Veröld/Fólk | Morgunblaðið | 8.10.2020 | 9:30

Fyndin, sorgleg og áhugaverð

Úr sænsku kvikmyndinni Um óendanleikann, Om det oändlige á frummálinu.

Um óendanleikann

Stjörnur:
Leikstjórn og handrit: Roy Andersson.
Aðalleikarar: Bengt Bergius, Anja Broms, Marie Burman, Amanda Davies.
Framleiðslulönd: Svíþjóð, Þýskaland, Noregur, Frakkland. Framleiðsluár: 2019.
Tímalengd: 76 mínútur.

Sænska kvikmyndin Um óendanleikann, eftir sænska leikstjórann Roy Andersson, hlýtur fjórar stjörnur af fimm mögulegum hjá nýjum kvikmyndagagnrýnanda Morgunblaðsins, Gunnari Ragnarssyni, í gagnrýni sem finna má í blaðinu í dag, 8. október.

Gunnar segir kvikmyndina samanstanda af rúmlega þrjátíu senum og er hverri þeirra miðlað í einu samfelldu og óklipptu myndskeiði. „Myndavélin er alltaf óhreyfð og mætti kalla nálgun Anderssons á viðfangsefnið myndlistarlega, þar sem gaumgæfileg uppröðun og samsetning hluta innan kyrrstæðs myndramma býr til heildstæða fagurfræði. Þó er þetta unnið af mikilli naumhyggju og sjónarspilið æpir aldrei á áhorfandann,“ skrifar Gunnar.

Hnn segir myndefnið einatt af ýkja hversdaglegum toga og því gjarnan lýst af alviturri kvenkyns sögumannsrödd sem mæli í þátíð. „Svipmyndir þessar eru oftast nær úr sænskum nútíma og lýsa í senn eymd, leiðindum og fáránleika sem fyrirfinnst í mannlegri tilvist. Þó sjáum við einnig senur úr sögulegri fortíð, til að mynda af Hitler og SS-sveinum í neðanjarðarbyrginu en einnig sigraða þýska hersveit í halarófu á leið í vinnubúðir í Síberíu. Upphafsatriðið prýða kona og maður sem ríghalda hvort í annað og svífa í faðmlagi milli skýjaslæðna og undir hljómar englakór sem gefur senunni vigt og dramatískan blæ. Um miðbik myndar bregður svífandi parinu aftur fyrir í víðari mynd og í ljós kemur að undir flugi þeirra liggur evrópsk stórborg í rústum. Ofbeldi í aldanna rás og arfleifð þess er þar með ætíð undir í myndinni, jafnvel þegar fylgst er með miðaldra manni sem hefur drepið á bílnum rétt fyrir utan Stokkhólm,“ skrifar Gunnar m.a. og segir frásagnarform myndarinnar líkjast helst meinfyndnum sketsagrínþætti sem hafi farið í gegnum grámyglulega síu skandinavíska listabíósins.

„Gagnrýnandi kom á myndina sem nýgræðingur í höfundarverki Anderssons og spillti það alls ekki fyrir. Um óendanleikann er í fullkominni lengd (76 mínútur, en Andersson var 76 ára við útgáfu myndarinnar) og í senn fyndin og sorgleg – og alltaf áhugaverð á að líta. Óhætt er að hvetja fólk til að berja hana augum í bíói – og vera þá sem næst tjaldinu,“ skrifar Gunnar og sem fyrr segir má lesa dóminn í heild í Morgunblaðinu í dag.