Innlent | mbl | 25.8.2019 | 17:02

Flóðbylgjan allt að 80 metrar

Efri myndin sýnir staðsetningu Öskjuvatns á gosbeltinu norðan Vatnajökuls. Jarðfræðikortið sýnir útlínur berghlaupsins, sprungur og aldur hrauna sem runnið hafa eftir að jökla leysti á svæðinu. Útlínur og aldur hrauna eru frá Guðmundi E. Sigvaldasyni o.fl. og frá Ástu Rut Hjartardóttur. Upplýsingar um jarðhita eru frá Árna Hjartarsyni og Kristjáni Sæmundssyni. Vegir eru úr IS50-gagnagrunni Landmælinga Íslands, TanDEM-X-hæðarlíkanið í bakgrunni er frá Þýsku geimferðastofnuninni (DLR) Kort/Veðurstofa Íslands

Berghlaupið í Ösku í júlí 2014 er eitt stærsta berghlaup sem orðið hefur á Íslandi á sögulegum tíma. Í grein sem birt er í Náttúrufræðingnum er fjallað um jarðfræðilegar aðstæður, flóðbylgjuna sem fylgdi hlaupinu og áhrif mögulegra flóðbylgja vegna skriðufalla við Öskjuvatn.

Frétt af mbl.is

Ein stærsta skriða á sögulegum tíma

Líkanreikningar voru notaðir til þess að herma flóðbylgjuna af völdum berghlaupsins og er það í fyrsta skipti sem slíkir reikningar eru notaðir hér á landi. Sambærilega reikninga er unnt að nota til þess að meta hættu af völdum skriðufalla út í stöðuvötn og jökullón annars staðar á landinu og meta hættu af þeirra völdum.

Frétt af mbl.is

50 milljóna rúmmetra skriða

Öskjuvatn er í Dyngjufjöllum sem eru á gosbeltinu um 80 km norðan Vatnajökuls. Öskjuop sem myndaðist í gosi árið 1875 umlykur vatnið sem er eitt hið dýpsta á landinu. Öskjubarmarnir eru sprungnir og jarðlög víða óstöðug. Berghlaupið kom af stað flóðbylgju sem náði víða 20–40 m hæð og allt að 70–80 m á stöku stað. Bylgjan gekk hundruð metra inn á flatlendið suðaustan við Víti og víðar, en Víti er vinsæll áningarstaður ferðafólks. Hlaupið varð að kvöldi 21. júlí 2014 og voru engin vitni að því en það kom fram á jarðskjálftamælum Veðurstofunnar og hvítur mökkur sást í fjallaskálanum Dreka, í um 10 km fjarlægð, að því er segir á vef Veðurstofu Íslands þar sem fjallað er um greinina í Náttúrufræðingnum.

Berghlaupið kom úr 370 m hárri suðausturbrún öskjunnar. Brotsárið er um 900 m breitt efst en breidd hlaupsins þar sem það gekk út í vatnið um 550 m. Berghlaupstungan á botni Öskjuvatns er víða um 600 m breið. Hún nær um 2,1 km út í vatnið og eru neðstu 800 m tungunnar um 8 m að þykkt. Heildarrúmmál efnis sem fór á hreyfingu í hlaupinu er talið um 20 milljónir m³ og er það með stærstu berghlaupum sem þekkt eru á sögulegum tíma á Íslandi.