Úthafssáttmálin markar tímamót

Svandís Svavars­dótt­ir mat­vælaráðherra seg­ir í sam­tali við mbl.is sögu­leg­an úthafs­sátt­máli Sam­einuðu þjóðanna vera mikið fagnaðarefni og að fisk­veiðar Íslend­ing­ar verði alltaf að vinn­ast í tengsl­um við líf­fræðilega fjöl­breytni og vernd­un vist­kerfa.

Frétt af mbl.is

Sögu­legu sam­komu­lagi náð í New York

„Þetta er mjög mik­il­vægt skref fyr­ir vernd líf­fræðilegr­ar fjöl­breytni á heimsvísu og hér á Íslandi er þetta auðvitað líka mik­il­vægt fyr­ir okk­ur að halda því til haga að það eru ekki bara auðlind­ir sjáv­ar sem eru mik­il­væg­ar fyr­ir okk­ur, held­ur er það líka á okk­ar ábyrgð að skila kom­andi kyn­slóðum heil­brigðum hafsvæðum þar sem að líf­fræðileg­ur fjöl­breyti­leiki er í fyrri­rúmi,“ seg­ir Svandís. 

Aðild­ar­ríki Sam­einuðu þjóðanna komust að sam­komu­lagi um helg­ina, en samn­ingaviðræður hafa staðið yfir í meira en tíu ár. 

Úthafs­sátt­mál­inn ger­ir ráð fyr­ir að 30% af út­höf­un­um verði að vernd­ar­svæðum fyr­ir árið 2030. Síðasti alþjóðlegi samn­ing­ur­inn er varðar út­hafið var und­ir­ritaður árið 1982 og ger­ir ráð fyr­ir að 1,2% út­hafs­svæða séu friðuð, það er því enn staðan í dag. 

Úthafs­sátt­mál­inn ger­ir ráð fyr­ir að 30% af út­höf­un­um verði að vernd­ar­svæðum fyr­ir árið 2030. AFP/​Pablo Cozzaglio

„Þessi sátt­máli sem er til umræðu mark­ar tíma­mót vegna þess að þarna eru þjóðir heims að sam­mæl­ast um til­tek­in mark­mið. Við höf­um í raun og veru sam­bæri­leg mark­mið sem ís­lensk stjórn­völd hafa sett sér um vernd­un viðkvæmra hafs­svæða og botn­vist­kerfa í land­helgi Íslands,“ seg­ir Svandís. 

Hún nefn­ir að full­trúi Íslands var viðstadd­ur fund aðild­ar­ríkj­anna um helg­ina og tók þátt í und­ir­bún­ingi og aðkomu sátt­mál­ans fyr­ir hönd Íslands. 

Inni­hald samn­ings­ins hef­ur ekki enn verið gert op­in­bert, en hann mun taka gildi um leið og lög­fræðing­ar hafa farið yfir hann og eft­ir að hann hef­ur verið þýdd­ur yfir á öll sex op­in­beru tungu­mál Sam­einuðu þjóðanna.

Nýja reglu­gerðin fyrsta skrefið

„Við erum í raun og veru með þessa framtíðar­stefnu, það er að segja að við séum með þetta sama hlut­fall inn­an ís­lenskra hafsvæða og njóti svæðis­bund­inn­ar vernd­ar. Fyrsta skrefið í átt­ina að þess­um mark­miðum er reglu­gerð sem var birt núna í síðustu viku,“ seg­ir Svandís og vís­ar þar til áður­nefnd­ar reglu­gerðar um vernd­un viðkvæmra hafs­svæða og botn­vist­kerfa. 

Frétt af mbl.is

Þrjú ný bannsvæði botn­veiða

Í reglu­gerðinni eru skil­greind þrjú ný svæði þar sem botn­veiðar verða óheim­il­ar. Að auki hafa verið færð inn í sömu reglu­gerð svæði sem áður voru í reglu­gerð um friðun­ar­svæði við Ísland. All­ar veiðar nema hand­færa­veiðar og veiðar á upp­sjáv­ar­fiski með flot­vörpu og hring­nót verða fram­veg­is óheim­il­ar á þess­um svæðum.

„Í fram­haldi af því, og því tengdu, er mik­il vinna sem er í gangi inn­an stjórn­kerf­is­ins til að greina hvernig við síðan náum þess­um settu vernd­ar­mark­miðum. Það er auðvitað bæði end­ur­skoðun á vernd­un og nýt­ingu hafs­ins þar sem við þurf­um að horfa til bæði þeirra verk­færa sem við erum með – þeirr­ar lög­gjaf­ar sem við erum með, hvort sem að það eru nátt­úru­vernd­ar­lög eða lög um fisk­veiðar – þar sem við þurf­um að skoða hvað er hægt að gera á grund­velli þess. En auðvitað þarf alltaf að vinna þetta á vís­inda­leg­um grunni með þetta meg­in­mark­mið, sem er að tryggja vernd líf­rík­is­ins, og þá á grund­velli þess að tryggja sjálf­bæra nýt­ingu auðlind­anna.“

Veru­lega aukið hafs­svæði

Mun sátt­mál­in hafa áhrif á fisk­veiðar Íslend­inga?

„Þetta er eitt­hvað sem verður að vinna í sam­starfi við hagaðila. Ég held að fisk­veiðar verða alltaf að vinn­ast í tengsl­um við líf­fræðilega fjöl­breytni og vernd­un vist­kerfa. Þannig að varúðarregl­an er í raun­inni grund­völl­ur okk­ar fisk­veiðistjórn­un­ar­kerf­is sem að snýst um það að ráðgjöf um nýt­ingu nytja­stofna bygg­ir alltaf á vís­ind­um og líf­fræðilegri þekk­ingu. Þannig að þetta er al­gjör­lega í sam­ræmi við það sem að við höf­um haft að leiðarljósi í okk­ar stjórn­un, en um leið þá þurf­um við auðvitað að horf­ast í augu við það að þarna er um að ræða veru­lega aukið hafs­svæði. Sem þýðir það að við þurf­um að horfa á þetta sem sér­stakt verk­efni til þess að við séum áfram í fremstu röð.“

Svandís seg­ir að fisk­veiðar Íslend­ing­ar verði alltaf að vinn­ast í tengsl­um við líf­fræðilega fjöl­breytni og vernd­un vist­kerfa. mbl.is/​Al­fons

For­senda fæðuör­ygg­is 

Svandís seg­ist telja að sátt­mál­in sé ein af for­send­um þess að fæðuör­yggi sé tryggt á heimsvísu til lengri tíma. 

„Það er það sem að er mikið rætt núna, bæði í tengsl­um við lofts­lags­mál en líka í tengsl­um við mat­væla­mál. Fæðukerfið á stóra skal­an­um, það er að segja hvort sem að það er land­búnaður, fisk­veiðar, fisk­eldi eða önn­ur mat­væla­fram­leiðsla, að það sé alltaf með þessa sjálf­bærni að leiðarljósi,“ seg­ir hún og bæt­ir við að heims­byggðin eigi ekki að ganga á líf­fræðilega fjöl­breytni og lofts­lags­sjón­ar­miðin. 

„Þannig get­um við haldið áfram að tryggja fæðuör­yggi, og í raun og veru horf­ast í augu við það risa­vaxna verk­efni okk­ar allra, sem er að tryggja nægi­legt fæðufram­boð fyr­ir mann­kynið,“ seg­ir Svandís og ít­rek­ar því að út­hafs­sátt­mál­in sé mikið fagnaðarefni. 

• Blogga um frétt