Pistlar:
6. desember 2024 kl. 17:46
Svanur Guðmundsson (svanur.blog.is)
Hvalir, vísindin, lögin og umræðan.
Í umræðu um hvalveiðar á Íslandi hefur togstreitan milli vísindalegra raka og tilfinningalegra viðhorfa orðið áberandi. Þeir sem leggjast gegn veiðunum vísa gjarnan til siðferðislegra þátta eða umhverfisverndar án þess að taka tillit til staðreynda sem byggjast á rannsóknum og lögum. Ísland hefur hins vegar áralanga reynslu af sjálfbærri nýtingu auðlinda sinna og með framúrskarandi árangri í sjávarútvegi. Þess vegna er mikilvægt að horfa til þekkingar, reynslu og gildandi regluverks þegar teknar eru ákvarðanir í jafn viðkvæmu máli og hvalveiðum. Skoðum nokkur lykilatriðum í þessari umræðu og ákvörðunartöku.
- Rökstuðningur með vísindum og sjálfbærni
- Ísland hefur byggt fiskveiðistjórnunarkerfi sitt á vísindalegri nálgun sem hefur hlotið lof á heimsvísu. Sama sjónarmið ætti að gilda um hvalveiðar þar sem rannsóknir og sjálfbær nýting auðlinda eru í fyrirrúmi.
- Rannsóknir Hafrannsóknastofnunar ættu að vera grunnurinn að ákvörðunum um hvalveiðar, líkt og með aðrar tegundir.
- Lög og reglur
- Íslensk löggjöf um veiðar á villtum dýrum byggist á ströngum skilyrðum sem tryggja sjálfbærni og vernd vistkerfa. Það eru vísindalegar forsendur sem ákveða aflamarkið svo og aðrar takmarkanir.
- Að láta undan þrýstingi frá hópum sem hunsa vísindalegar forsendur gæti dregið úr trúverðugleika íslenskrar stefnu í sjávarútvegsmálum og náttúruvernd.
- Efnahagsleg áhrif
- Hvalveiðar, þó umdeildar séu, hafa efnahagslega þýðingu. Að stöðva veiðar án að taka tillit til þeirra gæti það haft ófyrirséðar afleiðingar fyrir aðila sem byggja afkomu á nýtingu hvala.
- Alþjóðleg staða og orðspor
- Ísland hefur verið í fararbroddi í alþjóðlegri umræðu um sjálfbæra nýtingu sjávarauðlinda. Með vísindalegum rökum og traustu eftirliti getur landið haldið áfram að sýna hvernig hægt er að nýta auðlindir náttúrunnar á ábyrgan hátt.
- Þörf fyrir upplýsta umræðu
- Mikilvægt er að almenningur og erlendir aðilar skilji að hvalveiðar á Íslandi eru ekki framkvæmdar í blindni heldur byggðar á heildrænni nálgun sem tekur tillit til líffræði, vistfræði og efnahagslegra þátta.
Það væri skynsamlegt nýta þessa þætti í opinberri umræðu og leggja áherslu á að vísindin og lögin séu leiðarljósið í stefnumótun Íslands í hvalveiðum. Jafnframt má benda á mikilvægi sjálfbærni í þessum málaflokki og hvernig það tengist stefnu landsins í náttúruvernd almennt.
27. nóvember 2024
Áhrif hvala á íslenska nytjastofna – neyðarkall frá sjómönnum
Afrán hvala er um 3,3 milljónir tonna af fiski, sem er tvöfalt til þrefalt meira en heildarveiði íslenska fiskiskipaflotans Umræða um áhrif hvala á fiskistofna er orðinn áleitin hér á landi, einkum þegar horft er til loðnustofnsins sem gegnir stóru hlutverki í íslenskum efnahag og er einnig mikilvæg fæða bolfiska. Skipstjórarnir Birkir Hreinsson og Guðmundur Þ. Jónsson á Vilhelm
meira
26. júní 2024
Fiskeldi (lagareldi) án takmarkana á eignarhaldi
Takmörkun eignarhalds í sjávarútvegi vs. fiskeldi Ísland hefur lengi haft strangar reglur um eignarhald í sjávarútvegi, en þessi takmörkun á ekki við um fiskeldi sem var til umræðu á nýloknu þingi. Þessi munur á framkvæmd í lögunum vekur athygli og getur haft víðtækar afleiðingar. Ef við náum að framleiða 150 þúsund tonn af laxi, sem spár eru um, jafngildir það um 300 þúsund tonnum af þorski og
meira
13. maí 2024
Lofthreinsiver mun drepa allan gróður í nágrenninu.
Til að áætla þyngd helstu lofttegunda í rúmmetri af andrúmslofti, getum við notað hlutfall hvers gass í lofthjúpnum og þéttleika þess við staðalaðstæður (0°C og 1 atm þrýsting). Hér eru upplýsingar fyrir fjórar helstu lofttegundirnar: nitur (N2), súrefni (O2), argon (Ar), og koltvísýringur (CO2). Nitur (N2): Hlutfall í andrúmslofti: 78% Þéttleiki: 1.2506 g/L Þyngd í rúmmetri:
meira
3. mars 2023
Fréttir af íslenskum sjávarútvegi í Noregi
Í febrúarhefti Innsikt, sem fylgir dagblaðinu Aftenposten einu sinni í mánuði, birtist mikil úttekt á meintri spillingu í íslenskum sjávarútvegi þar sem kastljósið beindist sérstaklega að málefnum Samherja. Þar hafði danskur blaðamaður Lasse Skytt viðað að sér upplýsingar um viðskipti Samherja í Namibíu. Það var augljóst að fréttin var unnin upp úr upplýsingum frá blaðamönnum Stundarinnar og
meira
29. desember 2022
Tökum forystu um vernd hafsins
Birt í morgunblaðinu 29. desember 2020 og er vel þess virði að vekja athygli á aftur hér. Tökum forystu um vernd hafsins Eftir Svan Guðmundsson Svanur Guðmundsson "Upplýsum samfélög um sjálfbæra stjórnun auðlinda hafsins, til hagsbóta fyrir samfélög á strandsvæðum jarðar." Áður en núverandi fyrirkomulag var tekið upp við stjórn á sjávarauðlindum Íslands voru veiðar óhagkvæmar, óarðbærar
meira
24. nóvember 2022
Spár um loðnu
Í Október á síðasta ári skrifaði ég grein þar sem ég lagði til að við Íslendingar veiddum minna af loðnu en veiðiráðgjöfin lagði til. Sú tillaga byggir á þeirri greiningu að ekki myndi fást eins mikið fyrir loðnuna og spádómar voru þá um. Margir undruðust þá tillögu mína en nú hefur komið á daginn greiningin að baki stóðst vel. Sett var fram línurit og formúla sem er útskýrð betur í
meira
21. nóvember 2022
Hvað flytjum við mikið út af okkar fiski?
Því hefur verið haldið fram að 2% þess afla sem við veiðum sé neytt innanlands. Það er að segja við flytum út 98% aflans. Skoðum þessar tölur aðeins. Ef við horfum á það magn sem við veiðum hér við Ísland þá eru það 1 til 2,2 milljónir tonna á ári. Það setur okkur í 19 -20 sæti yfir stærstu fiskveiðiþjóðir heims. Ef við svo horfum á þá fiskneyslu sem neytt er samkvæmt neyslukönnun íslendinga
meira
1. september 2022
50 ára afmæli 50 mílna fiskveiðilögsögu
Í dag 1. september eru 50 ár frá því að við Íslendingar færðum fiskveiðilögsögu okkur út í 50 sjómílur með reglugerð sem Lúðvík Jósepsson þáverandi sjávarútvegsráðherra setti. Áður hafði ríkisstjórn Ísland sett í lög einkarétt Íslands til nýtingar auðlindar á landgrunninu sem vel að merkja nær út fyrir 50 mílurnar. Enn áður (1948) hafði Alþingi samhljóða samþykkt lög um vísindalega verndun
meira
31. ágúst 2022
Pilsaþytur Viðreisnar
Ótímabundin úthlutun aflahlutdeilda ýtir mest undir langtímahugsun og hvetur útgerðir til að hugsa vel um fiskistofnana. Þetta hefur verið óumdeilt innan hagfræðinnar síðan fræðimennirnir Dominique Gréboval og Gordon Munro kynntu þessa niðurstöðu í skýrslu á vegum Matvæla- og landbúnaðarstofnunar Sameinuðu þjóðanna (FAO) árið 1999. Til þessarar niðurstöðu hefur verið vitnað oft síðan. Það er hins
meira
12. ágúst 2022
Sjávarútvegfyrirtækin eru flest eldri en kvótakerfið
Ef skoðaður er meðalaldur fimmtíu stærstu sjávarúvegsfyrirtækja landsins út frá kennitölu er hann 37 ár. Nú eru 29 ár síðan kvótakerfið varð til með frjálsa framsali. Þetta segir okkur að nær öll fyrirtækin sem fá úthlutað kvóta núna voru til fyrir daga kvótakerfisins. Það eru átján fyrirtæki af þessum fimmtíu sem eru með skráða kennitölu eftir að framsalið var leift en voru til í annarri mynd
meira
30. júní 2022
Spjátrungi svarað
Hugsanlega er ekki ástæða til að eyða tíma fólks með að skrifa um spjátrunga og orðháka en þessum tiltekna manni verður líklega að svara enda ritstjóri „útbreiddasta dagblaðs landsins”. Sigmundur Ernir Rúnarsson, ritstjóri Fréttablaðsins, hélt því fram nýlega að útgerðin gæti greitt 36 milljarða í veiðileyfagjöld því það næmi aðeins 3% af eignaaukningu sjávarútvegs á hverju ári. Því
meira
7. júní 2022
Staðsetning 100 stærstu sjávarúvegsfyrirtæka jarðar
Myndirnar sýna hvar 100 stærstu sjávarútvegsfyrirtæki heims eru staðsett. Þrátt fyrir að vera í 20 sæti yfir landaðan afla í heiminum náum við einungis einu sjávarútvegsfyrirtæki og einu sölufyrirtæki inn á lista yfir 100 stærstu í heiminum. Vel að merkja þá eru íslensku fyrirtækin mjög neðarlega á listanum. Samtals eru þessi hundrað fyrirtæki eru með veltu uppá 105 milljarða dollara árið
meira
24. maí 2022
Skeljungur "vinnur" mál
Hún lét ekki mikið yfir sér fréttin í Morgunblaðinu síðasta laugardag þar sem sagt var frá því að ríkið hefði tapað dómsmáli gegn Skeljungi. Sú niðurstaða hefur í för með sér að ríkissjóður þarf að endurgreiða Skeljungi 450 milljónir króna auk dráttarvaxta. Allt vegna villu í útreikningi flutningsgjalda fyrir árin 2016 til 2019. Þarna hafa átt sér stað mistök við álagningu og útreikning á
meira
23. mars 2022
Vorrall - Árni mokfiskar
Í dag 22. mars þurfti hafrannsóknarskipið Árni Friðriksson HF 200 að gera hlé á rannsóknum sínum, svokölluðu vorralli og landa fullfermi, mest karfa, í Grundarfirði. Árni Friðriksson fékk karfann 43 rannsóknartogum sem hvert um sig eru ekki nema fjögurra sjómílna löng. Þrátt fyrir mikla ótíð reyndist karfinn vera út um allt og er að truflaði rannsóknirnar, eða svo segja sjómenn með
meira
8. mars 2022
Hvert fara sjávarafurðir!
Hvert fara okkar sjávarafurðir? Við fluttum út sjávarafurðir til 95 landa fyrir um 270 milljaðar á árinu 2020. Þau lönd sem kaupa af okkur afurðir fyrir meir en milljarð eru 21 og taka við 95% af þeim verðmætum sem við flytum út. Hlutfallsleg skipting eftir löndum sést svo á þessari mynd. Myndirnar eru unnar uppúr gögnum Hagstofu sjá tengil...
meira
18. febrúar 2022
Ritstjóri reiknar
Meðfylgjandi myndir eru úrklippur úr Fréttablaðinu í gær, 17. febrúar 2022. Ritstjórinn og fyrrverandi alþingismaður, Sigmundur Ernir Rúnarsson, bregður undir sig reiknistokknum og telur sig finna hve mikið sjávarútvegurinn getur borgað í auðlindagjald. Þannig finnur hann út á einu augabragði að það er hægt að greiða 36 milljarðar króna í auðlindagjald á ári og það sé aðeins 3% af þeim
meira
16. febrúar 2022
Stærðir sjávarútvegsfyrirtækja og matvörumarkaðar 2020
Áhugavert er að skoða veltu matvörumarkaða og úthlutun veiðiheimilda til sjávarútvegsfyrirtækja þar sem umræða um samþjöppun í sjávarútvegi er talin vera áhyggjuefni. Minna hefur farið umræðu um stærðir fyrirtækja á matvörumarkaði. Vel að merkja þá fara allar vörur sjávarútvegsfyrirtækja á erlendan markað en matvörumarkaðurinn hefur nær allar sínar tekjur af heimilum landsins. Græni
meira
11. febrúar 2022
Hagfræði Bláa lónsins og verbúð fortíðarinnar
Lengi vel gat hver sem er farið í Bláa lónið eða hvað það var sem affallsvatnið frá virkjuninni kallaðist áður en slyngir menn fóru að markaðssetja fyrirbærið. Þetta voru hálfgerðar svaðilfarir, engin búningsaðstaða, ekkert hreinlæti og ekkert eftirlit. Enda var það svo að þeir sem lögðu í að fara í „Bláa lónið” á þessum tíma voru heldur lítt skipulagðir og fóru þangað í hita
meira
23. september 2021
200 þúsund tonn meir?
Allt frá árinu 1901 höfum við Íslendingar barist fyrir yfirráðum yfir fiskimiðum sínum. Það var ekki fyrr en með viðurkenningu Breta á 200 mílna lögsögunni 1. júní 1976 að við náðum fullum yfirráðum yfir þeim. Á sama tíma og barist var fyrir útfærslunni í 200 mílur var farið að kalla eftir vísindalegu mati fiskifræðinga á ástand fiskistofna hér við land. Aflamarkskerfið var tekið
meira
