Þyrí Steingrímsdóttir lögmaður á Lögfræðistofu Reykjavíkur svarar spurningum lesenda Smartlands. Hér fær hún spurningu frá manneskju sem veltir fyrir sér hver erfðaréttur sé ef barn er rangfeðrað.

Sæl.

Eitt systkini í systkinahóp er rangfeðrað. Nú deyr pabbinn og allir fá jafnan arf. En síðar fer rangfeðraða barnið í véfengingarmál við móður sína til að fá staðfest sitt rétta faðerni. Og það gengur eftir. Svo deyr nýi pabbinn og nýfeðraða barnið fær aftur föðurarf.

Getur maður erft tvo pabba?

Kv. GP

„Það gekk nýlega Hæstaréttardómur þar sem ekki var fallist á að „barn“ í svona tilviki ætti arfsrétt eftir látinn föður, enda var ekki búið að ganga formlega frá hinu nýja faðerni áður en faðirinn dó,“ segir Þyrí Steingrímsdóttir lögmaður. mbl.is/Kristinn Ingvarsson

Sæl/l GP

Það er sjaldgæft að faðerni breytist á þessum tímapunkti sem þú nefnir. Hér er væntanlega um það að ræða að „barnið“ sem fær faðerni sínu breytt er löngu orðið fullorðið. Þar sem skráða faðernið var við lýði þegar skráði faðir dó taka öll (skráð) börn arf eftir hann. Þó að faðernið hafi síðan breyst þá skapast ekki sjálfkrafa einhvers konar endurkrafa í það dánarbú þannig að barnið, sem ekki er lengur skráð barn hins látna, þurfi að endurgreiða arfinn. Meginreglan er sú að hið nýja faðerni gildir frá þeim tíma sem það er ákveðið með dómi en ekki afturvirkt. Þar af leiðandi voru réttindi og skyldur sem tengdust hinu eldra faðerni gildar og réttar á þeim tíma.

Það „barn“ sem hér um ræðir öðlast svo arfsrétt eftir þann sem er réttur faðir viðkomandi frá þeim tíma sem gengið er frá feðrun og það verður að hafa gengið alla leið í kerfinu áður en hann (faðirinn) fellur frá. Það gekk nýlega Hæstaréttardómur þar sem ekki var fallist á að „barn“ í svona tilviki ætti arfsrétt eftir látinn föður, enda var ekki búið að ganga formlega frá hinu nýja faðerni áður en faðirinn dó. Engu að síður lá fyrir DNA rannsókn sem staðfesti faðernið með óyggjandi hætti. Þá háttaði reyndar svo til í því tilviki að „barnið“ var líka fallið frá, en börn þess voru að halda fram arfstilkalli í dánarbú föðurins, eða raunar afa síns. Ekki var fallist á það af hálfu Hæstaréttar.

Þannig má segja að svarið við spurningunni sé já, það er hægt að erfa tvo pabba. Þessi staða er vissulega afar óvenjuleg, en þó ekki útilokuð.

Mig langar að bæta því við að réttur barna, bæði ungra og fullorðinna, til að vita sitt rétta faðerni byggir á rétti þeirra til að þekkja uppruna sinn. Sá réttur er talinn meðal grundvallarmannréttinda hverrar manneskju og er m.a. lögfestur í Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna. Leitin að upprunanum sem e.t.v. á endanum staðfestist með nýju skráðu faðerni getur svo leitt til arfstilkalls. Það sem fyrrgreindur Hæstaréttardómur er í raun að staðfesta er að það er ekki tækt að byrja á hinum endanum, þ.e. að gera fyrst tilkall til arfs og svo staðfesta faðernið, enda er markmiðið þá væntanlega allt annað en það sem mannréttindasjónarmiðin eiga að vernda.

Kær kveðja, 

Þyrí Steingrímsdóttir lögmaður

Liggur þér eitthvað á hjarta? Þú getur sent lögmönnum á Lögfræðistofu Reykjavíkur spurningu HÉR.