Töluvert af rússneskum hvítfiski hefur verið seldur til Evrópusambandsins þrátt fyrir víðamiklar efnahagsaðgerðir sem ríki evrópska efnahagssvæðisins beita gegn Rússlandi og rússneska aðila frá því að ólögleg innrás Rússlands í Úkraínu hófst. Einhver breyting gæti hins vegar orðið á því á næsta ári og hefur því verið spáð að rússneskur hvítfiskur gæti átt í erfiðleikum á evrópskum markaði vegna breytinga í tollkerfum Evrópusambandsins og Rússlands.
Yfir hundrað þúsund tonn af rússneskum hvítfiski munu hafa verið seld til kaupenda í Evrópusambandinu þegar árinu lýkur. Það er þó töluvert minna en undangengin ár og má nefna að árið 2021 seldu rússneskar útgerðir um 200 þúsund tonn af alaskaufsa til Evrópusambandsins.
Hefur meðal annars Landsbankinn þjónustað breskt sölufélag rússnesku útgerðarinnar Norebo.
Stríðsrekstur Rússlands í Úkraínu er kostnaðarsamur og hefur verið áætlað að útgjöld til hernaðarmála vaxi töluvert á næsta ári. Í tengslum við útgjaldaaukninguna hefur verið leitað að nýjum tekjulindum og tilkynntu rússnesk stjórnvöld í september innleiðingu 4-7% útflutningstolls á valda vöruflokka, þar á meðal sjávarfang.
Fram kemur í umfjöllun Undercurrent News að útflutningstollarnir á sjávarafurðir hafa skert samkeppnishæfni þeirra og er fullyrt að það hafi haft neikvæð áhrif, en þó ekki umfangsmikil.
Í lok nóvember tilkynnti Evrópusambandið að ráðherraráð þess hefði ákveðið að sjávarafurðir frá Rússlandi og Hvíta-rússlandi myndu ekki lengur njóta góðs af tollkvótakerfi sambandsins. Hefur þetta í för með sér að sjávarafurðir sem rekja uppruna sinn til ríkjanna óháð viðkomu annar staðar, svo sem í Kína, verða tollaðar að fullu árin 2024, 2025 og 2026.
Tilgangur tollkvótakerfisins (e. autonomous EU tariff quotas, ATQ) er að tryggja aðgengi evrópskra fiskvinnslna að hráefni og felur í sér heimild til að flytja inn sjávarafurðir tollfrjálst til áframvinnslu innan Evrópusambandsins.
„Með hliðsjón af versnandi samskiptum ESB og Rússlands og til að tryggja samræmi við utanríkisstefnu ESB ákvað ráðherraráðið að leyfa ekki sjávarafurðum sem eru upprunnar í Rússlandi að njóta tollfrjálsrar meðferðar eða þeirra sérkjara sem þjóðum hefur verið boðið,“ segir í tilkynningu Evrópusambandsins. Hvíta-rússland er síðan nefnt vegna stuðnings þeirra við innrás Rússlands.
Rússneskar sjávarafurðir verða því bæði fyrir innflutnings- og útflutningstolli frá og með 1. janúar 2024.
Evrópskur fiskvinnsluiðnaður hefur orðið sífellt háðari innfluttu hráefni og sendu samtök evrópskra fiskvinnslna og –seljenda (AIPCE-CEP) bréf til framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins í október þar sem var óskað var eftir því að veittur yrði aðlögunartími vegna viðamikilla áhrifa breytinganna á tollkvótakerfinu. Ekki var orðið við þeirri beiðni.
Áður hafði hins vegar verið hætt við aðgerðir gegn rússneskum afurðum. Í apríl 2022 tilkynnti framkvæmdastjórn Evrópusambandsins að bann yrði sett á innflutning rússneskra afurða vegna innrásarinnar í Úkraínu. Vegna mikils þrýstings frá fiskvinnslum – með vísan til áhrifa á verðlag matvæla og atvinnustig – var fallið frá þessum áformum um bann.