„Ég hef varla ferðast með ferðaþjónustunni síðastliðna tvo mánuði án þess að verða fyrir einhvers konar skakkaföllum, síðast 11. janúar,“ segir Jóhanna Pálsdóttir sem hefur skrifað harðort bréf til þeirra  sem „klúðruðu ferðaþjónustu fatlaðra“, eins og hún orðar það.

Jóhanna, sem hefur notað þjónustuna síðastliðin 17 ár, gagnrýnir harðlega það sem hún kallar þjónustuleysi ferðaþjónustu fatlaðra á höfuðborgarsvæðinu og krefst þess að Reykjavíkurborg og Strætó sjái sóma sinn í því að fella niður allan ferðakostnað farþega ferðaþjónustunnar frá 1. nóvember að telja og allt til þess dags að þjónustan er komin í viðunandi horf.

Þjónustan versnaði með nýju skráningarkerfi

„Ég hef verið ánægð með þá þjónustu sem ég hef fengið, allt til 1. nóvember síðastliðinn, að undanskildu því að hafa þurft að panta ferðir með minnst sólarhrings fyrirvara. Sú regla er ekki til staðar lengur, en samanborið við það þjónustuleysi, það hættulega ástand og það skipulagsleysi sem nú ríkir, þá verð ég að segja að þrátt fyrir þessa úrbót, þá fóru notendur þjónustunnar algjörlega úr öskunni í eldinn,“ segir Jóhanna sem lýsir yfir mikilli óánægju með þá þjónustu sem hún hafi fengið síðan nýja skráningarkerfið var tekið í notkun 1. nóvember.

„Ég nota þjónustuna a.m.k. þrisvar í viku, oft fimm sinnum í viku, og hef því haft góðan tíma til að átta mig á því hversu mjög þjónustan hefur versnað eftir að nýtt skráningarkerfi var innleitt og nýir aðilar tóku við akstrinum. Ég gæti nefnt ótalmörg dæmi um að nýja skráningarkerfið virkar ekki, bara alls ekki!

Ég hef varla ferðast með ferðaþjónustunni síðastliðna tvo mánuði án þess að verða fyrir einhvers konar skakkaföllum, síðast 11. janúar. Þá tók ferð frá heimili mínu, í Frostafold, að hjúkrunarheimilinu Eir, í Grafarvogi, heilar 30 mínútur, og sama ferð til baka tók heila klukkustund! Ferð sem venjulega tekur þrjár mínútur í bíl.

Halda opinberir starfsmenn borgarinnar að fólk hafi ekkert þarfara við tíma sinn að gera en eyða honum á rúntinum um bæinn í erindisleysu,“ spyr Jóhanna í bréfinu.

Grátandi farþegar

Hún kveðst hafa orðið vitni að grátandi farþegum, fötluðum börnum sem hafi ekki þekkt bílstjórann og fullorðnum manneskjum sem skulfu af ótta.

„Skráningar misfarast, týnast eða skila sér aldrei þrátt fyrir að fólk á þjónustuborðinu segist hafa tekið við þeim. Símanum er svarað seint og illa og þá yfirleitt „þú ert númer níu í röðinni”. Biðtíminn bætist á símareikning öryrkjanna. Auðvitað á þetta númer að vera gjaldfrjálst!

Og skráningarnar eru svo „heilagar“ að það er ekki viðlit að leiðrétta augljós mistök á staðnum þegar menn átta sig á þeim. Nei, tölvan segir að þrír bílar eigi að sækja þrjár manneskjur í sama húsið á sama tíma og þá verður það að vera svo.

Og ef tveir bílar koma og sækja tvær manneskjur, en þriðji bíllinn klikkar, þá situr þriðja manneskjan eftir og kemst hvergi, þrátt fyrir að nóg pláss hafi verið í hinum tveimur bílunum. Skemmst er að minnast fréttarinnar af bræðrunum sem urðu viðskila á leið sinni í mat til foreldra sinna vegna þess að bíllinn sem kom átti, samkvæmt nýja fína skráningarkerfinu, aðeins að sækja annan þeirra. Hinn komst aldrei í matarboðið.

Er þetta skráningarkerfi íslensk forritun eða keypt erlendis frá? Var það ekkert yfirfarið og prófað áður en það var tekið í notkun til að þjónusta lifandi og fullgilda borgara í þessu landi? Hvað kostar svona „meingallað“ kerfi fyrir skattborgarana,“ spyr Jóhanna.

Gagnrýnir vankunnáttu nýrra bílstjóra

Þá gagnrýnir hún bílstjóra sem tóku til starfa 1. janúar sl. Hún bendir á, að í nýjum reglum um ferðaþjónustu fyrir fatlað fólk, sem tóku gildi um áramótin, komi skýrt fram að gerðar verði auknar kröfur til starfsmanna þjónustunnar, sérstaklega bílstjóra. Til dæmis beri þeim skylda til að sækja námskeið og fræðslu um aðstæður fatlaðs fólks og hvernig skuli bregðast við ýmsu sem upp kann að koma.

„Ég efast stórlega um að bílstjórarnir sem nú eru við störf hafi sótt slík námskeið og reynist ágiskun mín rétt, þá er það skýrt brot á nýju reglunum.

Ekki er hægt að bera farþega ferðaþjónustunnar saman við almenna farþega Strætó, eins og þeir sem bera ábyrgð á þessu reyna þó endalaust að gera til að réttlæta nýja kerfið. Við erum ekki „venjulegir” strætófarþegar. Þá tækjum við auðvitað bara sama strætó og hinir. Ferðaþjónusta fatlaðra er hugsuð fyrir farþega sem eru að mestum hluta langveikir sjúklingar. Slíkur farmur þarf sérstaka aðgát í flutningum. Ekki endalausa bið í kulda og trekki hreyfingarlaus í hjólastól eða flugkeyrslur yfir hraðahindranir! Hvað þá ógnandi viðmót frá bílstjórum eins og raunin hefur verið með suma af þeim nýráðnu og kunnáttulausu.

Ég geri ráð fyrir að helsta krafan sem til þeirra er gerð sé sú að þeir hafi ökuréttindi. Þetta er alls ekki boðlegt fyrir fatlað fólk,“ segir Jóhanna.

Brot á mannréttindum

Þá bendir hún á, að helsta röksemd fyrir nýjum reglum um ferðaþjónustuna sé sú að verið sé að færa hana til samræmis við aðrar almenningssamgöngur á höfuðborgarsvæðinu. Hún kveðst ekki vita til þess að fólk sem noti Strætó þurfi að takmarka ferðir sínar við 60 á mánuði. Þá segir hún, að það að setja þak á ferðafjölda notenda sé skýrt brot á mannréttindum og vísar í 20. grein samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks, sem fjalli ferlimál fatlaðra einstaklinga.

Þar segir m.a.:

 „Aðildarríkin skulu gera skilvirkar ráðstafanir til þess að tryggja að einstaklingum sé gert kleift að fara allra sinna ferða og tryggja sjálfstæði fatlaðs fólks í þeim efnum, eftir því sem frekast er unnt, meðal annars með því:

1. a) að greiða fyrir því að fatlað fólk geti farið allra sinna ferða með þeim hætti sem það kýs og á þeim tíma sem það velur og gegn viðráðanlegu gjaldi.“

Jóhanna segir ennfremur, að 1.100 króna gjald fyrir hverja ferð sem farin sé umfram 60 ferða hámarkið sé algjörlega óviðunandi. Þessi ákvörðun velferðarráðs Reykjavíkurborgar sé óskiljanleg og hún mun standa með þeim sem vilja hnekkja henni. „Sérstaka athygli vekur að Reykjavík skuli vera eina sveitarfélagið sem ætlar að rukka öryrkja með þessum hætti og margfalda þannig ferðakostnað þeirra,“ skrifar Jóhanna.

Hún bendir jafnframt á, að reikningar ferðaþjónustunnar fáist ekki sundurliðaðir þrátt fyrir margítrekaðar beiðnir þar um. Engin leið sé fyrir notendur að hafa virkt eftirlit með að rétt sé innheimt fyrir notaðar ferðir.

Vill aðgerðir - ekki afsökunarbeiðnir

„Ég fer fram á að í stað sífelldra afsökunarbeiðna sjái Reykjavíkurborg og Strætó sóma sinn í því að fella niður allan ferðakostnað farþega ferðaþjónustunnar, frá 1. nóvember að telja og allt til þess dags að þjónustan er komin í viðunandi horf.

Og hvernig ætla ráðamenn að leysa úr þessari skammarlegu stöðu sem upp er komin í ferðamálum fatlaðra? Er það yfirleitt hægt með þessu nýja kerfi? Ég leyfi mér að efast.

Hér eftir mun ég, í hvert einasta skipti sem ég verð fyrir því að sú þjónusta sem ég óska eftir og mér er lofuð stenst ekki, senda inn skriflega kvörtun.

Að lokum hvet ég þá sem bera ábyrgð á þessari óreiðu, þessu skipulagsleysi og þessu hættulega ástandi, til að prófa sjálfir að nota þjónustuna, þó ekki væri nema í eina viku, og athuga hvernig þeim gengur að halda tímaáætlunum og komast ferða sinna í annríki dagsins,“ segir Jóhanna í bréfinu.