Ferðalög | Útivist | Morgunblaðið | 17.2.2019 | 14:00

Fjallaskíðamennska sérlega góð fyrir líkamann

Fólk þarf að vera í góðu líkamlegu formi til að stunda fjallaskíðamennsku. Ljósmynd/Aðsend

Tómas Guðbjartsson hjartaskurðlæknir hefur staðið fyrir vinsælum fjallaskíðanámskeiðum sem haldin eru hjá Ferðafélagi Íslands. Hann segir að fjallaskíðamennska sé mjög góð fyrir líkamann og auðvitað hjartað

Þetta er eins konar fjallaskíðaprógramm á vegum FÍ sem við Helgi Jóhannesson lögmaður höfum haldið úti saman í allmörg ár og hefur notið mikilla vinsælda. Bæði hefur þátttaka verið afar góð og flestar ferðir selst upp en síðan höfum við verið afar heppnir með veður og ferðirnar gengið slysalaust fyrir sig. Loks hefur stemningin verið góð – enda reynum við Helgi að taka okkur ekki of alvarlega og halda í góða skapið,“ segir Tómas.

Aðspurður hvort fólk þurfi að vera í keppnisformi til að fara á slíkt námskeið segir hann svo ekki vera en fólk þurfi engu að síður að vera vel á sig komið.

„Þessar ferðir eru alls ekki miðaðar við afreksfólk eða þá sem eru í súperþjálfun, en fólk þarf að vera í góðu formi því flestar ferðanna eru krefjandi og taka oft daginn og rúmlega það. Mikilvægt er að fólk sé vant á skíðum og hafi prófað fjallaskíði áður, því þessar ferðir eru ekki byrjendaferðir.“

Frá unglingum upp í áttrætt

– Hverjir eru það sem koma á svona námskeið?

„Það hefur verið gaman að sjá breiddina í þessum hópum, allt frá unglingum og upp í fólk á áttræðisaldri. Allir eiga sameiginlegt að hafa gaman af útiveru og skíðum. Vissulega sjáum við oft sömu andlitin, sem við teljum jákvætt og merki um að fólki þyki ferðirnar skemmtilegar.“

Tómas segir það sé gott fyrir heilsuna og sálina að stunda fjallamennsku. Ljósmynd/Aðsend

– Hvað eru fjallaskíði?

„Fjallaskíði eru í grunninn svigskíði eins og notuð eru í skíðabrekkum nema hvað þau eru oftast breiðari og mun léttari. Þau eru einnig meira sveigð en venjuleg skíði þannig að lægsti punkturinn er undir miðju skíðinu, en ekki fremst og aftast, sem gerir manni auðveldara að skíða utan brauta og eykur á flot í bæði púðursnjó og snjóbráð. Undir skíðin eru sett skinn sem límast við botninn og gera manni kleift að ganga upp í móti. Skinnin eru síðan tekin af áður en byrjað er að renna sér niður. Bindingarnar eru líka miklu léttari en venjulegar skíðabindingar og hægt er að losa um hælinn á þeim og jafnvel hækka undir hælnum. Þetta er því ekki ólíkt því að ganga í tröppu á leiðinni upp og mun auðveldara en að ganga á fjallgönguskóm í snjó, sérstaklega ef hann er gljúpur. Þegar upp er komið er hælfestingin fest, og eru bindingarnar þá með öryggi eins og hefðbundnar skíðabindingar, bæði á tánni og hæl. Að síðustu skipta skórnir miklu máli. Þeir eru mjög líkir hefðbundnum skíðaskóm í útliti en eru léttari og hægt er að beygja þá meira fram þegar gengið er upp. Þetta auðveldar uppgönguna, en þegar renna á sér niður er skónum læst í ákveðinni stellingu og gefa þeir þá mun þyngri hefðbundnum skíðaskóm lítið eftir.“

Aðspurður um töfra fjallaskíða segir Tómas að þau opni nýja vídd í fjallamennsku.

„Hægt er að komast lengri vegalengdir en ef farið er gangandi. Síðan er skíðabunan niður yfirleitt ógleymanleg, sem mörgum finnst ekki ánægjulegasti hlutinn í gönguferðum, þegar álag á hné, ökkla og mjaðmir gerir mest vart við sig. Fjallaskíði eru nefnilega frá læknisfræðilegu sjónarmiði góð fyrir líkamann, bæði upp og niður. Það er helst ef bera þarf skíðin langt að snjórönd sem maður saknar þess að hafa ekki hefðbundna gönguskó undir fótum. En það gleymist vitanlega um leið þegar skíðað er niður. Síðan er minni hætta á að lenda í sprungum á fjallaskíðum en gangandi því skíðin dreifa álaginu.“

Nauðsynlegt námskeið

Hvers vegna þarf fólk að fara á námskeið í þessu?

„Það er hægt að læra ýmislegt af okkur sem höfum verið í þessu lengi, bæði hvað varðar útbúnað og tækni en ekki síður er það keppikefli okkar að gæta öryggis og kenna þátttakendum á öryggisútbúnað. Við erum alltaf með ýli, skóflu og snjóflóðastöng meðferðis en reynum auðvitað að forðast að þurfa að nota slíkan útbúnað. Það gerum við með því að stúdera leiðina í þaula og veðurspá. Auk þess erum við alltaf með í ferðunum aðstoðarfararstjóra sem er með sprungubjörgunarréttindi, en sem betur fer höfum við ekki enn þurft að láta reyna á þá reynslu þeirra. Allir fararstjórarnir eru búnir gps-tæki því veður getur breyst skyndilega á jöklum. Loks má nefna góðan félagsskap í þessum ferðum, en þessir hópar eru yfirleitt afar sprækir og ekki vesen á fólki,“ segir Tómas.

– Hvers vegna er fjallaskíðamennska góð fyrir hjartað?

„Þetta er frábær hreyfing því þarna reynir bæði á neðri útlimi og hendur. Hjartaþjálfun eins og hún gerist best – eins og gönguskíði „á sterum“, en gönguskíðamennska er einmitt sú hreyfing sem er hvað öflugust þegar kemur að þrekþjálfun og gönguskíðamenn sennilega þeir íþróttamenn/konur sem eru í besta þrekinu af öllu íþróttafólki.“

– Er þetta ekkert hættulegt?

„Það eru vissulega hættur á háum fjöllum og ekki síst jöklum, en við leggjum mikla áherslu á öryggi þátttakenda. Sem betur fer hafa þessar ferðir hingað til gengið án slysa – sem er ótrúlegt því margar ferðanna eru mjög krefjandi og brekkurnar brattar.“

– Hvað þarftu að hafa til að bera til að vera góður á fjallaskíðum?

„Fyrst og fremst að vera vanur á svigskíðum en síðan þarf að vera í góðu grunnformi, t.d. úr hlaupum, sundi eða öðrum íþróttagreinum sem krefjast þols. Þá er mikilvægt að kunna að lesa í aðstæður og veður.“

– Hvert er þitt uppáhaldsnesti á fjöllum?

„Það eru flatkökur með soðnu eggi. Er alltaf með nokkrar slíkar og svo orkudrykk og svo oft kaffi í léttum brúsa.“

Fjallaskíði Ísland