Niðurstaða Héraðsdóms Reykjavíkur um að dæma Júlíus Vífil Ingvarsson, fyrrverandi borgarfulltrúa Sjálfstæðisflokksins, í 10 mánaða skilorðsbundið fangelsi fyrir peningaþvætti, er mjög mikilvægt fordæmi. Ekki var farið fram á kyrrsetningu eða haldlagningu fjármunanna vegna meðalhófs, segir Björn Þorvaldsson saksóknari.
Héraðssaksóknari ákærði Júlíus fyrir peningaþvætti með því að hafa geymt sem nemur á bilinu 131-146 milljónum króna á erlendum bankareikningum, en hluti fjármunanna var sagður ávinningur refsiverðra brota.
Við aðalmeðferð málsins kom skýrt fram að málið væri upprunnið í skattbrotum sem hefðu átt sér stað á níunda og í byrjun tíunda áratugarins. Voru þau því löngu fyrnd og voru bæði saksóknari og verjandi sammála um það. Hins vegar var Júlíus ekki ákærður fyrir skattbrotin, heldur fyrir peningaþvætti. Saksóknari taldi að með því að millifæra fjármunina inn á sjóð í Sviss hefði Júlíus gerst sekur um peningaþvætti, þótt fjármunirnir væru fengnir með broti sem væri löngu fyrnt.
Ólíkt því sem gert er við rannsókn flestra mála er varða peningaþvætti var ekki farið fram í kyrrsetningu eða haldlagningu fjármunanna í máli Júlíusar. Björn Þorvaldsson saksóknari segir að þá ákvörðun megi rekja til þess að málið hafi verið að vissu leyti sérstakt og nauðsynlegt hafi verið að gæta meðalhófs við rannsóknina.
„Þetta var mjög ólíkt öðrum peningaþvættis málum. Frumbrotið var framið á 9. og 10. áratug síðustu aldar og var þess vegna löngu fyrnt. Þetta hafði ekki reynt á í máli hér á landi áður og vegna ákveðins meðalhófs í málinu var ekki farið út í kyrrsetningu og haldlagningu,“ segir Björn.
Í dómi héraðsdóms var fallist á þá röksemd saksóknara að brotið væri ófyrnt vegna millifærslunnar árið 2014, en ekki nánar farið út í afturvirknisröksemdir verjanda. Í greinargerð Júlíusar sem fjallað var um fyrir aðalmeðferðina og í málflutningi verjanda við aðalmeðferðina var meðal annars vísað til þess að lög um peningaþvætti hefðu ekki verið sett í lög fyrr en eftir að skattbrotin fyrndu voru sett í lög árið 1993. Þá hafi lögin heldur ekki átt við fyrr en eftir árið 2009, þegar þau voru rýmkuð.
„Sjálfþvætti varð ekki refsivert hérna fyrr en í lok árs 2009. Fram að þeim tíma gat maður bara framið peningaþvætti með ávinning af afbrotum annarra, ekki af eigin afbrotum. Þannig frá lok árs 2009 þá gat maður bæði framið frumbrot, t.d. skattalagabrot eða þjófnað, og sjálfþvætti með því að geyma eða flytja ávinninginn,“ útskýrir Björn og tekur fram að yfirleitt séu frumbrot ekki fyrnd líkt og í þessu máli.
„Hér vorum við með ávinning sem var mjög gamall og það hafði ekki reynt á þetta í málum hér á landi áður. Af þeim sökum þótti ekki rétt að vera fara í kyrrsetningu og haldlagningu í þessu máli,“ segir hann og bætir við:
„Þetta var ákveðið prófmál hvað þetta varðar og mjög mikilvægt fordæmi eftir að það liggur fyrir.“
Hörður Felix Harðarson, verjandi Júlíusar, gaf það út í gær að dómnum yrði áfrýjað af nokkrum ástæðum og að ákvörðun um áfrýjun hefði verið einföld. Það kom Birni alls ekki á óvart enda „mjög eðlilegt að það sé látið reyna á þetta áfram.“