Loft var ekki í öllum neyðarflotum

eftir Friðrik Ársælsson

fridrik@mbl.is

TILDRÖG þyrluóhappsins í Straumsvík eru enn á reiki, en Landhelgisgæslan hefur lagt það fyrir áhöfn TF-Sifjar og þá sem vitni urðu að óhappinu að tjá sig ekki um atvikið í tvo sólarhringa vegna rannsóknarhagsmuna. Samkvæmt heimildum blaðsins var þyrlan að undirbúa hífingu þegar hún missti skyndilega afl. Neyðarflotum hafi verið skotið út og þyrlunni mjúklega lent á sjónum. Áhöfnin kom sér sjálf frá borði og um borð í björgunarbátinn Einar Sigurjónsson, sem var þyrlusveit Landhelgisgæslunnar til halds og trausts við æfingarnar í gær. Eftir að þyrlan hafði verið yfirgefin flaut hún í um hálfa klukkustund, en þá hafi loft tekið að leka úr neyðarflotum með þeim afleiðingum að þyrlan fór á hvolf.

Þorkell Ágústsson, rannsóknarstjóri Rannsóknarnefndar flugslysa, staðfestir að það sé til skoðunar af hverju loft hafi ekki verið í öllum neyðarflotum þyrlunnar. Hann segir að rannsókn óhappsins megi skipta í tvennt. Annars vegar sé verið að athuga af hverju vélin hafi fallið og hins vegar af hverju hún hafi farið á hvolf. Þorkell segir að undir vélinni séu fjögur neyðarflot. Tvö kúlulaga flot séu að aftan og tveir sívalingar að framan. Að sögn Þorkels eru flotin að framan hólfuð í þrennt og útlit er fyrir að eitt hólfið hafi brostið og loft tæmst úr því.

Björgunaraðgerðir heppnuðust vel

TF-Sif var dregin til Hafnarfjarðar og tekin á land þar í gærmorgun. Lyftibelgir voru settir á vélina til að tryggja að hún flyti og að því loknu var hljóðritinn tekinn úr vélinni og flakið myndað að beiðni rannsóknarnefndar flugslysa. Kafarar fóru niður undir vélina og fjarlægðu þyrluspaðana af henni og komu böndum undir ásinn sem heldur spöðunum til að rétta vélina af. Prammi með krana var notaður til þess að hífa hana upp og tókst sú aðgerð með ágætum. Vélin var dregin upp að bryggju í Hafnarfirði þar sem hún var hífð upp á bíl og flutt í húsnæði á vegum Rannsóknarnefndar flugslysa á Reykjavíkurflugvelli þar sem hún mun sæta frekari rannsókn. Um 30 manns tóku þátt í björgunaraðgerðum. Auk starfsmanna Gæslunnar höfðu hönd í bagga kafarar Slökkviliðs höfuðborgarsvæðisins, björgunarsveitarmenn frá Slysavarnafélaginu Landsbjörg, lögreglan og Köfunarþjónusta Árna Kópssonar.

Gæti tekið marga mánuði

Vettvangsrannsókn er nú á lokastigi að sögn Þorkels Ágústssonar. Starfsmenn nefndarinnar hafa verið á vettvangi síðan óhappið bar að höndum og safnað hverfulum sönnunargögnum og myndað vettvanginn. Þorkell segir að sú staðreynd að slysið hafi átt sér stað á sjó úti geri það að verkum að vettvangsrannsókn taki lengri tíma en ella.

Að vettvangsrannsókn lokinni hefst frumrannsókn þar sem frekari gagna verður aflað. Viðtöl verða tekin við vitni, upplýsinga aflað úr flugritum og GPS-tækjum í því skyni að varpa ljósi á hvort slysið sé að rekja til veðurfars, stjórntækja, hreyfils, mannlegra mistaka og þar fram eftir götum. Þorkell segir að frumrannsókn geti tekið eina til tvær vikur, en að henni lokinni fari myndin vonandi að skýrast og rannsóknin að beinast í ákveðna átt. Hin eiginlega rannsókn tekur við í kjölfarið, en hún er býsna umfangsmikil og margir mánuðir geta liðið þar til niðurstöðurnar liggja fyrir.

"Þetta er ekki eins og að kaupa bíl," segir Georg Lárusson, forstjóri Landhelgisgæslunnar, spurður um hvernig leit að nýrri þyrlu til bráðabirgða miði. Hann segir að björgunarþyrlur séu af skornum skammti og til að mynda séu Norðmenn að huga að þyrlum sem eigi að vera tilbúnar árið 2020. Hann segir að ef TF-Sif reynist ónýt hafi Gæslan ekki annarra kosta völ en að falast eftir vél frá framleiðandanum Eurocopter þar sem menntun og færni starfsmanna, bæði hvað varðar viðhald og flugfærni, miðist við þyrlur frá framleiðandanum.

Eftir óhappið í Straumsvík samanstendur þyrlufloti Gæslunnar af þremur vélum, tveimur stærri Super-Puma-þyrlum og einni minni Dauphin-þyrlu, en TF-Sif er af gerðinni Dauphin.

Vélin aðeins tryggð fyrir 78 m.kr.

Georg segir ekkert neyðarástand ríkja í björgunarmálum í kjölfar óhappsins í fyrradag, en það sé þó mjög bagalegt og kostnaðarsamt að reka aðeins þrjár þyrlur og því brýnt að ný vél verði tekin í gagnið sem fyrst.

"Við teljum að öryggi sé nokkuð tryggt, þar sem við höfum breytt notkun og viðhaldi á vélunum. En það kostar aukin fjárútlát þar sem meiri vinna fer í viðhaldsmál og skipulagningu vakta."

Dagmar Sigurðardóttir, lögfræðingur Landhelgisgæslunnar, segir að TF-Sif sé tryggð fyrir 1,3 milljónir Bandaríkjadollara eða tæpar 78 milljónir króna miðað við gengi í gær. Þar af eru 20% eigin áhætta, eða um 16 milljónir króna.

Hún segir að þegar tryggingafjárhæð hafi verið ákveðin hafi verið litið til búnaðar sambærilegra þyrlna erlendis miðað við búnað, aldur og fleira. Ekki sé langt síðan fjárhæðin hafi verið metin í samráði við dómsmálaráðuneytið. Georg Lárusson segir að ný vél af sömu tegund og TF-Sif, útbúin til leitar og björgunar, kosti um einn milljarð króna. Himinn og haf er því á milli kostnaðar við kaup á nýrri þyrlu og þeirra bóta sem fást úr tryggingu ef TF-Sif reynist ónýt.