„Það eru allir afskaplega rólegir fyrir þessu,“ segir Sigrún Sigurgeirsdóttir, landvörður í Vatnajökulsþjóðgarði, um aukna virkni sem verið hefur í Öræfajökli síðustu daga.

Sigrún, sem er fædd og uppalin í Öræfum, hefur lifað góðu samlífi við jökulinn alla sína ævi og býst ekki við að það muni breytast í bráð. Hún fylgist þó grannt með gangi mála.

Óvissustigi almannavarna var lýst yfir á svæðinu á föstudag vegna vís­bend­inga um aukna virkni í jöklinum og á laugardag flugu fulltrúar almannavarna og jarðvís­inda­menn að jöklinum og mældu meðal ann­ars nýj­an sig­ketil sem hef­ur mynd­ast í öskju jök­uls­ins síðustu daga.

Frétt mbl.is: Almannavarnir lýsa yfir óvissustigi

Frétt mbl.is: Kanna aðstæður við Öræfajökul

Sigrún hefur ekki orðið vör við óvenjumikla flugumferð yfir jökulinn, þrátt fyrir skipulagðar eftirlitsferðir almannavarna. „Það er alltaf flugumferð hingað, Evrópuflugið stefnir á Ingólfshöfðann og ef maður horfir til himins þá sér maður oft rákir eftir farþegaþotur án þess að það trufli mann neitt.“

Lífið hefur því gengið sinn vanagang í sveitinni um helgina. „Stemningin er bara afskaplega góð í kringum mig,“ segir Sigrún sem er búin að njóta helgarinnar í faðmi stórfjölskyldunnar í Öræfum. „Enda gerum við ráð fyrir því að ef að eitthvað fer að gerast í jöklinum verði viðvaranirnar meiri en þetta.“

Ferðamenn hafa einnig flestir haldið sínu striki á svæðinu. „Það er fullt af fólki á ferðinni eins og venjulega. Sumir ferðamenn virðast vita að það eru einhverjar hræringar búnar að vera en margir vita að það eru alls konar mögulegar hættur á Íslandi, en flestir gera ráð fyrir því að allt sé í lagi á meðan ekki eru einhverjar sérstakar viðvaranir í gangi,“ segir Sigrún.

Óvissustig vegna aukinnar virkni í Öræfajökli hefur verið í gildi frá því á föstudag. mbl.is/Sigurður Bogi Sævarsson

Bæta þarf símasamband

Lítil reynsla er af aukinni virkni í Öræfajökli sem gaus síðast árið 1727. Gerð rým­ingaráætl­ana fyr­ir byggð í Öræfum hef­ur nú verið flýtt vegna þeirr­ar auknu virkni sem hef­ur verið í jökl­in­um síðustu daga.  Samkvæmt ný­legu hættumati fyr­ir svæðið í kring­um jökulinn kem­ur fram að tím­inn frá því að eld­gos næði til yf­ir­borðs á jökl­in­um og að flóð væri komið að þjóðvegi 1 sé í mörg­um til­fell­um aðeins 20 mín­út­ur. 

Frétt mbl.is: Gerð rýmingaráætlana í Öræfum flýtt

Að mati Sigrúnar er mikilvægt að yfirfara símasamband á hluta svæðisins. „Ég myndi vilja sjá að GSM-þjónustusvæðin verði yfirfarin. Ég veit að það er ágætis GSM-samband á þjóðveginum víðast hvar en ég myndi vilja sjá að svæðin þar sem ferðamenn stunda sína afþreyingu, það er gönguferðir af ýmsu tagi, verði vel dekkuð.“

Ef til eldgoss kæmi gengur almannavarnakerfið þannig fyrir sig að SMS-hópskilaboð verða send á þá sem staddir eru á svæðinu. „Það er enginn sem hleypur upp um fjöll og firnindi til að vara fólk við, það er gert ráð fyrir að það sé sent hóp-SMS og þá skiptir auðvitað máli að fólk fái skilaboðin. Það er atriði sem þarf að vera í lagi og ég myndi vilja sjá að yrði skoðað,“ segir Sigrún.  

Öræfajökull hefur tvisvar sinnum gosið á sögulegum tíma, árið 1362 og 1727. mbl.is/Sigurður Bogi Sævarsson

Vill útrýma einbreiðum brúm sem fyrst

Við gerð rým­ingaráætl­ana er horft til tveggja verkþátta; áætl­un­ar um neyðarrým­ingu þar sem eld­gos hefj­ist nán­ast fyr­ir­vara­laust og eng­inn tími gef­ist til und­ir­bún­ings og hins veg­ar rým­ingaráætl­un­ar í fjór­um þátt­um þar sem hægt væri að vinna skipu­lega að rým­ingu. Sigrún segir að ef grípa þarf til rýmingar gæti fjöldi einbreiðra brúa hægt töluvert á ferlinu.

„Ef að það þarf að rýma þá eiga þessar einbreiðu brýr eftir að tefja fyrir,“ segir hún og telur hún því ríkt tilefni til að endurskoða samgöngumál almennt á svæðinu. „Það eru hvergi á landinu jafngríðarlega margar einbreiðar brýr eins og hér á þessu landshorni og það er smám saman verið að vinna að því að fækka þeim en við viljum að einbreiðum brúm verði útrýmt sem fyrst.“ Þá segir hún veginn vera á köflum of mjóan svo að umferð komist greiðlega í gegn.

Lætur ekki óttann við mögulega hættu stýra sér

Sigrún býst við því að næstu dagar verði hefðbundnir. „Bara eins og allir hinir dagarnir. Ég er fædd og uppalin undir þessu mikla eldfjalli og hef hingað til sagt að fyrst að það geti eitthvað komið fyrir hér þá getur eitthvað komið fyrir alls staðar í heiminum, kannski ekki endilega eldgos en það getur verið fellibylur, fárviðri, skógareldar eða snjóflóð. Það getur alls staðar eitthvað komið fyrir og það þýðir ekkert að hræðast það.“

Sigrún hefur því ekki tapað öryggistilfinningunni sem hún hefur ávallt haft, þó svo að hún búi í mikilli nálægð við eldstöð. „Þú getur forðað þér frá hættu, það er enginn vandi. En ef þú ferð að láta ótta við mögulega hættu stýra þér þá er enginn staður öruggur í sjálfu sér. Það þýðir ekki að láta óttann við það ókomna stýra sér.“