Aníta er þaulreyndur knapi og tamningamaður. Hestamennska hefur átt hennar hug og hjarta frá blautu barnsbeini og nýtur hún þess að kynna íslenska hestinn á erlendri grundu. Þegar hún rakst á blogg um hinar alræmdu Mongol Derby kappreiðar í Mongólíu veigraði hún sér ekki fyrir því að sækja um þátttöku. „Ég skoðaði eitthvert myndband og sá síðan „Sign-up“ takka. Ég var ekki lengi að smella á hann og fylla út umsókn.“ Aníta bjóst ekki við að verða valin, því að hundruð manna sækja á ári hverju um að fá að taka þátt í keppninni en aðeins um 35 komast að. Í ár voru keppendur að vísu 48 og telur Aníta ástæðuna vera að breskir hermenn, þar á meðal lífverðir Englandsdrottningar, hafi sótt um í seinna lagi. 

Mun villtara hugarfar

„Þetta var svo ótrúleg upplifun, það er eiginlega ekki hægt að lýsa þessu,“ segir Aníta og hlær. Mongol Derby-kappreiðarnar voru fyrst haldnar árið 2009 á sléttum Mongólíu. Knapar ríða 1.000 kílómetra og er ferðaleiðin mótuð eftir gamalli reiðleið frá tímum Genghis Khan frá 1224. Aníta segir landslagið að vísu afar svipað því íslenska og leið henni stundum eins og hún væri stödd á Íslandi. Þá segir hún hestunum þar einnig svipa til íslenska hestsins. Um 1.500 hestar eru notaðir í keppninni og hver hestur aðeins riðinn einu sinni. Keppnin samanstendur af 25 stöðvum þar sem knapar fá nýjan hest og eru um 40 kílómetrar á milli allra stöðva. Hljómar krefjandi, enda er ekki gefið að knapar nái að klára keppnina. Margir detta úr leik, slasast, veikjast, þreytast eða gefast upp. Í ár duttu 10 úr keppni, sem er þó óvenju há tala miðað við kappreiðar síðustu ára.

Aníta segir mikinn mun á hestamennsku hérlendis og í Mongólíu, hugarfar innfæddra er mun villtara. „Það sem lýsir muninum líklega best er til dæmis minni kappreið fyrir börn sem var haldin fyrir okkur daginn fyrir keppnina. Þá tóku tugi barna þátt í 60 kílómetra kappreið og var það alveg svakalegt. Börnin riðu mörg hver berbakt, hjálmlaus, skólaus og á þvílíkum hraða. Sumir hestarnir blindruku með börnin áður en keppnin byrjaði og þau bara rifu í faxið á þeim og reyndu að beygja og stjórna hestinum, þetta var ótrúlegt. Sumir hestarnir komu til baka með engin börn á baki og þá höfðu þau dottið af baki einhversstaðar og þurftu bara að koma sér heim. Foreldrarnir kipptu sér ekkert upp við þetta. En svona er lífið þarna, það er allt miklu harðara og hlutirnir gerðir hastarlega. Hins vegar er mikil virðing borin fyrir hestinum og fyrir þeim er hann heilög skepna,“ segir Aníta

Datt aldrei af baki

„Okkur var sagt í byrjun að einn stæði upp úr sem sigurvegari en í rauninni væru allir sigurvegarar sem næðu að koma í mark,“ segir Aníta. „Einnig var okkur gert að sætta okkur við það að við myndum öll detta af baki á einhverjum tímapunkti. Hestarnir sem voru notaðir í keppnina voru allir mjög lítið tamdir svo að þetta var eiginlega gefið. Ég hélt mér hins vegar á baki allan tímann og var nokkuð ánægð með það.“ Aðeins fjórir knapar héldust á baki alla leiðina, af 48 keppendum, og voru það allt konur. Aníta segir að ótrúlegasta fólk hafi tekið þátt í keppninni. Fagfólk, hestafólk, minna reyndir, lífverðir, hermenn og fólk með ævintýraþrá.

Fólki gekk einnig jafn misjafnlega og það var margt og ótrúlegasta fólk náði að klára keppnina. „Það er engin uppskrift að þessu. Það var ein kona þarna sem var eins og kartöflupoki á baki, en hún náði að klára. Önnur grét allan tímann og átti mjög erfitt með að vera þarna. Þetta tók svakalega á hjá mörgum, einhverjir voru sérstaklega óheppnir og sumir lentu bara hræðilega illa í því. Það var í rauninni líka spurning um heppni hvers konar hesti hver lenti á. Ég hugsa að ég hafi verið yfirhöfuð frekar heppin. Best var að fá hest sem komst mjög hratt en var heill í hausnum. Sumir hestarnir voru allt of latir á meðan aðrir voru snælduvitlausir. Það segir sig sjálft að það er ekki gaman að vera á hesti þar sem jaðrar við að maður sé í lífshættu.“

Mikil von bundin við lífverðina

Nokkrir breskir hermenn og lífverðir Englandsdrottningar voru á meðal keppenda sem talið var að myndu vera með þeim fyrstu í mark. „Það kom mörgum á óvart að þeir stóðust ekki væntingar. Þeir voru alltaf að detta af baki, það var sparkað í andlitið á einum og einn þurfti að fara með sjúkraflugi. Enn annan var bara einhvern veginn búið að „teipa“ sundur og saman. Hann var allur í sárum og sárabindum, greyið,“ segir Aníta. „En þetta eru reiðmenn sem eru alltaf í kyrrstöðu eða ríða hægt. Ef þú ætlar að taka þátt í þessari keppni þarftu að vera með reynslu að ríða hestum á einhverjum hraða upp og niður fjöll og firnindi, upp ár, hæðir og hóla. Það er ekki nóg að kunna að sitja hest, þú verður að kunna að ríða hratt.“

Ítarlegt viðtal þessa flottu, ungu hestakonu birtist í Sunnudagsblaði Morgunblaðsins nú um helgina.