Fasteignamarkaðurinn er tvískiptur. Annars vegar er mikil eftirspurn eftir ódýrum íbúðum sem seljast hratt og hins vegar hefur verulega dregið úr eftirspurn eftir dýrum íbúðum sem seljast hægt.

Þetta kemur fram í mánaðarskýrslu hagdeildar Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar.

Þar segir að þessi tvískipting sé að miklu leyti til komin vegna takmarkana Seðlabankans á greiðslubyrði lána sem hafa dregið úr eftirspurn á dýrari íbúðum. 

„Yfir 20% íbúða sem eru ekki í nýbyggingum á höfuðborgarsvæðinu seljast á yfirverði, og er
það hlutfall áþekkt því sem var á seinni hluta áranna 2017 og 2020, þegar mikill
eftirspurnarþrýstingur var á húsnæðismarkaði,“ segir í tilkynningunni.

„Á sama tíma hefur greiðslubyrði lána á íbúðum aukist töluvert og hefur hún ekki verið jafnhá fyrir verðtryggð lán síðan í fjármálahruninu árið 2008.“

Virkum leitendum fækkar

Vísitala leiguverðs hefur nú lækkað á milli mánaða tvo mánuði í röð. Dregið hefur úr eftirspurnarþrýstingi þar sem virkum leitendum á hvern leigusamning fækkar.

Leigumarkaðskönnun HMS bendir þó til að helmingur leigjenda búi við íþyngjanfi húsnæðiskostnað. Í alþjóðlegum samanburði býr hátt hlutfall leigjenda við íþyngjandi húsnæðiskostnað. Innan OECD er húsnæðiskostnaður leigjenda einungis meiri í Finnlandi, Noregi, Svíþjóð og Hollandi.

Í skýrslu HMS segir að lánamarkaðurinn sýni að vaxtahækkanir séu farnar að hafa áhrif. Hlutfall vaxtagreiðslna af ráðstöfunartekjum fari hækkandi. Vaxtagjöld vegna íbúðalána hækkuðu annað árið í röð eftir tímabil lágra vaxta árin 2020 og 2021 en heimili landsins greiddu að jafnaði 5,7% af ráðstöfunartekjum í vaxtagjöld í fyrra og er hlutfallið það hæsta frá 2016.

Aðeins fimm náðu að byggja í takt við áætlaða þörf

Þá kemur fram að byggingamarkaðurinn hafi uppbygging ekki náð að uppfylla vænta íbúðaþörf í flestum sveitarfélögum landsins. 

„Einungis fimm af 14 sveitarfélögum sem áætluðu mestu íbúðafjölgunina náðu að byggja í takt við áætlaða þörf í fyrra. Þetta voru Garðabær, Hafnarfjörður, Árborg, Ölfus og Akraneskaupstaður“