Kappræðurnar: Staðreyndavakt
Setja bókamerki
Donald Trump, forsetaframbjóðandi Repúblikanaflokksins, og Kamala Harris, forsetaframbjóðandi Demókrataflokksins, skiptust á fullyrðingum um árangur hvors annars í embætti, sem og áætlanir sínar ef þau standa uppi sem sigurvegarar eftir forsetakosningarnar í Bandaríkjunum 5. nóvember.
Fjölmargir miðlar ytra halda úti svokölluðum „fact check“-greinum, eða staðreyndavöktum, þar sem farið er yfir yfirlýsingar frambjóðendanna og sannleiksgildi þeirra kannað.
AFP-fréttaveitan athugaði sannleiksgildi þess sem báðir frambjóðendurnir sögðu um lykilatriði í kosningabaráttunni.
Hagkerfið
Spurður hvort Bandaríkjamenn væru betur settir en fyrir fjórum árum svaraði Harris ekki beint. Hún sakaði Trump um að færa demókrötum versta atvinnuleysi síðan í kreppunni miklu.
Þetta er villandi. Atvinnuleysi hækkaði í 14,8 prósent í apríl 2020 þegar faraldur kórónuveirunnar setti mikinn strik í hagkerfi Bandaríkjamann. Þegar Trump hætti störfum var atvinnuleysið 6,4 prósent.
Harris sagði að hún myndi bjóða fjölskyldum allt að 6.000 dollara skattafslátt fyrir hvert gjaldgengt barn, auk 50 þúsund dollara skattafsláttar fyrir lítil fyrirtæki, ef hún yrði kjörin forseti. Hún hélt því fram að Trump myndi hlúa að milljarðamæringum og fyrirtækjum umfram aðra og sagði að forsetinn fyrrverandi hefði skipulagt söluskatt sem myndi bitna á venjulegum Bandaríkjamönnum.
Trump bar á móti með því að segja að ríkisstjórn Joe Biden forseta hefði boðað mestu verðbólgu í sögu Bandaríkjanna og vitnaði í tölur upp á 21 prósent og allt að 60 prósent á sumum vörum. Þetta er rangt.
Verðbólga mælist nú 2,9 prósent. Verðbólga náði hámarki í 9,1 prósenti undir stjórn Biden árið 2022. En þetta var langt undir sögulegu hámarki, sem er 23,7 prósent árið 1920.
Trump neitaði því að hann myndi leggja á söluskatt en viðurkenndi að önnur lönd myndu sæta viðskiptatollum að lágmarki 10 prósentum. Sérfræðingar segja að gjaldskrár jafngildi skatti á neytendur, sem á endanum greiði aukalega þar sem kostnaðinum sé velt yfir á þá.
Innflytjendamál og glæpir
Trump fullyrti ranglega að milljónir fólks frá löndum eins og Venesúela kæmu til Bandaríkjanna og fremdu þar glæpi. Hann endurvarpaði einnig staðlausri fullyrðingu um að farandfólk borðaði gæludýr, þar á meðal í Springfield í Ohio.
„Í Springfield borða þeir hundana, fólkið sem kemur til landsins, það borðar kettina. Það borðar gæludýr fólksins sem býr þar. Og þetta er það sem er að gerast í landi okkar,“ sagði Trump.
Lögregla og sveitarfélög segja engar trúverðugar fregnir liggja fyrir um slík dýradráp. Ofbeldis- og eignaglæpir í Bandaríkjunum eru nálægt því lægsta í áratugi, samkvæmt gögnum FBI frá 2022, síðasta ári sem tölur eru til um.
Ólöglegir innflytjendur í stjórnartíð Trumps voru fleiri en á tveimur kjörtímabilum Barack Obama, fyrrverandi forseta. Fyrr á þessu ári, í stjórnartíð Bidens, náði ólöglegur innflutningur sögulegu hámarki.
Þungunarrof
Trump, sem skipaði þrjá íhaldssama dómara í hæstarétt sem ógilti Roe gegn Wade, fordæmið sem tryggði aðgang að þungunarrofi, kallaði demókrata róttæka í þessu máli og sagði að varaforsetaframbjóðandinn Tim Walz styddi aftöku eftir fæðingu. Þetta er rangt.
Stjórnandi í kappræðunum, Linsey Davis, leiðrétti Trump og sagði:
„Það er ekkert ríki í þessu landi þar sem það er löglegt að drepa barn eftir að það fæðist.“
Harris bætti við: „Hvergi í Bandaríkjunum biður nokkur kona um þungunarrof við lok fullrar meðgöngu. Það er ekki að gerast. Ef Donald Trump yrði endurkjörinn mun hann skrifa undir landsbundið þungunarrofsbann.“
Trump svaraði strax: „Ég er ekki að skrifa undir bann,“ og sagði málið vera hjá ríkjunum.
Úkraína
Í vitnaleiðslum um Úkraínu kallaði Trump Harris sendiherra og sagðist hafa reynt að afstýra stríðinu með því að semja við Vladimír Pútín Rússlandsforseta og Volodimír Selenskí, forseta Úkraínu.
„Þeir sendu hana til að semja um frið áður en þetta stríð hófst. Þeir sendu hana inn til að semja við Selenskí og Pútín. Og hún gerði það og stríðið hófst þremur dögum síðar,“ sagði Trump. Þessi fullyrðing er röng.
Harris hitti ekki Pútín og hún sakaði Trump um lygi. Sem varaforseti hitti Harris Selenskí á öryggisráðstefnunni í München í Þýskalandi dagana áður en Rússar réðust inn í Úkraínu í febrúar 2022.
Líklega komin á seinni hluta hrinunnar í Svartsengi
Hraunið við bílastæði Bláa lónsins
Fullvissa ferðamenn um að hér sé öruggt
Börn hafi engan rétt á leikskólakennslu
Litlar líkur á að hraunið nái til mannvirkja
Yfir 300 stæði fóru undir hraun
Mæðgur dæmdar til að greiða 64 milljónir