„Líður eins og ofurhetjum“

Tvískinnungurnefnist nýtt íslenskt leikrit eftir Jón Magnús Arnarsson í leikstjórn Ólafs Egils Egilssonar sem frumsýnt verður á Litla sviði Borgarleikhússins annað kvöld. Verkinu er lýst sem einvígi þar sem tveir leikarar takast á við tvísaga fortíð. Undir krauma ólgandi fíknikvika, tilfinningar og ástríður, þráhyggja, órar og líka spurningin um sjálfsmynd og -vitund. Blaðamaður settist niður með Haraldi Ara Stefánssyni og Þuríði Blævi Jóhannsdóttur sem leika í uppfærslunni. 

„Í grunninn fjallar verkið um það að bera ábyrgð á eigin lífi, hvort heldur það er innan sambands eða í tengslum við misnotkun efna. Þegar upp er staðið hvílir ábyrgðin á hverju og einu okkar. Verkið spyr þeirrar spurningar hvort persónurnar tvær sem fjallað er um séu óhamingjusamar hvor í sínu lagi eða geri hvor aðra óhamingjusama saman. Þau eru föst í sjálfmeðvituðum sjálfshatursspeglasal, eins og skáldið sagði. Þau gera í því að brjóta hvort annað niður og beita til þess bæði líkamlegu og andlegu ofbeldi. Þess vegna er við hæfi að verkið sé krefjandi bæði andlega og líkamlega,“ segir Haraldur og tekur fram að þau Blær séu bæði lemstruð eftir átök síðustu vikna.

Vilja endurheimta spennuna

Járnmaðurinn og Svarta ekkjan úr persónugalleríi Marvel eru meðal hlutverka sem þið bregðið ykkur í í sýningunni. Getið þið sagt mér meira frá hlutverkaleikjunum sem persónur verksins stunda?

„Á æfingatímanum ræddum við talsvert um þau hlutverk sem fólk bregður sér í og hefur væntingar um í samskiptum við hitt kynið. Hvernig stelpur dreymir um rómantíska Disney-prinsinn á hvíta hestinum,“ segir Haraldur. „Mín upplifun er sú að konum finnist að gerð sé krafa til þeirra um að þær séu Disney-prinsessur, meðan þær hefðu kannski frekar áhuga á að vera illmennið,“ segir Blær. „Svo blandast klámið inn í þetta því margir karlar gera kröfu um að konur séu hvort tveggja í senn Disney-prinsessa og klámstjarna,“ segir Haraldur.

„Í verkinu erum við bæði að leika ýktar ofurhetjur og förum líka í öfgarnar á kynjahlutverkum,“ segir Blær. „Við komumst að því að þessi leikur væri það sem persónur verksins héldu að þær ættu að vera í til að geta funkerað,“ segir Haraldur. „Og líka hvernig þeim líður þegar þau eru á einhverjum efnum, því þá líður þeim eins og ofurhetjum. Í augum hvort annars líður þeim líka eins og ofurhetjum. Þegar maður er í sinni fyrstu ástarvímu verður hin manneskjan svo ógeðslega æðisleg,“ segir Blær. „Ástarvíman kallast líka á við vímuna sem fíkniefni framkalla. Þegar kemur að sterkum efnum eru neytendur alltaf að reyna að endurlifa fyrstu vímuna. Persónur verksins eru með sama hætti alltaf að reyna að endurheimta spennuna sem ríkti þegar þau kynntust fyrst,“ segir Haraldur.

Mér skilst að verkið sé að hluta sjálfsævisögulegt en höfundur þekkir af eigin raun heim fíknarinnar og byggir atburðarás á minningum og tilfinningum úr eigin lífi og fortíð. Var það eitthvað sem þið rædduð á æfingatímabilinu?

„Hann var ótrúlega opinskár um sína reynslu og var ekkert að skafa utan af hlutunum. Stundum efuðumst við um sannleiksgildi hluta þar sem þeir virkuðu svo fjarstæðukenndir en þá gat hann upplýst okkur um að svona væri þetta í raun,“ segir Haraldur og tekur fram að vissulega taki höfundur sér líka skáldaleyfi til að þjóna verkinu. „Eftir því sem á æfingaferlið hefur liðið höfum við síðan auðvitað gert efnið að okkar,“ segir Haraldur.

Vinir frá fimm ára aldri

Höfundur leikur sér í líka markvisst með samspil veruleikans og leikhússins. Hvernig upplifið þið þann leik?

„Þessi leikur skapar óræðni og óvissu í verkinu sem er mjög spennandi. Við erum leikarar inni í leikrými með búninga og leikmuni sem við kannski notum eða ekki. Stundum erum við sem Blær og Haraldur á sviðinu bara að leika okkur – eins og í leikskólanum í gamla daga,“ segir Blær og rifjar upp að þau Haraldur hafi þekkst síðan þau voru fimm ára, en þau kynntust á leikskólanum Grænuborg.

„Við ætluðum að gifta okkur,“ segir Haraldur kíminn og bendir á þá skemmtilegu tilviljun að þau leiki ekki aðeins par í Tvískinnungiheldur einnig í leikritinu Kæru Jelenu sem frumsýnt verður eftir áramót. „Við vissum hvort af öðru á grunnskólaárunum og hittumst síðan aftur í MH þar sem við stofnuðum saman leikhópinn Maddý ásamt fleiri krökkum sem eru að gera góða hluti í leiklist í dag, þeirra á meðal eru Tyrfingur Tyrfingsson og Kolfinna Nikulásdóttir,“ segir Blær.

„Samband okkar byggist því á trausti sem nýtist vel í allri sköpunarvinnunni,“ segir Haraldur. „Þessi sýning byggist að stórum hluta á því sem er á milli leikaranna frekar en hvað leikarinn er að gera. Ég held að sú orka sem er á milli okkar sé mjög dýrmæt. Orkan sem við færum inn í þetta verk byggist á leikgleði og er að einhverju leyti barnaleg orka sem hentar þessu verki fullkomlega, af því að þetta er verk um fólk sem á erfitt með að þroskast og er að einhverju leyti börn en á sama tíma laust við sakleysi. Þau algjörlega éta í sig sakleysi hvort annars og skemma hvort annað,“ segir Blær.

„Það er vel þekkt að fólk sem hefur verið lengi í rugli og neyslu staðnar í þroska,“ segir Haraldur. „Það staðnar í þroska á einhverjum stöðum en er komið með allt of mikla reynslu á öðrum sviðum. Þannig má segja að það sé í raun orðið misþroska,“ segir Blær.

Talandi um leikgleði og barnalega orku þá vekur athygli að klifurgrind á hvolfi leikur stórt hlutverk í leikmyndinni sem Sigríður Sunna Reynisdóttir hannaði.

„Já, þetta er eins og Hljómskálagarðurinn frá helvíti,“ segir Blær kímin og rifjar upp að bæði börn og síðan ungt fólk á djamminu leiki sér að því að klifra í klifurgrindinni í Hljómskálagarðinum. „Þetta verður því allt í senn leikvöllur, leiksvið og leikvangur því þetta er líka bardagi,“ segir Blær.

Skemmandi hringekja

Hvernig hefur samstarfið við leikstjórann verið?Höfðuð þið unnið með honum áður?

„Nei, bara verið aðdáandi úr fjarlægð,“ segir Haraldur. „Ég líka, enda dáðst að honum sem listamanni lengi, hvort heldur sem leikari, leikstjóri eða handritshöfundur. Ég var því mjög spennt að fá að vinna með honum,“ segir Blær og tekur fram að Ólafur Egill hafi komið sér á óvart. „Fyrirfram hélt ég að hann væri sem leikstjóri algjör púki, svona í anda Tyrfings. En svo reyndist hann vera með stærsta hjarta í heimi og opnaði sig algjörlega fyrir okkur frá fyrsta degi. Eftir á að hyggja er það örugglega lykillinn að því að hann hefur einstakt lag á að fanga það sem er spennandi, ögrandi og á köflum ljótt,“ segir Blær.

Hvað haldið þið að áhorfendur fari út með að sýningu lokinni?

„Ég vona að sýningin veki áhorfendur til umhugsunar um sjálfa sig og aðra í kring sem eru í vanda,“ segir Haraldur. „Mér líður eins og við séum óvart að hitta á einhverja öldu í samfélaginu þar sem fíkn er til skoðunar, enda er þetta aðkallandi málefni sem vert er að skoða,“ segir Blær og nefnir í því samhengi kvikmyndina Lof mér að falla  og sjónvarpsþættina Lof mér að lifa.

„Styrkur Tvískinnungsfelst í því að sýna gráa svæðið, hvað hlutirnir eru alltaf mismunandi gráir í stað þess að vera svart/hvítir. Áhorfendur geta horft á sömu senuna og hugsað með sér að Haraldur sé fáviti eða Blær tussa og sveiflast milli þess að finnast þetta geðveikt partí eða hálfógeðslegt, því þannig er lífið,“ segir Blær og bætir við: „Von mín er að áhorfendur geti fengið kaþarsis eða tilfinningalega útrás þegar þeir verða vitni að þessu eitraða sambandi við annað fólk og hluti.“

„Það væri líka óskandi að áhorfendur sem sjálfir eru í rugli eða ofbeldissambandi fái kjark til að standa með sjálfum sér,“ segir Haraldur.

„Þetta er samt ekki forvarnarverkefni. Við erum ekki að predika eða móralísera. Ég vona bara að fólk tengi við aðstæður og lýsingar verksins, hvort sem það þekkir ofbeldissamband af eigin raun eða afspurn. Uppfærslan sýnir áhorfendum hversu auðvelt er að detta í endurtekinn vítahring samskipta. Ef ég á að tala fyrir sjálfa mig þá elska ég að djamma og gæti gert miklu meira af því en ég geri. En hvert og eitt okkar verður að meta hvenær við erum hætt að fá eitthvað út úr hlutunum og dottin í skemmandi hringekju,“ segir Blær. „Persónur verksins geta ekki hætt saman af því þær eru fastar í munstri og eru hræddar við að fara út af sporinu, sem er nokkuð sem allir tengja við,“ segir Haraldur að lokum.

Viðtalið við Harald og Blævi birtist í Morgunblaðinu í dag, fimmtudag.