Malala Yousafzai var tilnefnd til friðarverðlauna Nóbels annað árið í röð í ár. Margir urðu fyrir vonbrigðum í fyrra þegar ljóst var að hún varð ekki fyrir valinu og er gleði hennar og þeirra sem taka undir málstað hennar því líklega enn meiri fyrir vikið í dag. 

Malala er sautján ára og kemur frá Pakistan. Hún varð heimsfræg eftir að Talíbani skaut hana í höfuðið þegar hún var á leið heim úr skólanum, en hún hafði barist ötullega fyrir réttindum kvenna í landinu. Malala leggur ríka áherslu á að stúlkur hafi aðgang að menntun, líkt og drengir.

Stuðningur eða fyrirlitning?

Á meðan íbúar Vesturlanda hafa margir hverjir hælt henni fyrir réttindabaráttuna einkennist afstaða íbúa á heimaslóðum hennar í Swat-dal í norðvesturhluta Pakistans af tortryggni og jafnvel fyrirlitningu.

Skóla­syst­ur Malala í Ming­ora styðja hana þó heils­hug­ar og vilja að land þeirra verði þekkt fyr­ir annað en talib­ana og sprengj­ur. „Malala er öðrum sönn fyr­ir­mynd, ekki aðeins okk­ur held­ur öll­um Pakistön­um,“ seg­ir Reh­ana Noor Bacha, fjór­tán ára stúlka í bæn­um

Friðsæll dalur varð vettvangur átaka

Tiltölulega friðsælt var á heimaslóðum Malölu í Swat-dalnum þegar hún fæddist árið 1997. Fólkið var íhaldsamt og trúað og heimamenn höfðu í langan tíma lagt ríka áherslu á að börn þeirra hefðu aðgang að menntun. Það sama er ekki hægt að segja um önnur héruð í norðausturhluta Pakistan. 

Þegar Malala fæddist hafði faðir hennar meðal annars náð að láta draum sinn um að stofna skóla rætast. Í dag stunda þúsund nemendur nám í skólanum, bæði stúlkur og drengir. 

Eftir hryðjuverkaárásina á Bandaríkin 11. september árið 2001 breyttist margt í landinu. Stríð hófst í Afganistan og Talíbanar, sem stýrt höfðu landinu, flúðu yfir landamærin til Pakistan. Íbúar í Swat-dalnum urðu brátt varir við liðsmenn Talíbana.

Árið 2007 tóku þeir öll völd í dalnum og í árslok 2008 gaf leiðtogi þeirra út opinbera tilkynningu um að stúlkur ættu að hætta  að ganga í skóla. 

Stúlkan sem lifði af 

Fjölmiðlar sýndu ástandinu á svæðinu mikinn áhuga og fór svo að Malala hóf að skrifa nafnlausa dagbók á BBC um reynslu sína af því að ganga í skóla undir hótunum Talíbana. Þrátt fyrir að dagbókin væri nafnlaus, varð hún fljótt þekkt í landinu fyrir að tala opinberlega um réttindi barna. 

Þann 9. október árið 2012 var Malala skotin í höfuðið á leið sinni heim úr skólanum. Kúlan fór inn í höfuð Malölu fyrir ofan vinstri augabrún og þangað í gegnum hálsinn og út um bakið. Rannsókn leiddi í ljós miklar bólgur. Hún gekkst undir stóra aðgerð á höfði og var titanium-plötu komið fyrir í höfði hennar.

Malala lifði árásina af og stundar nú nám við einkaskóla á Englandi. Hún hafði ekki verið útskrifuð á sjúkrahúsinu í fyrra þegar hún var tilefnd til friðarverðlauna Nóbels í fyrra skiptið.

Stúlkan sem lifði af er fyrirmynd barna og fullorðinna um allan heim. Hún hefur þegar áorkað miklu og haft áhrif á marga og ætlar sér eflaust stóra hluti í framtíðinni.