Erlent | AFP | 15.5.2024 | 17:40 | Uppfært 16.5.2024 12:36

Robert Fico: Umdeildur forsætisráðherra

Fico var skotinn þegar hann gekk út af ríkisstjórnarfundi í dag. AFP

Forsætisráðherra Slóvakíu, sem er í lífshættu eftir skotárás fyrr í dag, hefur lengi verið umdeildur stjórnmálamaður. Hann er talinn hliðhollur Rússum og er sagður tengjast ítölsku mafíunni og gamla Kommúnistaflokknum í Tékkóslóvakíu.

Hinn 59 ára Robert Fico (borið fram Fítso) var skotinn margsinnis er hann yfirgaf ríkisstjórnarfund í borginni Handlová fyrr í dag. Var hann fluttur á spítala í borginni Banska Bystrica og er hann talinn í lífshættu.

Fico er sá forsætisráðherra sem hefur gegnt embættinu lengst í sögu Slóvakíu. Hann hefur verið forsætisráðherra í fjögur kjörtímabil, sum styttri en önnur, og er vel sjóaður í stjórnmálum.

Frétt af mbl.is

Skotinn mörgum sinnum og í lífshættu

Fico hneig niður þegar hann var skotinn margsinnis í dag. AFP

Hætti að senda vopn til Úkraínu

Á kjörtímabilinu hefur Fico látið ýmis ummæli um Úkraínu falla. Hann hefur m.a. lagt til að stjórnvöld í Kænugarði láti Rússum landsvæði sitt í té til að binda enda á stríðið.

Fico hætti einnig að senda vopn til Úkraínu til að verjast innrás Rússa sem hófst í febrúar 2022. Í kosningabaráttunni sagðist hann ekki ætla að láta Úkraínumenn fá eitt einasta skotfæri.

Flokkur hans, Smer-SD, vann kosningarnar með 23% atkvæða. Flokkurinn myndaði síðan bandalag með hægriflokkunum SNS.

Frétt af mbl.is

Flokkur hlynntur Rússlandi bar sigur úr býtum

Fico er gjarnan kallaður popúlisti. Áður hafði hann fagnað upptöku evrunnar í Slóvakíu en í kosningabaráttu sinni 2023 beindi hann spjótum sínum að Evrópusambandinu, Atlantshafsbandalaginu og Úkraínu. Hann sótti þannig fylgi róttækra kjósenda á báðum vængjum.

Hann kallaði pólitíska andstæðinga sína „stríðsæsingamenn“ og sagðist ekki myndu heimila handtöku Vladimírs Pútíns, forseta Rússlands, samkvæmt alþjóðlegri handtökuskipun ef Pútín kæmi til Slóvakíu.

Maður var handtekinn í dag grunaður um að hafa reynt að ráða Fico bana. AFP

Var þingmaður kommúnistaflokksins

Fico er fæddur 15. september 1964. Hann er lögfræðingur að mennt en hóf stjórnmálaferil sinn í Kommúnistaflokknum rétt fyrir Flauelsbyltinguna í Tékkóslóvakíu 1989, þar sem kapítalismi og lýðræði voru í brennidepli.

Síðan gekk Fico í vinstriflokkinn SDL árið 1998 en flokksmenn eru margir sagðir hafa aðhyllst stefnu gamla kommúnistaflokksins.

Fico náði aftur á móti ekki langt innan SDL, varð til að mynda ekki fyrir valinu sem forsætisráðherraefni í prófkjöri flokksins, og fyrir vikið hætti hann í flokknum og stofnaði sinn eigin flokk, krataflokkinn Smer-SD árið 1999.

Hann hefur gegnt formennsku í Smer-flokknum frá stofnun hans. Fico var einnig fulltrúi Slóvakíu fyrir Mannréttindadómstól Evrópu í Strassborg á árunum 1994 til 2000. Stjórnmálafræðingar telja að ráðherrann sæki mikinn innblástur til Sovétríkjanna.

Hann hefur sjálfur alltaf neitað því að vera popúlisti og múgæsingamaður.

Langt til hægri í útlendingamálum

Þegar Smer-flokkurinn vann þingkosningar 2006, tveimur árum eftir að Slóvakía gekk í Evrópusambandið, varð Fico loksins forsætisráðherra og gegndi hann því embætti til 2010.

Slóvakía tók upp evruna árið 2009, en eftir kosningar 2010 fór hann aftur í stjórnarandstöðu þar sem honum tókst ekki að mynda stjórn.

Hann varð síðan aftur forsætisráðherra 2012 þegar hann vann kosningarnar eftir að hægristjórnin sprakk.

Þegar flóttamannavandinn skall á Evrópu árið 2015 tók Fico harða afstöðu gegn innflytjendum, neitaði að rýma fyrir stofnun „sérstaks samfélags múslima í Slóvakíu“ og lagði niður flóttamannakvóta ESB í landinu.

Árið 2016 laut hann aftur á móti lægra haldi í forsetakosningum. Margir sérfræðingar töldu að ef Fico hefði unnið þá hefði hann reynt að breyta stjórnarskrá landsins og færa völd frá þinginu til forsetans. Hann hélt samt áfram sem forsætisráðherra.

Frétt af mbl.is

Óflokksbundinn forseti í Slóvakíu

Sagði af sér eftir mótmæli 2018

Smer vann aftur kosningar 2016 en kjörtímabili hans sem forsætisráðherra lauk tveimur árum síðar í kjölfar þess að rannsóknarblaðamaðurinn Jan Kuciak og unnusta hans fundust skotin til bana.

Morðið vakti mikla reiði í Slóvakíu, enda hafði Kuciak afhjúpað tengsl ítölsku mafíunnar við ríkisstjórn Ficos í síðustu grein sinni. Í kosningum árið 2020 tók við annað stjórnarsamstarf en Fico hélt sæti sínu á þingi.

Árið 2023 vann Fico enn aðrar kosningar, þar sem hann lagði áherslu á aukið samband við Rússa.

Fico talar reiprennandi ensku, hefur gaman af hraðskreiðum bílum og knattspyrnu og kann vel að meta dýr úr. Hann er kvæntur Svetlönu Ficovu lögfræðingi og á með henni soninn Michal, en slóvakískir fjölmiðlar hafa greint frá því að þau hjónin hafi skilið.

Fordæmingar úr öllum áttum

Forsætisráðherranum var sýnt banatilræði í dag og er hann talinn í lífshættu.

Fjöldi þjóðarleiðtoga hefur fordæmt árásina, m.a. Bjarni Benediktsson forsætisráðherra Íslands, Ursula von der Leyen forseti framkvæmdastjórnar ESB og einnig Joe Biden Bandaríkjaforseti. Vladimír Pútín Rússlandsforseti hefur sömuleiðis fordæmt árásina.

Lögreglan í Slóvakíu hefur handtekið einn mann sem er grunaður um verknaðinn. Enn er óljóst hvort ráðherrann lifi af.