjó fyrir árið 2022. Skýrslan nær til skráðra atvika meðal aðildarfyrirtækja árin 2020 og 2021. Þar segir að meðalfjöldi gáma sem tapast á sjó frá 2008 til 2021 sé 1.629 og hafi aukist um 18% frá meðaltali áranna 2008 til 2019. Ef litið er til tveggja ára meðaltals misstu flutningaskip 3.113 gáma útbyrðis á árunum 2020 og 2021. Árin 2018 og 2019 misstu skip aðeins 779 gáma útbyrðis.

Frétt af mbl.is

Yfir þrjú þúsund gámar útbyrðis á nokkrum mánuðum

Erfiður vetur

„Veturinn 2020-2021 urðu óvenju mörg óhöpp. Þrátt fyrir að það sem af er ári 2022 hafi verið fá óhöpp þar sem gámar hafa týnst á sjó, hefur greinin miklar áhyggjur af þessari þróun,“ segir í skýrslu WSC.

Skýrslan er unnin á grundvelli könnunar sem send er fyrirtækjum sem eiga aðild að WSC. Meðal þeirra eru stærstu skipafélög heims, til að mynda MSC, MOL og Maersk. Fram kemur í skýrslunni að á árinu 2021 gerðu alþjóðleg kaupskipafélög út um 6.300 flutningaskip. Þau fluttu 241 milljón gáma sem innihéldu verðmæti að jafngildi 7.000 milljarða bandaríkjadala.

Áætlað er að um 0,001% gáma fara útbyrðis eða um 240 þúsund gámar. Í skýrslu WSC frá júlí 2020 var gert ráð fyrri að um 0,0006% gáma enda í sjó og hefur því áætluðum fjölda aukist um tvo þriðju.

„Fyrir öryggi gámaskips, áhafnar þess og farms er mjög mikilvægt að pakka, ganga frá og festa gáma rétt, sem og að tilkynna um rétta þyngd. Jafnframt er þetta mikilvægt fyrir starfsmenn og búnað í landi, sem og umhverfið [...] Jafnvel með réttri pökkun á farmi í gáminn, réttri þyngd gáma og réttum frágangi og festingu um borð í skipi, geta nokkrir þættir – allt frá slæmu veðri og kröppum sjó til hörmulegra og sjaldgæfra atburða, eins og strands skips, galla í burðarvirki og árekstra – leitt til þess að gámar tapast á sjó,“ segir í skýrslunni.

Þegar Comfort MOL sökk 2013 var það stærsta einstaka tilvik um tap gáma, en í slysinu fóru allir 4.293 gámarnir í sjóinn. Ljósmynd/MRCC Mumbai

Gripið til forvarna

Kaupskipafélögin hafa þegar hrint í framkvæmd fleiri aðgerðum til þess að fækka þeim gámum sem fara útbyrðis. Meðal aðgerða er rannsóknarverkefnið „MARIN TopTier study“. Verkefnið er hugsað til þriggja ára og miðast sérstaklega að því að kanna þau óhöpp sem áttu sér stað veturinn 2020-2021. Gerðar eru vísindalegar úttektir og ítarlegar mælingar til að leita skýringa á því að gámar fara í sjóinn.

Bráðabirgðaniðurstöður sýna að öfgakenndur veltingur (e. parametric rolling) er sérstakt áhyggjuefni, enda geta skip skyndilega byrjað að velta um 30 til 40 gráður. „Til að koma í veg fyrir frekari óhöpp hafa verið þróuð boð til farmanna sem lýsa því hvernig áhöfn gámaskipa og starfsfólk rekstraraðila getur skipulagt siglingar, uppgötvað og brugðist við til að koma í veg fyrir öfgakenndan velting,“ segir í skýrslunni.

Þá hefur verið hafist handa við endurskoðun leiðbeininga Alþjóðasiglingamálastofnunarinnar (IMO) um eftirlit með vöruflutningaeiningum. Auk þess hefur WSC, ásamt ríkisstjórnum aðildarríkja IMO, unnið að því að staðla kröfur um þol gámaeininga.

WSC leggur einnig til að tekin verði upp almenn tilkynningaskylda um gáma sem falla útbyrðis. „Eins og er, er alþjóðleg, lögboðin tilkynningaskylda vegna gáma sem tapast fyrir borð og innihalda hættulegan varning og varning sem getur mengað hafið. Hins vegar er enn ekki sambærileg alþjóðleg almenn tilkynningaskylda fyrir gáma sem tapast fyrir borð, óháð uppgefnu innihaldi þeirra,“ segir í skýrslu WSC.