Óvenjumikið um glitský í vetur

Glitskýin sem margir höfuðborgarbúar dáðust að á leið til vinnu í morgun eru ekki þau fyrstu sem sjást í borginni í vetur, að sögn Halldórs Björnssonar, veðurfræðings á Veðurstofu Íslands. Halldór segir að glitský hafi sést víðsvegar um allt landið í vetur. „Við höfum fengið tilkynningar að austan og frá Húsavík,“ segir Halldór og bætir við að að óvenjumikið hafi verið um þetta í vetur. Hann segir að glitský séu ekki algeng sjón en hafi sést mikið að undanförnu vegna þess að óvenju kalt hafi verið í heiðhvolfinu á norðurhjara og því kjörskilyrði til myndunar glitskýja.

Halldór segir að margir hafi samband við Veðurstofuna þegar glitský sjáist. „Við fáum líka tölvupóstsendingar með myndum,“ segir Halldór.

Fróðleik um glitský er að finna á vefsíðu Veðurstofunnar. Þar segir að glitský séu ákaflega fögur marglit ský sem myndast í heiðhvolfinu, gjarnan í um 15 - 30 km hæð. „Glitský sjást helst um miðjan vetur, um sólarlag eða sólaruppkomu. Litadýrð þeirra er mjög greinileg því þau eru böðuð sólskini, þótt rökkvað sé eða jafnvel aldimmt við jörð,“ segir á vefsíðunni.

„Litadýrðin þykir minna á þá liti sem sjá má í hvítu lagi sem er innan á sumum skeljum (s.n. "perlu-móður"-lag í perluskeljum), og eru þau í ýmsum tungumálum því nefnd perlumóðurský.“

„Glitský myndast þegar óvenjukalt er í heiðhvolfinu (um eða undir -70 til -90 °C), og eru úr ískristöllum, eða úr samböndum ískristalla og saltpétursýru-hýdrötum (t.d. HNO3.3H2O). Þessi síðarnefndu ský geta valdið ósóneyðingu, en yfirborð ískristallanna getur virkað sem hvati í efnaferli þar sem klór í heiðhvolfinu breytist í skaðleg ósóneyðandi efni (t.d. klór-mónoxíð ClO).

„Kristallarnir í skýjunum beygja sólarljósið, en mismikið eftir bylgjulengd þess. Þannig beygir blátt ljós meira en rautt. Rauða ljósið kemur því til okkar undir öðru horni en það bláa, þannig að við sjáum það koma frá öðrum hluta glitskýsins. Litaröðin frá jaðri inn til miðju skýsins er stundum eins og vísuorðin: gulur, rauður, grænn og blár en oft er skýið einnig hvítt í miðju. Litirnir eru líka háðir stærðardreifingu agna í skýjunum, þannig að oft má sjá rauða, gula og græna flekki í bland,“ segir ennfremur um glitský á vefsíðu Veðurstofunnar.

Margir lesendur Morgunblaðsins hafa í dag sent myndir af glitskýjunum, sem sáust á höfuðborgarsvæðinu í morgun og fylgja nokkrar þeirra hér með.