Feðgin hlaupa á frönsk fjöll

Feðginin Ágúst Kvaran, prófessor við Háskóla Íslands, og Melkorka Árný Kvaran, íþrótta- og matvælafræðingur, eiga sér sameiginleg áhugamál, annars vegar hlaup og hins vegar Útmeð'a, forvarnarátak Geðhjálpar og Hjálparsíma Rauða krossins, sem snýst um að draga úr sjálfsskaða og fækka sjálfsvígum ungs fólks.

Í dag sameina þau áhugamálin þegar þau leggja upp í heljarinnar utanvegahlaup í Grenoble í frönsku Ölpunum í þágu átaksins. Hann ætlar að hlaupa 170 km, hún 40. Hann fer upp og niður fjögur fjöll, hún eitt. Þótt þau séu þrautreyndir hlaupagarpar er hlaupið áskorun fyrir bæði, hvorugt hefur hlaupið annað eins.

Svo skemmtilega vill til að þau leggja á fjöllin á sextíu og fjögurra ára afmælisdegi Ágústs. „Þegar ég sem unglingur hlustaði á bítlalagið When I'm sixty four fannst mér að 64 ára gamalt fólk hlyti að vera nánast á grafarbakkanum,“ rifjar hann upp. Við blasir að sjálfur er hann fjarri því að vera kominn að fótum fram, en hann er trúlega með eldri ofurhlaupurum landsins og þótt víðar væri leitað. Hann hefur bókstaflega hlaupið út um allar jarðir í hátt í aldarfjórðung; ofurmaraþon hér heima mörgum sinnum, í Hollandi og á Ítalíu, utanvegahlaup í hitasvækju í Sahara-eyðimörkinni í Marokkó, þrisvar í Grikklandi og er þá ekki allt talið. Í fyrra hljóp hann umhverfis Mont Blanc, hæsta fjall Alpanna, Hvítfjall eins og það heitir á íslensku.

„Ég byrjaði seint að hlaupa, tæplega fertugur, og þá styttri vegalengdir í götuhlaupum. Fyrsta heila Reykjavíkurmaraþonið mitt var 1994 og upp frá því fór ég smám saman að fikra mig yfir í ofurmaraþon og fjallamaraþon.“

Og síðan hefur hann ekki linnt látum.

Antisportisti sem reykti pípu

„Það er ekki á allra vitorði að pabbi var antisportisti á árum áður. Þegar ég var krakki var hann kyrrsetumaður sem reykti pípu, algjör sófakartafla í rauninni þá sjaldan hann var ekki að vinna,“ ljóstrar Melkorka upp. „En hann má eiga það að hann kom alltaf til að fylgjast með mér í fimleikum,“ segir hún. Sjálf hefur hún verið viðloðandi hreyfingu og íþróttir frá blautu barnsbeini, aðallega fimleika og dans. Spurð hvort antisportistinn sem einu sinni var hafi um síðir vakið hjá henni áhuga á hlaupum segir hún erfitt að meta hvort eggið hafi kennt hænunni eða öfugt.

„Ég byrjaði svolítið að hlaupa þegar ég var í íþróttakennaranáminu á Laugarvatni, þó ekki markvisst fyrr en um aldamótin en þá hafði pabbi nokkurra ára forskot á mig. Líklega kynti hann undir áhuga minn, sérstaklega á utanvegahlaupi, eins og hann hefur mest stundað undanfarið á meðan ég hef aðallega verið í götu- og malbikshlaupi. Við höfum æft og náð að hlaupa nokkur maraþon saman í um fimmtán ár. Á tímabili notaði ég pabba sem héra þegar ég kepptist við að hlaupa 10 kílómetra á innan við 50 mínútum,“ segir Melkorka. „Hann eiginlega dró mig í mark því hann fylgdi mér þótt hann væri sprettharðari en ég,“ svarar hún, innt nánari skýringa á hlutverki hérans.

1.500 hlauparar skráðir

Þar sem ekki er meiningin að tíunda hlaupaafrek þeirra feðgina, enda kapítuli út af fyrir sig, víkur sögunni að næsta áfanga: fjöllunum fjórum í Frakklandi. Þótt Ágúst hafi í fyrra hlaupið umhverfis Mont Blanc segir hann UT4M eða Ultra Trail Four Mountains, eins og hlaupið er kallað, vera frekari áskorun að því leyti að fjöllin séu bæði hæðóttari og mun þverhníptari en fjallið hvíta eða önnur sem hann hefur spreytt sig á. „Vegalengdin er svipuð, en samanlögð hækkun mín umhverfis Mont Blanc var 10 þúsund metrar en verður núna tæpir 12 þúsund metrar,“ segir Ágúst. Til samanburðar eru 600 m upp á Esjustein og er hækkunin því um 20 sinnum meiri en sá vegarspotti.

„Markmiðið er að hlaupa þetta á innan við 50 klukkutímum, en miðað er við að hlaupið taki í mesta lagi 54 tíma, “ segir Ágúst og gerir ekki ráð fyrir að leggja sig þótt boðið sé upp á svefnaðstöðu á leiðinni. „Ég er pínu smeykur að fara að sofa því það getur verið erfitt að fara aftur af stað. Reynsla mín er sú að adrenalínið heldur manni gangandi. Hins vegar geri ég ráð fyrir að stoppa á drykkjar- og matarstöðvum og vitaskuld á skráningarstöðvunum þar sem fylgst er með að enginn sé að svindla.“

Um 500 hlauparar eru skráðir til leiks í 170 km hlaupið á UT4M. Auk þess hlaupa um 400 á eitt fjall. Þá eru um 400 til 500 sem skipta fjöllunum á milli sín í boðhlaupi. Heildarfjöldi hlaupara er því nálægt 1.500. Ágúst og Melkorka leggja saman á brattann frá Grenoble, sem er í 200 m hæð yfir sjávarmáli, en hæsti tindurinn í fjallahlaupinu er tæplega 2.500 m, eða um 400 m hærri en Öræfajökull. Þau fylgjast að á fyrsta fjallinu, en þá skilur leiðir og Melkorka snýr heim á leið.

„Við höfum æft okkur töluvert í sumar, margsinnis hlaupið saman á Esjuna og Helgafellið. Þess utan hljóp ég mjög krefjandi maraþon í steikjandi hita í Kaupmannahöfn í maí. Annars er ég alltaf á hlaupum, því ég vinn við að þjálfa hlaupa- og þrekóða og er aukinheldur þriggja barna móðir. Þótt ég sé í góðu formi hef ég aldrei áður hlaupið á fjöll í útlöndum og þaðan af síður svona brött, en mér skilst að sums staðar þurfi hlaupararnir að hífa sig upp á köðlum,“ segir Melkorka, sem eftir þessa frumraun útilokar ekki að hefja einhvern tímann fjallahlaup í auknum mæli. „Seinna, þegar ég hef meiri tíma – kannski þegar ég verð sextíu og fjögurra ára eins og pabbi.“

Hlaupið fyrir Útmeð'a

Melkorka er einn af tólf stofnendum hlaupahópsins Útmeð'a sem í fyrra setti sig í samband við Geðhjálp og hljóp hringinn um landið til að safna peningum fyrir stuttu myndbandi. Tilgangurinn var að vekja athygli á að sjálfsvíg eru algengasta dánarorsök ungra karla á Íslandi og sporna við þeirri þróun með því að opna umræðuna; hvetja unga menn til að tjá sig um erfiða líðan sína og leita sér sérfræðihjálpar ef á þarf að halda – koma útmeð'a.

Þeim Ágústi og Melkorku er því engin launung á að átakið er þeim hugleikið af persónulegum ástæðum. Tengdasonur Ágústs – og mágur Melkorku – er einn þeirra sem glímt hafa við sjálfsvígshugsanir og á við þunglyndi og kvíða að stríða. Hann hefur komið útmeð'a og lært að lifa með sjúkdómnum, sem hann tekst á við með tiltækum ráðum. Ágúst og Melkorka telja að í flestum fjölskyldum sé einhver sem svipað hátti til um.

Í dag er svo stóri dagurinn þegar þau feðginin spretta úr spori í þeirra þágu. Uppi á fjallstindi hyggst dóttirin syngja afmælissönginn fyrir föður sinn og kannski líka gamla bítlalagið When I'm sixty four.

Undirbúningur. Feðginin Ágúst og Melkorka hafa verið á hlaupum í allt sumar, m.a. margsinnis hlaupið saman á Esjuna og Helgafellið.