Innlent | mbl | 14.12.2020 | 8:52

Aukin hætta á þunglyndi og áfallastreitu

Unnur Anna Valdimarsdóttir, prófessor við læknadeild HÍ. mbl.is/Hanna Andrésdóttir

Þeir einstaklingar sem veiktust alvarlega af Covid-19 eru í aukinni áhættu á einkennum þunglyndis og áfallastreitu í kjölfar veikindanna og svipaðar vísbendingar eiga við um þau sem hafa verið í sóttkví eða eiga ættingja sem hafa greinst með Covid-19.

Þetta sýna frumniðurstöður rannsóknarinnar Líðan þjóðar á tímum Covid-19 sem vísindamenn Háskóla Íslands, Landspítala, embættis landlæknis og sóttvarnalæknis hrundu af stað á vordögum. Rannsóknin heldur nú áfram þar sem bæði fyrri þátttakendum og nýjum er boðið að deila reynslu sinni af faraldrinum. Þetta kemur fram í tilkynningu.

mbl.is/Ásdís Ásgeirsdóttir

„Markmið rannsóknarinnar er að afla víðtækrar þekkingar á áhrifum faraldursins á líðan og lífsgæði landsmanna. Alls skráðu 23 þúsund manns sig til þátttöku í rannsókninni í vor og sumar, þar af um 400 einstaklingar sem greinst hafa með Covid-19. Vísindamennirnir hafa síðan unnið að því að greina gögnin og þá sérstaklega beint sjónum sínum að mögulegum áhættuhópum,“ segir í tilkynningu.

Fyrstu niðurstöður benda til þess að einstaklingar sem beinlínis hafa komist í snertingu við faraldurinn sýni merki um neikvæð áhrif á geðheilsu.

„Þær sýna að einstaklingar sem hafa greinst með Covid-19 eru eftir veikindi sín í aukinni áhættu á að sýna einkenni þunglyndis og áfallastreitu, sérstaklega þau sem urðu verulega veik af sjúkdómnum. Þá eru vísbendingar um neikvæð andleg einkenni meðal einstaklinga sem hafa verið í sóttkví eða eiga ættingja sem hafa greinst með Covid-19,“ segir Unnur Anna Valdimarsdóttir, prófessor við læknadeild Háskóla Íslands, sem fer fyrir rannsóknarhópnum.

Hún verður gestur á upplýsingafundi almannavarnadeildar ríkislögreglustjóra og embætti landlæknis klukkan 11:00 í dag.

Alma D. Möller landlæknir og Þórólfur Guðnason sóttvarnalæknir fara yfir stöðu mála varðandi framgang Covid-19-faraldursins hér á landi ásamt Rögnvaldi Ólafssyni aðstoðaryfirlögregluþjóni á fundinum.

Óhætt er að segja að Covid-19-faraldurinn sé ein stærsta áskorun sem þjóðir heims hafa staðið frammi fyrir. Þeirri spurningu hefur verið velt upp hvort faraldurinn og/eða sóttvarnaaðgerðir hérlendis hafi mögulega haft slæm áhrif á geðheilbrigði þjóðarinnar að því er segir í tilkynningu.

„Unnur segir að enn sem komið er séu ekki sterkar vísbendingar um víðtæk slík áhrif hérlendis líkt og dæmi sýna erlendis þar sem faraldurinn hefur farið úr böndunum. Við höfum hingað til komist hjá því að missa alveg tök á faraldrinum og neikvæð áhrif á geðheilbrigði virðast því fyrst og fremst koma fram í áhættuhópum, til dæmis meðal þeirra sem verið hafa útsett fyrir smiti innan fjölskyldunnar. Þá eru einnig merki um að einstaklingar sem hafa orðið fyrir verulegu tekjutapi í faraldrinum séu í aukinni hættu á vanlíðan,“ segir ennfremur í tilkynningu.

Fyrri og nýjum þátttakendum boðið að vera með í rannsókninni

Unnur bendir á að mikilvægt sé að fylgja þessum fyrstu vísbendingum eftir, bæði mögulegum langtímaáhrifum í ofangreindum áhættuhópum en einnig að kanna víðtækari áhrif af samfélagslegum og efnahagslegum þrengingum vegna faraldursins á heilsufar landsmanna.

Þjóðin hafi glímt við nýjar bylgjur faraldursins nú í haust og því vilji aðstandendur rannsóknarinnar bjóða fleirum að taka þátt í henni og jafnframt fylgjast með mögulegum breytingum á heilsufari þeirra sem þegar eru þátttakendur í rannsókninni. „Við höfum hér einstakt tækifæri til að skilja betur hvaða þættir hjálpa og hverjir eru íþyngjandi í þessum erfiðu aðstæðum en slík þekking er óneitanlega mikilvæg fyrir okkur til framtíðar þegar við horfumst í augu við ný samfélagsleg áföll á borð við heimsfaraldur Covid-19.“ Rannsóknarhópurinn fékk nýverið í norrænu samstarfi veglegan rannsóknarstyrk frá NordForsk til að varpa frekara ljósi á áhrif faraldursins á heilsufar áhættuhópa til lengri tíma.