Erlent | mbl | 24.4.2020 | 23:07

ESB dró úr gagnrýni á Kína eftir þrýsting

Kínverskir embættismenn höfðu samband við fulltrúa Evrópusambandsins og reyndu að koma í veg fyrir útgáfu skýrslunnar. AFP

Evrópusambandið dró úr gagnrýni á Kína í skýrslu um blekkingar tengdar heimsfaraldri kórónuveirunnar, eftir þrýsting frá stjórnvöldum í Peking. Frá þessu greinir bandaríska dagblaðið New York Times í kvöld. Skýrslan var birt í dag en blaðið hefur upprunalegu skýrsluna undir höndum, sem átti að koma út á þriðjudag.

Þegar eintökin eru borin saman sjást breytingar frá fyrri útgáfunni, sem ekki var gefin út.

Sú útgáfa er í umfjöllun blaðsins sögð hafa ekki verið sérlega beitt. Safnað hafi verið saman upplýsingum sem þegar voru aðgengilegar almenningi, ásamt fréttaskýringum.

Gögn í vörslu blaðsins, auk tölvupósta og viðtala, eru hins vegar sögð sýna hvernig evrópskir embættismenn töfðu útgáfu skýrslunnar á þriðjudag og skrifuðu hana upp á nýtt, til að draga úr vægi mikilvæga viðskiptalandsins í austri.

Fundarherbergi leiðtogaráðs Evrópusambandsins. AFP

Reyndu að koma í veg fyrir útgáfu skýrslunnar

Í upprunalegu útgáfunni var bent á viðleitni kínverskra stjórnvalda til að draga úr öllu tali um að veiran hefði átt uppruna sinn í Kína. Það hefðu þau reynt meðal annars með því að saka Bandaríkin um að hafa dreift sjúkdómnum á alþjóðavísu.

Þá var tekið fram að stjórnvöld í Peking hefðu ýtt undir falskar ásakanir þess efnis að franskir stjórnmálamenn hefðu viðhaft kynþáttafordóma í garð yfirmanns Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar.

„Kína hefur haldið áfram að reka herferð blekkinga á alþjóðavísu til að varpa af sér sök á að faraldurinn hafi brotist út og til að bæta ímynd sína í alþjóðasamfélaginu,“ sagði í skýrslunni þá.

En kínverskir embættismenn höfðu samband við fulltrúa Evrópusambandsins og reyndu að koma í veg fyrir útgáfu skýrslunnar. Í tölvupósti sem komið hefur fyrir augu blaðamanna New York Times, og skrifaður var á þriðjudag, varar evrópskur diplómati við hefndum af hálfu Kína.

Frá landamæraborginni Suifenhe í norðausturhluta Kína. AFP

Setningin fjarlægð og tilvísanir horfnar

Og þegar samantekt skýrslunnar fór í loftið í dag, hafði setningin um „herferð blekkinga á alþjóðavísu“ (e. global disinformation campaign) verið fjarlægð. Sömuleiðis voru horfnar vísanir til gagnrýni Kína á Frakkland og til þjarkanets (e. bot network) til stuðnings Kína í Serbíu.

Sérstakur kafli um ríkisstyrktar blekkingar, þar sem tekin voru fyrir Kína og Rússland, hafði þá verið felldur inn í skýrsluna í stað þess að standa stakur.

New York Times segir breytingarnar hafa reitt suma diplómata og blekkingarsérfræðinga til reiði. Að minnsta kosti einn sérfræðinganna mótmælti og sagði í skeyti til yfirmanna sinna að Evrópusambandið væri að „sjálfritskoða sig til að þóknast kínverska kommúnistaflokknum“.

Vinnuhópur um upplýsingaóreiðu hér á landi

Hér á landi ákvað Þjóðaröryggisráð fyrr í vikunni að koma á fót „vinnuhópi til að kortleggja birtingarmyndir og umfang upplýsingaóreiðu í tengslum við COVID-19 hér á landi og gera tillögur um aðgerðir til þess að sporna gegn henni“, eins og segir í tilkynningu frá stjórnarráði.

Elfa Ýr Gylfadóttir, framkvæmdastjóri fjölmiðlanefndar og ein þeirra sem sæti eiga í hópnum, en alls skipa hann níu manns, vísaði í samtali við RÚV fyrr í mánuðinum til miðlægrar deildar innan framkvæmdastjórnar ESB, sem hafi það hlutverk að skoða falsfréttir frá öðrum ríkjum.

Benti hún að settur hefði verið á laggirnar samráðshópur evrópskra fjölmiðlanefnda, þar sem tekið væri saman allt sem verið væri að gera til að sporna gegn upplýsingaóreiðu innan ríkjanna, og þær upplýsingar gerðar aðgengilegar fyrir öll ríkin.