Rekstrarskilyrði í lyfjageira versnað

Íslensk þjónustufyrirtæki á heildsölumarkaði lyfja búa á margan hátt við erfið starfsskilyrði.

Þetta er meðal niðurstaðna rannsóknar sem ráðgjafarfyrirtækið Intellecon vann að beiðni Frumtaka, samtaka frumlyfjaframleiðenda á Íslandi.

Bent er á að nægilegt framboð lyfja skipti sköpun varðandi velferð þjóðarinnar og að lyfjakostnaður hér sé lágur í samanburði við nágrannalöndin. Rekstrarskilyrði þjónustufyrirtækja í lyfjageira hafi hins vegar versnað á síðasta áratug, bæði vegna breytinga á verðlagsstefnu hins opinbera og vegna ytri áhrifa, svo sem styrkingar á gengi krónunnar og aukins launakostnaðar. „Á sama tíma hafa kröfur aukist og kostnaður vegna regluverks orðið sífellt meira íþyngjandi án þess að stjórnvöld hafi bætt upp þann kostnað með breytingum á gjaldskrá,“ segir í skýrslunni.

Rekstrarafkoma farið versnandi

Ýmislegt er sagt benda til að komið sé að þolmörkum. „Skýrsluhöfundar hafa fundið vísbendingar um að rekstrarafkoma hvað varðar þjónustu vegna lyfseðilsskyldra og S-merktra lyfja hafi farið mjög versnandi upp á síðkastið og sé langt undir því sem eðlilegt getur talist til lengri tíma litið. Ef svo fer fram sem horfir gæti það leitt til þess að rekstrargrundvöllur þeirra sé ekki lengur til staðar.“

Í fréttatilkynningu segir að þetta gæti þýtt að hið opinbera yrði sjálft að taka yfir hlutverk fyrirtækjanna, sem gæti orðið flókið og kostnaðarsamt. „Ekki er víst að kostnaðarhagræði fengist af slíku fyrirkomulagi.“

Endurskoða fyrirkomulag um hámarksverð

Hlutverk íslensku þjónustufyrirtækjanna vegna markaðssetningar, skráningar og dreifingar lyfja fyrir hönd lyfjafyrirtækja er sagt margþætt. Til dæmis þarf að sannreyna gæði lyfjanna og tryggja vörumeðferð, auk þess að uppfylla skilyrði um merkingar á íslensku, sjá um birgðahald, birgðastýringu og taka á sig áhættu vegna óvissu í bæði eftirspurn og vegna gengissveiflna.

Velt er upp þeirri hugmynd hvort tímabært sé að endurskoða fyrirkomulag ákvarðana um hámarksverð leyfisskyldra lyfja í heildsölu og hætta að miða almennt við lægsta verð á Norðurlöndum. „Íslenski markaðurinn er örsmár í þeim samanburði og kostnaður við innflutning og þjónustu að stórum hluta óháður stærð markaðarins sem gerir slíkan samanburð að mörgu leyti ójafnan.“ Aðrar leiðir séu færar til að tryggja lágt lyfjaverð á sama tíma og uppfyllt séu skilyrði laga um nægilegt framboð nauðsynlegra lyfja.

Ríkið ráðandi kaupandi

„Þegar við fórum að skoða þennan markað kom á óvart hvað hið opinbera gegnir stóru og viðamiklu hlutverki. Um er að ræða svonefndan „einkeypismarkað“ þar sem ríkið er ráðandi kaupandi, en við það bætist að ríkið setur líka lög og reglur um alla umgjörð markaðarins, þar með talið lyfjaverð,“ segir Gunnar Haraldsson, hagfræðingur og stofnandi Intellecon, í tilkynningunni.

Jakob Falur Garðarsson, framkvæmdastjóri Frumtaka, bætir við:

„Öllu skiptir að vandað sé til verka hjá hinu opinbera við breytingar á umgjörð lyfjamála. Við fögnum þessari skýrslu sem mikilvægu innleggi í viðræður við stjórnvöld, hvort sem er vegna breytinga á lyfjalögum eða í tengslum við fyrirhugað samstarf við aðrar þjóðir um innkaup á lyfjum,“ segir hann í tilkynningunni.

• Blogga um frétt