Gyða Björk Ingimars­dótt­ir var aðeins tví­tug þegar hún fékk sér brjósta­púða sem virkuðu fyrst um sinn sem plást­ur á brotna sjálfs­mynd henn­ar. Smám sam­an fór hún hins veg­ar að verða ólík­ari sjálfri sér og upp­lifði lang­an lista af lík­am­leg­um og and­leg­um kvill­um sem með tím­an­um drógu úr henni alla orku og gleði. Árið 2022 ákvað hún svo að láta fjar­lægja brjósta­púðana og öðlaðist í kjöl­farið nýtt líf.

Gyða er með BA-gráðu í fé­lags­ráðgjöf frá Há­skóla Íslands og er í dag bú­sett í Svíþjóð þar sem hún stund­ar meist­ara­nám í af­brota­fræði. Hún lýs­ir sjálfri sér sem íþrótta­álfi úr Árbæn­um enda hef­ur hún mikla ástríðu fyr­ir hreyf­ingu og úti­vist. 

Haustið 2016 fékk Gyða sér brjósta­púða, þá aðeins 20 ára göm­ul. „Ég hitti lýta­lækni á föstu­degi og var með bókaðan tíma í aðgerð miðviku­dag­inn eft­ir það. Það var í raun ekk­ert flókn­ara en það, ég sagði bara: „Hæ, ég vil brjósta­púða“ og hann sagði bara: „Ókei“,“ rifjar hún upp. 

„Ég á erfitt með að viður­kenna það en í raun hafði mig dreymt um að vera með stór brjóst al­veg síðan ég fékk minn fyrsta brjósta­hald­ara. Ég man eft­ir augna­blik­inu þegar ég lærði að stór brjóst væru „betri“ og „flott­ari“ en ég var að kaupa brjósta­hald­ara þegar kona í búðinni benti mér á að það væri hægt að fá hald­ara með púðum. Ég spurði hana af hverju ég ætti að vilja það, og hún svaraði: „Til þess að virðast vera með stærri brjóst en þú ert með“.

Ég man bara að þetta var svona „aha-mó­ment“ þar sem ég fékk flashback minn­ing­ar af öll­um tón­list­ar­mynd­bönd­um, aug­lýs­ing­um, bíó­mynd­um og öllu því sem ég hafði séð og ég hugsaði bara: „Aa já þú mein­ar, auðvitað“,“ bæt­ir hún við. 

Með aldr­in­um fór brjósta­stærðin að skipta sí­fellt meira máli en á sama tíma seg­ir hún sjálfs­traustið hafa farið minnk­andi.  „Ég hafði líka alltaf verið frek­ar mössuð og þegar ég komst á ung­lings­ald­ur­inn þá fékk ég að heyra að ég væri ókven­leg og ætti frek­ar heima í karla­klef­an­um. Þá fór að malla ein­hver hug­mynd innra með mér um hvað það væri að vera kven­leg og flott, sem var alls ekki það sem ég sá þegar ég leit í speg­il­inn,“ seg­ir Gyða. 

Leið eins og lík­am­inn væri að gef­ast upp

Fyrstu árin eft­ir aðgerðina var Gyða hæst­ánægð með brjóst­in og þótti þau vel heppnuð. Smám sam­an fór hún hins veg­ar að verða ólík­ari sjálfri sér og leið eins og lík­am­inn væri að gef­ast upp.

„List­inn af ein­kenn­um sem ég upp­lifði er enda­laus og það er margt sem ég fattaði ekki einu sinni að væri óeðli­legt fyrr en það batnaði eft­ir að púðarn­ir voru fjar­lægðir. Ég hætti að vera íþrótta­álf­ur­inn sem ég er, fór að eiga erfiðara með að hreyfa mig og vildi frek­ar bara liggja heima all­an dag­inn og gera ekk­ert. Ég fann harka­lega fyr­ir veik­ind­um og meiðslum sem höfðu áður ekki haft nein áhrif á mig,“ seg­ir Gyða, en hún nefn­ir einnig ein­kenni eins og hár­los, höfuðverk og mikla verki í vöðvum og liðum. 

„Nokkr­um mánuðum áður en ég lét fjar­lægja púðana þá var ég orðin þannig að ég svaf kannski í marga daga í röð án þess að standa upp úr rúm­inu og fá mér að borða eða fara á sal­ernið þó svo það væri „ekk­ert að“ – það var bara eins og það væri slökkt á mér,“ rifjar hún upp.

„Það fyndna er að haus­inn minn fattaði ekki einu sinni að þetta væri óvenju­legt held­ur „leyfði“ þessu bara að ganga yfir.“ mbl.is/​Irja Grön­dal

Fór sár­kval­in upp á spít­ala en fékk eng­in svör

Gyða upp­lifði einnig mik­inn til­finn­inga­leg­an dofa og glímdi við horm­óna­ó­jafn­vægi, en árið 2017 fór hún að finna fyr­ir vanda­mál­um í æxl­un­ar­fær­um. „Ég fór reglu­lega upp á spít­ala vegna ólýs­an­legra verkja þar sem ég fékk morfín við verkj­um og sýkla­lyf við eitrun í blóði. Lækn­ar vissu þó ekki hvað væri í gangi og ég veit í raun ekki enn hvað þetta var, en ég var sett á spraut­una til að bæla þetta niður. Ég er ennþá í dag að eiga við ein­hver vand­ræði en hef ekki þurft að fara á spít­ala síðan púðarn­ir voru fjar­lægðir,“ seg­ir hún. 

„Það er erfitt að lýsa þessu en Gyðan í mér fór smám sam­an að hverfa. Ég átti mjög erfitt and­lega og lík­am­lega en hélt bara að ég væri að eld­ast og væri orðin virki­lega veik and­lega. Allt í einu fann ég ekki rök fyr­ir því að vera með púðana leng­ur inni í mér, liggj­andi und­ir vöðvun­um að grass­er­ast. Ég var hvort sem var hætt að njóta lífs­ins og var hætt að sjá til­gang með brjóst­un­um. Ég fékk mér púðana því ég vildi þá á sín­um tíma og sá ekki eft­ir því en langaði samt að fjar­lægja þá,“ út­skýr­ir Gyða.

„Ég gat ekki vitað hvort ég væri að upp­lifa öll þessi ein­kenni útaf brjósta­púðunum, en mér fannst bara eins og lík­am­inn væri að berj­ast á fullu við ein­hvern hlut sem mér var farið að finn­ast al­gjör óþarfi,“ bæt­ir hún við. 

„Eina sem ég elskaði ennþá við sjálfa mig voru brjóst­in“

Gyða tók ákvörðun um að láta fjar­lægja brjósta­púðana í maí 2022 og hitti lýta­lækni. „Ég sagði hon­um að ég vildi láta taka púðana en hann var ekki al­veg sam­mála og vildi að við mynd­um frek­ar skoða aðra val­kosti eða að ég myndi hugsa málið frek­ar, en ég var harðákveðin í að losna við þá. Þetta var orðið svo ótrú­lega kæf­andi og þarna vissi ég bara að púðarn­ir væru að hafa mjög nei­kvæð áhrif á líf mitt þótt ég hefði enga sönn­un á því, en mér fannst lík­am­inn vera kom­inn með sjá­an­leg um­merki þess að hann dauðlangaði að losna við púðana,“ seg­ir hún. 

„Það versta var samt að á þess­um tíma­punkti var ég það lág­stemmd að það eina sem ég elskaði ennþá við sjálfa mig voru brjóst­in eða alla­vega þessi hug­mynd um þau. Það hljóm­ar fá­rán­lega og er erfitt að viður­kenna, en ég gat alltaf hugsað: „Æi ég er þó alla­vega með flott brjóst.“

Ég var líka al­veg sann­færð um að ástar­líf mitt yrði búið þegar púðarn­ir yrðu fjar­lægðir af því brjóst­in væru það eina sem væri hægt að elska við mig,“ bæt­ir hún við. 

„Áður en ég lét fjar­lægja púðana þá áttaði ég mig ekki á því að það sem er innra með mér skipt­ir miklu máli, ekki bara það sem sést utan á mér. Ég sá þetta hjá öðru fólki en hélt þetta væri ekki hægt hjá mér sjálfri.“ mbl.is/​Irja Grön­dal

Gyða fór ekki í aðgerðina fyrr en í des­em­ber 2022 þar sem tíma­setn­ing­in hentaði bet­ur vegna vinnu og skóla. Fram að því seg­ist Gyða hafa lifað í mikl­um ótta um hvernig út­lit brjóst­anna yrði eft­ir aðgerðina.

„Al­veg sama hversu oft ég reyndi að sann­færa sjálfa mig um að út­litið á brjóst­un­um á mér skipti ekki máli, þá ætla ég ekk­ert að ljúga, ég fór mjög mikið fram og til baka með þetta. Ég leitaði á net­inu eft­ir kon­um sem voru í sömu stöðu en fannst eng­inn tala um ná­kvæm­lega þetta, mögu­lega því það fylg­ir því ákveðin skömm að vera svona upp­tek­in að eig­in út­liti miðað við allt annað sem skipt­ir máli í þess­um heimi. En ég ætla alla­vega að viður­kenna minn ótta og um leið taka það fram að ég hefði ekki þurft að hafa nein­ar áhyggj­ur – ég hef aldrei verið jafnt sátt í eig­in skinni og ég er í dag,“ seg­ir Gyða. 

„Mik­ill létt­ir“

Aðspurð seg­ir Gyða aðgerðina hafa heppn­ast ótrú­lega vel, en hún skráði ferlið niður í dag­bók til að gleyma engu. Hún seg­ist ekki hafa fundið fyr­ir mikl­um sárs­auka held­ur bara óþæg­ind­um sem hún lík­ir við það að vera með smá harðsperr­ur.

„Dag­inn eft­ir aðgerðina skrifaði ég í dag­bók­ina: „Eng­ir verk­ir, bara smá óþægi­legt, sér­stak­lega dren­in, en líður ann­ars bara mjög vel, mik­ill létt­ir,“ bæt­ir hún við.

„Ég fór ekki í brjósta­lyft­ingu þó að lækn­ir­inn hafi mælt með því, en ég vildi ekki láta eiga við þau meira. Ég vildi bara leyfa þeim að vera eins og þau vildu vera og ég er mjög feg­in þeirri ákvörðun í dag. Allt leit bet­ur út en ég hélt eft­ir aðgerðina, en þegar lækn­ir­inn sýndi mér brjóst­in fyrst þorði ég ekki að horfa. Þegar ég loks­ins þorði að horfa í speg­il­inn sá ég bara heil­brigðan lík­ama og var ótrú­lega þakk­lát að hafa tekið þessa ákvörðun. Ég sá ekk­ert nema ham­ingju þegar ég horfði á sjálfa mig,“ seg­ir Gyða. 

Aðspurð seg­ist Gyða hafa byrjað að finna fyr­ir breyt­ing­um og bætt­um lífs­gæðum um leið og hún vaknaði eft­ir aðgerðina. „Það hljóm­ar kannski drama­tískt en ég tók strax eft­ir breyt­ing­um með fyrsta and­ar­drætt­in­um sem ég tók eft­ir að ég vaknaði,“ seg­ir Gyða og bæt­ir við að það hafi tekið hana nokkr­ar vik­ur að venj­ast því að anda þar sem hún upp­lifði meira pláss vera í lung­un­um. 

„Tveim­ur mánuðum eft­ir aðgerðina skrifaði ég í dag­bók­ina: „Ég er aft­ur orðin Gyðan sem ég var, og ég var búin að sakna henn­ar mjög mikið, þannig að, það var kom­inn tími til.“

„Ég er orðin ég sjálf aft­ur“

Í dag eru sjö mánuðir liðnir frá því Gyða fór í aðgerðina og öðlaðist nýtt líf, en hún seg­ir lífs­gæðin hafa auk­ist gríðarlega á síðustu mánuðum og að í dag sé hún full af orku og lífi og láti ekk­ert stoppa sig leng­ur. 

„Í fyrsta sinn í mörg ár leggst ég upp í rúm og sofna, ég er ekki leng­ur and­vaka all­ar næt­ur, eða hvað þá sof­andi heilu dag­ana. Lífið mitt er bara orðið hundrað sinn­um betra. Ég er orðin ég sjálf aft­ur,“ út­skýr­ir Gyða. 

Breyt­ing­arn­ar sem Gyða upp­lifði eft­ir aðgerðina voru bæði and­leg­ar og lík­am­leg­ar, en hún seg­ir það hafa tekið sig tals­verðan tíma að venj­ast and­lit­inu á sér eft­ir að púðarn­ir voru fjar­lægðir. „Það er allt annað að sjá mig í dag. Mér fannst bara eins og ég væri „photos­hoppuð“ þegar ég leit í speg­il eða tók sjálfu af mér. Mun­ur­inn er kannski ekki mik­ill fyr­ir fólk sem þekk­ir mig ekki en það var ótrú­legt hvernig það kom ein­hver glampi í aug­un sem hafði verið slökkt á allt of lengi, en ásamt því fór húðin og hárið allt í einu að ljóma,“ seg­ir hún. 

Mynd­ir fyr­ir og eft­ir aðgerðina sem sýna breyt­ing­ar sem urðu á and­liti Gyðu. Sam­sett mynd

„Það er erfitt að út­skýra hvað hef­ur breyst þar sem þetta er mjög mikið innra með mér og erfitt að sjá eða greina. Stærsta breyt­ing­in sem hef­ur haft mest áhrif á líf mitt er sú að ég get farið á fæt­ur. Það er ekki flókn­ara en það. Þessi eina breyt­ing hef­ur haft gríðarleg snjó­bolta­áhrif, en um leið og það er auðvelt að vakna þá geng­ur allt bet­ur fyr­ir sig. Svefn­inn, mataræðið og hreyf­ing­in er betri en nokkru sinni fyrr án þess að ég þurfi að þvinga sjálfa mig eða setja mér ein­hver boð og bönn. Þetta kom allt nátt­úru­lega og áður en ég vissi af var ég orðin heil­brigðari en nokkru sinni fyrr,“ út­skýr­ir Gyða.

„Án þess að hafa tekið ein­hverja meðvitaða ákvörðun um það þá er ég mun sátt­ari í eig­in skinni eft­ir aðgerðina og eigið út­lit er hætt að skipta mig svona miklu máli. Lífið er bara svo fá­rán­lega ynd­is­legt að ég tími ekki að eyða tíma í að spá í það,“ bæt­ir hún við.

Gyða hef­ur tekið eft­ir mikl­um lík­am­leg­um breyt­ing­um eft­ir aðgerðina, en hún seg­ir and­legu breyt­ing­arn­ar þó hafa verið mest­ar. Sam­sett mynd

Setti heils­una í fyrsta sæti og sjálfs­traustið blómstraði

Gyða ráðlegg­ur öll­um að hugsa sig vel um að fræða sig áður en ákvörðun er tek­in um að fá sér brjósta­púða. „Ég átti fyrst mjög erfitt með að ímynda mér hvað hefði fengið tví­tugu mig til þess að hætta við þessa aðgerð á sín­um tíma, en það er eitt sem sting­ur mest – það er hvaða áhrif þetta get­ur haft á æxl­un­ar­fær­in. Ef ein­hver hefði sagt mér það á sín­um tíma hefði ég ekki gert þetta, ekki séns,“ seg­ir hún.

„Um leið og ég fór að setja eig­in heilsu í fyrsta sætið þá fór sjálfs­traustið að blómstra og það var svo miklu áhrifa­meira held­ur en að upp­fylla ein­hverja feg­urðarstand­arda,“ bæt­ir hún við.

Gyða von­ar að viðtalið fái fólk til að hugsa sig um tvisvar hið minnsta áður en það fær sér brjósta­púða og seg­ir sjálfást vera gald­ur­inn að því að vera sátt­ur í eig­in skinni. „Ég veit að það get­ur verið mjög erfitt að sætta sig við sjálf­an sig, og ég er sjálf ennþá á fullu að vinna í því, en þetta er eitt­hvað sem er vel þess virði að vinna að,“ seg­ir hún að lok­um.

„Þetta tók frá mér svo miklu meira en þetta gaf og ég verð rest­ina af lífi mínu að vinna þetta upp. Ég glataði nokkr­um mjög mik­il­væg­um árum í slén og veik­indi í stað þess að hafa verið að njóta og lifa líf­inu.“ mbl.is/​Irja Grön­dal