Bókmenntaverðlaun Tómasar Guðmundssonar veitt

Dagur B. Eggertsson borgarstjóri veitti Bókmenntaverðlaun Tómasar Guðmundssonar í dag, mánudaginn 17. október 2022, við hátíðlega athöfn í Höfða. Natasha S. hlýtur verðlaunin fyrir handritið: Máltaka á stríðstímum. Bókin kemur í verslanir í dag, Una útgáfuhús gefur út.

Alls bárust 62 óbirt ljóðahandrit í samkeppnina í ár. Handrit eru send inn undir dulnefni og aðeins var umslag með réttu nafni verðlaunahöfundar opnað. Reykjavík bókmenntaborg UNESCO hefur umsjón með verðlaununum sem hafa verið veitt frá árinu 1994 en árið 2004 var tekin upp sú nýbreytni að veita eingöngu verðlaun fyrir ljóðahandrit

Dagur B. Eggertsson borgarstjóri sagði við athöfnina í Höfða að Natasha væri vel að verðlaununum komin. „Það er ánægjulegt að ljóðskáld af erlendum uppruna sé að hljóta verðlaunin í fyrsta sinn. Í ljóðum sínum segir Natasha S. á áhrifamikinn hátt frásögn manneskju sem fylgist úr fjarlægð með stríðsrekstri í heimalandi sínu Rússlandi gegn nágrannaríkinu Úkraínu. Átakanleg frásögn sem um leið dregur fram sláandi andstæður“.

Dagur B. Eggertsson borgarstjóri veitti Natöshu bókmenntaverðlaun Tómasar Guðmundssonar í dag.

Natasha S. flutti til Íslands frá Rússlandi árið 2012. Hún er menntuð í blaðamennsku og hefur skrifað greinar í lausamennsku um nýja heimaland sitt . Árið 2016 útskrifaðist hún frá Háskóla Íslands með BA-gráðu í íslensku sem annað mál og með sænsku sem aukagrein. Natasha S. hefur þýtt íslensk skáldverk á rússnesku, nú síðast Kviku eftir Þóru Hjörleifsdóttur. Hún ritstýrði safnriti ljóða skálda af erlendum uppruna, sem nefnist Pólífónía af erlendum uppruna, og var auk þess einn höfunda þess. Þá er hún annar tveggja ritstjóra að greinarsafni sem Bókmenntaborgin í Reykjavík gefur út á næsta ári. Máltaka á stríðstímum er fyrsta ljóðabók Natöshu S.

Í dómnefnd sátu: Guðrún Sóley Gestsdóttir (formaður), Haukur Ingvarsson og Eyþór Árnason

Umsögn dómnefndar:

„Máltaka á stríðstímum er áhrifamikið verk, brýnt og einstakt í sinni röð. Það er frásögn manneskju sem fylgist með stríði í heimalandi sínu úr fjarlægð. Hennar eigin þjóð - Rússar - hervæðist og ræðst inn í Úkraínu. Andstaða höfundar við stríðsreksturinn vekur margslungnar tilfinningar og spurningar sem glímt er við í bókinni. Þrátt fyrir átakanleg efnistök einkennist framsetning af lipurð og djúphygli. Skírskotanir í íslenskan raunveruleika færa atburði stríðs í nýtt samhengi og draga fram sláandi andstæður. Mannskilningur höfundar nær þvert yfir þjóðerni, búsetu, reynslu og bakgrunn. Þá er verkið djúppersónulegt þrátt fyrir að inntak þess séu umfangsmiklar hörmungar á alþjóðavísu enda er ástarsögu, minningum og endurliti fléttað saman við af listfengi.

Verkið hafði sérstöðu í stórum hópi sterkra innsendra handrita. Efnistök, sjónarhorn og málbeiting sæta raunar tíðindum í íslenskum bókmenntum almennt. Verkið færir lesanda nær innrásinni í Úkraínu á annan hátt en fréttir af sprengjum og mannfalli enda tengist höfundur atburðum stríðsins sérstökum böndum. Sú nálægð hreyfir við og snertir. Textinn er ákafur og áhrifamikill og tónninn samrýmist aðkallandi neyð stríðsins, ófilterað tungumál miðlar greiðlega sársauka höfundar. Ljóð bókarinnar eru full af röddum sem ryðja sér leið inn í vitund ljóðmælanda. Hér blandast saman fréttir, hversdagslegar áhyggjur í skugga stríðs og djúpur ótti við allt sem vofir yfir. Smám saman verður það sem virtist óhugsandi – stríðið – að síbylju og áskorun höfundar verður að greina kjarna frá hismi, alvöru harm frá hversdagslegri depurð.“

• Blogga um frétt