„Er þetta réttlát skipting á þessum takmörkuðu gæðum?“ spyr Guðmundur Helgi Þórarinsson formaður VM í pistli sínum í sjómannadagsblaði 200 mílna. Vísar hann til hagnaðar sjávarútvegsins og hve mikið greitt var í veiðigjöld.

„Auðlindarentan, sá umframhagnaður sem er tilkominn vegna nýtingar á fiskimiðum okkar, nam 85 milljörðum króna árið 2022. Þjóðin fékk um það bil tíund þeirrar upphæðar í formi auðlindagjalds en eigendurnir greiddu sér 22,5 milljarða króna í arð – á sama tíma og sjómenn voru samningslausir.“

Pistil Guðmundar Helga í heild:

Til hamingju með daginn, sjómenn

Sjómannadagurinn var haldinn hátíðlegur í fyrsta skipti 6. júní 1938, í Reykjavík og á Ísafirði. Sá dagur var mánudagur, annar í hvítasunnu. Næstu ár var fylgt reglu sem á endanum var lögtekin árið 1987, að sjómannadagur skyldi vera fyrsti sunnudagur í júní nema hvítasunnu bæri upp á þann dag.

Á þessum tæpum 90 árum hefur flest sem viðkemur fiskveiðum og útgerð breyst. Alvarleg sjóslys urðu við Ísland á hverju einasta ári langt fram eftir síðustu öld. Þannig fórust á einu bretti þrjú þilskip þann 7. apríl 1906, þar sem 68 menn mættu örlögum sínum, sumir beinlínis fyrir augum Reykvíkinga. Sagan geymir mörg dæmi um skelfilegar afleiðingar sjósóknar fyrri tíma. Á þessum degi minnumst við þessa fólks og þökkum fyrir það sem áunnist hefur. Nýlegt sjóslys við Garðskaga – þar sem mannbjörg varð – minnir okkur á að við þurfum ætíð að vera á varðbergi.

Sjómenn og fjölskyldur þeirra geta í dag glaðst yfir því að öll stéttarfélög sjómanna samþykktu á útmánuðum nýja kjarasamninga. Sjómenn voru samningslausir í allt of mörg ár. Að þessu sinni eru kjaramál sjómanna í farvegi og langtímasamningar gilda. Lífeyrisréttindi þeirra eru loksins á pari við aðra landsmenn auk þess sem sjómenn hafa fengið löngu tímabærar kjarabætur.

Eins og hér er að ofan er nefnt hefur útgerð tekið stakkaskiptum á umliðnum áratugum. Bátarnir hafa stækkað svo um munar, útgerðum fækkað og mikil samþjöppun hefur orðið í greininni. Sjarminn yfir fiskveiðum er að mestu horfinn, nema í augum þeirra sem mæla hann í milljörðum. Samþjöppun aflaheimilda er slík að hagnaður stærstu fyrirtækjanna er svimandi.

Réttlát skipting?

Auðlindarentan, sá umframhagnaður sem er tilkominn vegna nýtingar á fiskimiðum okkar, nam 85 milljörðum króna árið 2022. Þjóðin fékk um það bil tíund þeirrar upphæðar í formi auðlindagjalds en eigendurnir greiddu sér 22,5 milljarða króna í arð – á sama tíma og sjómenn voru samningslausir. Er þetta réttlát skipting á þessum takmörkuðu gæðum? Ársgömul könnun Félagsvísindastofnunar Háskóla Íslands um afstöðu Íslendinga til sjávarútvegsmála svaraði þeirri spurningu með afar eindregnum hætti, eins og það var dregið saman í grein í Morgunblaðinu 17. apríl 2023. „Íslendingar eru flestir ósáttir við fiskveiðistjórnunarkerfið, telja íslenskan sjávarútveg spilltan og skapi verðmæti fyrir of fáa.“

Þrátt fyrir að ferðaþjónustan sé sú atvinnugrein sem skilar þjóðarbúinu mestu er og verður sjávarútvegur áfram ein af undirstöðuatvinnugreinum þjóðarinnar. Við erum og verðum í grunninn fiskveiðiþjóð sem hefur um aldir glímt við óblíð náttúruöfl. Sú glíma hefur mótað okkur og hert.

Félag vélstjóra og málmtæknimanna óskar sjómönnum um allt land og fjölskyldum þeirra til hamingju með sjómannadaginn.

Tengdar fréttir

Kjaramál sjómanna

„Þetta er hrein og klár misnotkun“

• Sjómönnum tryggt 54% meira fyrir þorskinn
• „Nóg er komið af rugli og misskilningi“
• Níu ára stöðugleikaskeið í kjaramálum sjómanna
• SVG og VM samþykktu samninginn

» Fleiri tengdar fréttir

Veiðigjöld

Þriðjungi meira í veiðigjöld

• Veiðigjöld tóku breytingum
• Greiddu rúma 10 milljarða í veiðigjöld
• 7,9 milljarða í veiðigjöld á 9 mánuðum
• Auðlindagjöld skili 12,2 milljörðum króna

» Fleiri tengdar fréttir