Innlent | mbl | 12.3.2010 | 13:31

Allt að 6 milljónir í bætur

Jóhanna Sigurðardóttir kynnir frumvarp um bætur til fyrrverandi vistmanna á ríkisheimilum. mbl.is/Ernir

Sanngirnisbætur fyrrverandi vistmanna á Breiðavíkurheimilinu, Heyrnleysingjaskólanum, Bjargi, Kumbaravogi, Reykjahlíð, Silungapolli, Jaðri, Upptökuheimili ríkisins og Unglingaheimili ríkisins, geta numið allt að sex milljónum króna hafi þeir hlotið varanlegan skaða af illri meðferð eða ofbeldi á heimilunum. Þetta er meðal þess sem kemur fram í frumvarpi til laga sem forsætisráðherra, Jóhanna Sigurðardóttir, kynnti á ríkisstjórnarfundi í morgun.

Þar er kveðið á um bætur til þeirra sem orðið hafa fyrir varanlegum skaða af illri meðferð eða ofbeldi á tilteknum heimilum og stofnunum fyrir börn. Frumvarpið verður nú sent þingflokkum ríkisstjórnarflokkanna til frekari meðferðar og væntanlega lagt fram á Alþingi í næstu viku.

Náið samráð við Breiðavíkursamtökin

„Samkvæmt frumvarpinu geta bætur numið allt að 6 milljónum króna til hvers einstaklings. Við mat á því hvort bótaskilyrði eru uppfyllt verður ekki einvörðungu litið til líkamlegra og sálrænna afleiðinga af vistinni heldur einnig félagslegra eins og missis tækifæra.

Náið samráð hefur verið haft við Breiðavíkursamtökin við vinnslu frumvarpsins og hefur meðal annars verið tekið tillit til sjónarmiða þeirra um erfðarétt barna vistmanna sem fallnir eru frá. Þá verður skipaður sérstakur tengiliður við fyrrverandi vistmenn sem munu aðstoða við kröfugerð á hendur ríkinu og leiðbeina um önnur úrræði sem ríki og sveitarfélög bjóða upp á eins og varðandi menntun og endurhæfingu, segir í tilkynningu frá forsætisráðuneytinu en frumvarpið var kynnt á blaðamannafundi í dag.

Málsmeðferð verður í tveimur þrepum samkvæmt frumvarpinu. Dómsmála- og mannréttindaráðherra, sem fara mun með framkvæmd laganna, mun fela tilteknum sýslumanni að gefa út innköllun, fara yfir lýstar kröfur og gera viðkomandi sáttaboð telji hann líkur á að bótaskilyrði séu uppfyllt.

Lögð er áhersla á hraða og einfalda málsmeðferð af hálfu sýslumanns. Uni fyrrverandi vistmaður ekki sáttaboði eða hafi kröfu hans verið synjað getur hann snúið sér til sérstakrar úrskurðarnefndar sem komið verður á laggirnar. Þar mun fara fram ítarlegri könnun á aðstæðum viðkomandi einstaklings og honum gefinn kostur á að gefa munnlega skýrslu. Á báðum stigum verða sönnunarkröfur vægari en venja er í skaðabótamálum.

Rannsókn ekki lokið og því erfitt að áætla kostnað fyrir ríkið

Erfitt er að áætla kostnað fyrir ríkið af bótagreiðslum, m.a. vegna þess að rannsókn er ekki enn lokið á öllum þeim heimilum sem falla undir lögin. Komið hafa út skýrslur um Breiðavíkurheimilið, Heyrnleysingjaskólann, Bjarg og Kumbaravog. Skýrslur um Reykjahlíð, Silungapoll og Jaðar eru væntanlegar síðar á árinu.

Síðustu skýrslurnar verða um Upptökuheimili ríkisins og Unglingaheimili ríkisins og munu koma út árið 2011.

Í kostnaðarumsögn fjármálaráðuneytis er tekið það dæmi að ef 100 manns eigi rétt á bótum og hljóti meðalbætur þá verði kostnaður ríkisins 300 milljónir króna auk kostnaðar af starfi úrskurðarnefndar og málskostnaðar.

Frumvarpið var unnið af starfshópi sem í áttu sæti Páll Þórhallsson, skrifstofustjóri forsætisráðuneytinu, formaður, Kristrún Heimisdóttir, lögfræðilegur ráðunautur félags- og tryggingamálaráðuneytinu, Ása Ólafsdóttir, aðstoðarmaður dómsmála- og mannréttindaráðherra, Kristbjörg Stephensen borgarlögmaður og Eiríkur Jónsson, lektor við lagadeild HÍ. Starfshópurinn skilaði af sér fullbúnu frumvarpi fyrr í vikunni nema hvað ákvörðun um hámarksfjárhæð bóta og erfðarétt var vísað til forsætisráðherra.