Koma helmingi meira í hvern gám

Sæplast stefn­ir á stór­fellda sókn inn á Banda­ríkja­markað í gegn­um dótt­ur­fé­lag sitt iTub sem rek­ur ker­a­leigu. Tek­ist hef­ur að sýna fram á að með ker­um þeirra sé hægt að flytja um helm­ing meira af fersk­um laxi í hverj­um gámi og minnka kol­efn­is­spor til muna vegna end­ur­nýt­ing­ar flutn­ings­um­búðanna.

Blaðamaður hitt­ir Hilmi Svavars­son fram­kvæmda­stjóra iTub og Braga Smith sölu­stjóra fé­lags­ins á stór­um bás fé­lags­ins á sjáv­ar­út­vegs­sýn­ing­unni í Bost­on síðastliðinn þriðju­dag. Það er létt yfir þeim enda hef­ur verið tölu­verð um­ferð um bás­inn á sýn­ing­unni.

„Við erum að vinna með aðilum á Íslandi og í Fær­eyj­um um flutn­ing á laxi í marg­nota umbúðum í formi kera sem fram­leidd eru hjá Sæplasti. Fisk­ur­inn fer þá bara í gáma í ker­um og er af­hent­ur hér á aust­ur­strönd Banda­ríkj­anna og svo tek­ur Sæplast aft­ur við ker­inu og send­ir til baka og þetta er þá orðin hringrás,“ út­skýr­ir Hilm­ar.

Búið er að sýna fram á fýsi­leika þess­ar­ar aðferðarfræði í Evr­ópu en nú er mark­miðið sett á að koma þess­ari flutn­ingsaðferð inn á markaðinn í Banda­ríkj­un­um. „Það er til­gang­ur­inn með þess­ari ferð,“ seg­ir Hilm­ir.

Pökk­un á fersk­um laxi í ker­in geng­ur mun hraðar en í frauðplast­kass­ana. Ljós­mynd/​iTub

Langt ferli að baki

Á síðasta ári hóf iTub að bjóða í leigu nýja teg­und kerja til að flytja fersk­an fisk í skipa­flutn­ing­um. Það var hins veg­ar afrakst­ur mik­ill­ar vinnu að sögn Braga. „Við tók­um okk­ur heilt ár þar sem við vor­um að rann­saka hvort hægt væri að flytja lax í marg­notaum­búðum, en það hef­ur hingað til bara verið að nota einnota umbúðir,“ seg­ir hann og vís­ar til hefðbund­inna frauðplast­kassa sem ef til vill flest­ir les­end­ur kann­ast við.

„Þetta byrjaði á því að finna fram­leiðanda, Arctic Fish á Íslandi, og kaup­anda, Adri & Zoon í Hollandi. Næst hófst viðamikið ferli þar sem grannt var skoðað hvort gæðin á lax­in­um héld­ust nægi­lega góð í ker­um í sam­an­b­urði við flutn­inga í frauðplast­köss­um. Svo kom bara í ljós að þetta séu bara ná­kvæm­lega sömu gæði hvor leiðin sem er far­in.“

Nýju ker­in hafa sýnt að þau skila gríðarlegri hagræðingu í flutn­ingi á fers­um laxi. Mynd/​iTub

Gæðin voru hins veg­ar ekki það eina sem var mælt og gátu starfs­menn iTub og sam­starfsaðila þeirra sýnt fram á 80% minna kol­efn­is­spor við flutn­ing á fiski í keri en í frauðplast­köss­un­um. Það má meðal ann­ars rekja til þess að lítið hlut­fall af frauðplasti fæst end­urunnið og reyn­ist end­ur­nýt­ing ekki fýsi­leg­ur kost­ur í mat­vælaiðnaði þar sem erfitt er að hreinsa frauðplastið. Það þarf því að farga því, oft­ast er það ein­fald­lega brennt á sorpstöðvum í Evr­ópu.

„Ofan á það fæst um 20 til 25% sparnaður að flytja fisk­inn á þenn­an veg. Núna erum við að sjá kaup­end­ur í Evr­ópu sem vilja bara fá fisk af­hent­an með þess­um hætti jafn­vel frá öðrum lönd­um því þeir þurfa að skila kol­efn­is­bók­haldi sín meg­in,“ seg­ir Bragi.

50% meira í hverj­um gámi

„Það er bæði sparnaður í umbúðunum sjálf­um. Við höf­um sýnt fram á að það er ódýr­ari að nota þess­ar stærri ein­ing­ar en einnota. Svo erum við líka að koma meiri fiski í gám­ana með þess­um hætti en í hefðbundn­um frauðplast­köss­um. Um­hverf­isþátt­ur­inn skipt­ir miklu máli en þessi mikli fjár­hags­legi hvati styður við þróun í átt að um­hverf­i­s­vænni flutn­ing­um á sjáv­ar­fangi,“ bæt­ir Hilm­ir við.

Bragi út­skýr­ir að unnið hafi verið í sam­starfi við Eim­skip um flutn­ing á fiski til Banda­ríkj­anna í fjöru­tíu feta gám­um.

„Það er hægt að flytja í þeim um þrett­án tonn í frauðplast­köss­um en tutt­ugu tonn í ker­un­um. Þannig að það kemst því um 50% meira í gám­inn. Ef litið er til þess hvað kost­ar að senda hvern gám er aug­ljóst að þessu fylg­ir sparnaður.“

Mætti nú halda að það væri búið að sýna fram á alla fjár­hags­legu kosti þess að nýta end­ur­nýt­an­leg ker til flutn­inga, en Hilm­ir seg­ir sparnaðarlist­ann ekki tæmd­an.

„Menn geta pakkað hraðar í gegn­um pökk­un­ar­lín­urn­ar í ker­in held­ur en í einnota. Við erum búin að hitta á lausn sem við von­um að nái flugi. Það er virki­lega gam­an að sjá að við get­um boðið bæði eitt­hvað sem er um­hverf­i­s­vænna og hag­kvæm­ara.“

Leig­ur­formið reynst vel

„Grein­in hef­ur verið þannig að fram­leiðandi send­ir frá sér afurðina í umbúðum sem hann send­ir frá sér og verður á ábyrgð viðtak­enda að farga með til­heyr­andi kostnaði og um­hverf­is­sóun,“ út­skýr­ir Hilm­ir.

Hann seg­ir hins veg­ar að með leigu­fyr­ir­komu­lag­inu sé tryggt að umbúðirn­ar, í þessu til­felli ker­in, séu á ábyrgð iTub. Þannig sér einn aðili um að tryggja að umbúðirn­ar skili sér aft­ur, ann­ast þvott og sótt­hreins­un og að ker­in séu í lagi og upp­fylli alla flutn­ings- og gæðastaðla.

Leigu­ker frá iTub má finna í fjöl­mörg­um ís­lensk­um höfn­um. Ljós­mynd/​iTub

„Áður hafa fyr­ir­tæki leit­ast eft­ir því að kaupa þessi ker en eft­ir að öll viðskipti urðu flókn­ari – með dýpk­un markaðar­ins – hafa nán­ast öll hvít­fisk­fé­lög á Íslandi tekið í notk­un leigu­ker. Núna þegar við erum að færa okk­ur yfir í lax­inn þá bend­um við á að það sé betra að við sjá­um um þessa hluti, alla um­sýsl­una, í gegn­um leigu­formið.“

Hilm­ir virðukenn­ir að ekki sé sjálf­gefið að þessi aðferð slái í gegn á einni nóttu. „Við erum að reyna að breyta starfs­hátt­um sem hafa ríkt mjög lengi og það er ekk­ert ein­falt. Þetta á eft­ir að ger­ast í ein­hverj­um skref­um og erum al­veg raun­sæ­ir hvað það varðar. Það eru ein­hverj­ir sem byrja í þessu með okk­ur en svo sjá fleiri hagræðið í þessu og þá von­ana­di bæt­ast fleiri við.“

Upp­fært 21. mars: Áður sagði að ekki væri hægt að end­ur­vinna frauðplast. Það er ekki rétt. Hins veg­ar er rétt að end­ur­vinnsla frauðplast hef­ur verið tak­mörkuð meðal ann­ars vegna kostnaðar og end­ur­nýt­ing í mat­vælaiðnaði ekki gengið þar sem erfitt er að sótt­greinsa notaða kassa.

• Blogga um frétt