Erlent | AFP | 30.7.2023 | 21:00 | Uppfært 1.8.2023 12:12

Gefa herstjórninni viku til að afsala sér völdum

Stuðningsmenn veifa nígerska fánanum til stuðnings herforingjastjórninni, fyrir framan þjóðþingið í Niamey í dag. AFP

Leiðtogar Afríkuríkja hafa gefið herstjórninni í Níger viku til þess að afsala sér völdum, annars þurfi herstjórnin að horfast í augu við mögulegar valdbeitingar.

Fjárþvingunum og fjárhagslegum refsiaðgerðum hefur verið beitt eftir að valdaránið vakti athygli í álfunni og á Vesturlöndum.

Kjörinn forseti Níger og vestræni bandamaðurinn Mohamed Bazoum hefur verið í haldi hersins frá því á miðvikudag, í þessu þriðja valdaráni landsins á jafn mörgum árum. Abdourahamane Tiani, yfirmaður forsetavarða, hefur lýst sig leiðtoga á meðan.

Frá því að uppreisn íslamista var hrundið af stað með valdaráni í Malí og Búrkína Fasó árið 2020 hefur Bazoum verið í hópi fækkandi forseta og hliðhollra vestrænna leiðtoga í Sahel.

Krefjast endurreisnar Bazoum innan viku

Fyrrverandi nýlenduherra Frakklands og Evrópusambandið hafa stöðvað öryggissamvinnu og fjárhagsaðstoð við Níger í kjölfar valdaránsins auk þess sem Bandaríkin hafa varað við því að aðstoð þeirra gæti einnig verið í húfi.

Á neyðarfundi í Nígeríu krafðist efnahagsbandalag Vestur-Afríkuríkja, ECOWAS, að Bazoum yrði endurreist innan viku. Að öðrum kosti myndi sambandið gera allt til að endurreisa stjórnskipulegt skipulag.

„Slíkar ráðstafandi geta falið í sér valdbeitingu í þessu skyni,“ sagði í yfirlýsingu frá sambandinu og því bætt við að varnarforingjar ECOWAS kæmu til með að hittast í dag.

„Við höfum ekki lengur tíma til þess að senda frá okkur viðvörunarmerki ... það er kominn tími á aðgerðir,“ sagði Bola Tinubu, forseti Nígeríu og stjórnarmaður ECOWAS.

Svæðisbundin öryggissveit

Í upphafi var ekki ljóst hvernig 15 manna samband ECOWAS gæti beitt valdi, en á síðasta ári samþykkti sambandið að stofna svæðisbundna öryggissveit til að grípa inn í aðgerðir íslamista og koma í veg fyrir valdarán hersins. Ekki hafa þó fengist upplýsingar um sveitina eða hvernig hún er fjármögnuð.

Sveitin hefur áður beitt fjárhagslegum refsiaðgerðum á leiðtoga herforingjastjórnarinnar og á landið, þegar hún frysti öll viðskipta- og fjármálaviðskipti milli aðildarríkja Níger, einnar fátækustu þjóðar heims, sem oft er í síðasta sæti í mannþróunarvísitölu Sameinuðu þjóðanna.

Seint í gær fordæmdi herforingjastjórnin ECOWAS-fundinn og sagði að markmiðið væri að „samþykkja árásaáætlun gegn Níger, í formi yfirvofandi hernaðaríhlutunar í Niamey“.

Íhlutunin yrði „í samvinnu við þau Afríkulönd sem ekki eru meðlimir svæðisstofnunarinnar og ákveðnar vestrænar þjóðir,“ sagði Amadou Abdramane, meðlimur herforingjastjórnarinnar.

Mótmæla fyrir utan franska sendiráðið

Þúsundir manna komu saman fyrir utan þjóðþingið í höfuðborginni Niamey í dag og veifuðu rússneskum og nígerskum fánum, til að sýna herforingjastjórninni stuðning.

Mótmælendur færðu sig síðan að franska sendiráðinu og hrópuðu „lengi lifi Pútín“ og „niður með Frakkland“. Einhverjir reyndu að ráðast inn í sendiráðið en voru hraktir á brott með táragasi, að því er blaðamaður AFP varð vitni að.

Frakkar hafa fordæmt aðgerðina og árásina á sendiráðið sitt. Þá hafa þeir jafnframt varað við því að þeir muni hefna sín ef ráðist verður á franska borgara eða aðra hagsmuni landsins.