Hæstiréttur dæmdi í dag íslenska ríkið til þess að greiða Grímsnes- og Grafningshreppi rúmar 234 milljónir króna en málið snerist um deilur í tengslum við flutning verkefna frá ríki til sveitarfélaga. Bæði Landsréttur og héraðsdómur höfðu áður sýknað ríkið.
Hæstiréttur komst að þeirri niðurstöðu að ríkinu hefði ekki verið heimilt að fella niður greiðslur til Grímsnes- og Grafningshrepps úr jöfnunarsjóði með reglugerð líkt og gert hefði verið í tilfelli sveitarfélagsins á árunum 2013-2016. Til þess hefði þurft lagastoð.
Vísað er til þess í dómi Hæstaréttar að í skýringum í greinargerð með frumvarpi til breytinga á stjórnarskránni 1995 komi fram að tilgangur 78. greinar hennar væri að tryggja að ákvarðanir um tekjustofna sveitarfélaga heyrðu undir löggjafarvaldið.
Fyrir vikið væri ekki heimilt að fella niður tekjustofna sveitarfélaga í heild eða að hluta nema með lögum. Það yrði fyrir vikið ekki gert með reglugerð. Að öðrum kosti hefði ráðherra vald til þess að ákveða hvort skerða ætti tekjustofna sveitarfélaga.
Hæstiréttur klofnaði í málinu en einn dómari af fimm, Benedikt Bogason, skilaði sératkvæði. Kemur þar fram að hann sé ósammála því að ákvörðun ríkisins hefði farið í bága við stjórnarskrána. Telur hann að umrædda reglugerð eiga stoð í lögum.
Fjögur önnur sveitarfélög hafa krafið ríkið um endurgreiðslur á sömu forsendum. Þegar upp verður staðið er því viðbúið að ríkið þurfi að greiða mun hærri upphæð.