Byrðunum lyft af þeim veikustu

Hlutfall Sjúkratrygginga Íslands í heildarútgjöldum einstaklinga sem nýta sér heilbrigðisþjónustu hefur hækkað úr 74% í 82% frá því að breytt greiðsluþátttökukerfi tók gildi 1. maí í fyrra. Heildarútgjöld sjúklinga eru með nýja kerfinu um 1,5 milljörðum króna lægri á ársgrundvelli en áður.

Þetta kemur fram í úttekt SÍ á reynslunni af kerfinu fyrsta árið, en úttektin var kynnt á blaðamannafundi í velferðarráðuneytinu í dag. Á fundinum kom einnig fram að útgjöld vegna sjúkraþjálfunar og sérgreinalækna færu samanlagt um 700 milljónir umfram fjárheimildir.

Svandís Svavarsdóttir heilbrigðisráðherra segir meginmarkmiðin með greiðsluþátttökukerfinu hafa náðst, en helsta markmiðið var að koma í veg fyrir íþyngjandi kostnað þeirra sem þurfa mest að nýta sér heilbrigðiskerfið.

Þá segir Svandís að notkun heilsugæslunnar hafi aukist og tilvísanakerfi barna virðist skila árangri, en nú komi um 50% barna til sérfræðilækna með tilvísun frá heilsugæslu, en þá er þjónustan nær gjaldfrjáls. Þetta hlutfall var 20% skömmu eftir að tilvísanakerfið tók gildi.

Heilsugæslan virðist hafa styrkst sem fyrsti viðkomustaður í heilbrigðiskerfinu. Graf/Sjúkratryggingar Íslands

„Ég tel að þetta kerfi hafi náð markmiðum sínum í meginatriðum, sem er að jafna aðgengi sjúklinga að heilbrigðiskerfinu óháð efnahag. Það er auðvitað þannig að það er enn þá svo að fólk er að greiða úr eigin vasa, en þó stefni ég að því að í lok þessa kjörtímabils verðum við komin á par við Norðurlandaþjóðirnar að meðaltali, sem er rétt um 16%,“ segir Svandís í samtali við mbl.is eftir fundinn.

Hennar persónulega mat er að heilbrigðisþjónusta ætti að vera án endurgjalds, en hún segir það verðugt markmið að vera á pari við Norðurlöndin.

„Við erum með dýrara kerfi fyrir einstaklinga og fyrir fjölskyldur heldur en er á Norðurlöndunum og þarna þurfum við að gera betur og það verður gert,“ segir Svandís.

Mikill einstaklingskostnaður á bak og burt

Í breyttu greiðsluþátttökukerfi greiðir enginn einstaklingur meira en 70.366 kr. fyrir heilbrigðisþjónustu á ársgrundvelli, en breytingarnar hafa haft það í för með sér að þeir sem eru lítið að nota heilbrigðiskerfið greiða í mörgum tilvikum meira en þeir gerðu í eldra kerfi.

Árið 2016 voru það alls 15.524 almennir einstaklingar, 1.814 lífeyrisþegar og 20 börn sem greiddu meira en 70 þúsund krónur fyrir heilbrigðisþjónustu. Þar af greiddu 825 meira en 200 þúsund, 43 meira en 300 þúsund og 8 einstaklingar greiddu meira en 350 þúsund krónur. Þessi mikli kostnaður einstaklinga er á bak og burt með breyttu kerfi.

Óvænt aukin ásókn í sjúkraþjálfun

Eftir að breytt greiðsluþátttökukerfi tók gildi hóf ríkið að niðurgreiða sjúkraþjálfun meira en áður hafði verið gert og jukust útgjöld SÍ vegna sjúkraþjálfunar um rúma 2 milljarða á milli ára, eða um 83%.

Frétt af mbl.is

Sjúkraþjálfarar fluttir inn

Notendur greiða mun minna en áður og komum í sjúkraþjálfun fjölgaði um 17%, sem er meira en gert hafði verið ráð fyrir og þessi aukning þýðir það að útgjöld SÍ til sjúkraþjálfunar fara um 500 milljónir fram úr þeirri áætlun sem gerð var er nýja kerfið tók gildi.

Kostnaður SÍ vegna sjúkraþjálfunar eykst um 83% eftir breytingarnar. Graf/Sjúkratryggingar Íslands

Þá eru útgjöld umfram fjárheimildir vegna kostnaðar við þjónustu sérgreinalækna taldar nema um 200 milljónum til viðbótar og útgjöld umfram heimildir því í heild um 700 milljónir króna.

Mögulega uppsöfnuð þörf á sjúkraþjálfun

Heilbrigðisráðherra kynnti á fundinum að nauðsynlegt væri að endurskoða samninga vegna þjónustu sjúkraþjálfara og sérgreinalækna með ábendingar Ríkisendurskoðunar í huga, en stofnunin benti á í skýrslu sinni um kaup SÍ á heilbrigðisþjónustu í febrúar að með einföldum verkgreiðslum sé áhætta af auknum kostnaði vegna meiri framleiðslu svo til öll á herðum ríkisins sem kaupanda þjónustunnar.

Svandís segir að hún hafi vitað að það væri framúrkeyrsla í þjálfuninni og að skoða þurfi hvernig brugðist verði við þessum útgjöldum umfram heimildir.

„En við verðum að vera meðvituð um það að eitt af því sem við erum að ræða hérna á Íslandi er mikil notkun á verkjalyfjum, svefnlyfjum og geðlyfjum og við höfum þá verið að tala um að það þyrfti að tryggja aðgengi að fjölbreyttari úrræðum. Við komumst ekkert hjá því að skoða það í samhengi, hvort þarna sé um að ræða að hluta til uppsafnaða þörf fyrir sjúkraþjálfun og þannig getum við komist hjá öðrum úrræðum, eins og verkjalyfjum, fyrir einhvern hóp,“ segir Svandís.

Skýrsla SÍ um greiðsluþátttökukerfið

• Blogga um frétt