Drap sig nær á söngnum

„Sumargleðin er merkilegasta fyrirbrigði sem hefur verið á Íslandi,“ sagði Ragnar Bjarnason heitinn í viðtali við ofanritaðan fyrir um þremur árum. Ómar Ragnarsson hefur sent frá sér bókina Af einskærri Sumargleði – Sögur frá litríkum skemmtanaferli, þar sem hann fjallar um fyrirbærið í máli og myndum.

Ómar og hljómsveit Ragga Bjarna skemmtu saman á héraðsmótum Sjálfstæðisflokksins sumurin 1969 og 1971. Upp úr því samstarfi spratt Sumargleðin, sem gekk í 15 ár um allt land, en Ómar bendir á að hún hafi í raun verið lokapunktur á ákveðnu skemmtanaformi héraðsmótanna, sem þróaðist og stóð yfir í 50 ár, frá 1936 til 1986. „Ég þekki þetta tímabil vel, upplifði revíurnar og í bókinni segi ég söguna, meðal annars sögu héraðsmótanna frá upphafi,“ segir Ómar. „Sagan er stór hluti menningarsögu þjóðarinnar.“

Nýtt lag

Fyrir um fimm árum slasaðist Ómar illa, gat sig hvergi hreyft í átta vikur en var samt ekki dauður úr öllum æðum. „Rétt fyrir slysið fór ég að hugsa hvað ég ætti eftir að gera. Ég átti fimm handrit að bókum sem ég var byrjaður á og þegar rætt var um hjá Forlaginu að skrifa þyrfti bók um Sumargleðina ákvað ég að gera það á meðan menn úr henni væru enn uppistandandi.“ Hann bætir við að samfara útgáfu bókarinnar hafi gefist tækifæri til að gefa út lagið „Hin eilífa sumargleði“ með sex af sjö söngvurum úr Sumargleðinni, sem sungu lögin á tveimur breiðskífum Sumargleðinnar. Aðeins Ragga Bjarna vantar, en með Ómari syngja nýja lagið Þorgeir Ástvaldsson, Magnús Ólafsson, Þuríður Sigurðardóttir, Sigrún „Diddú“ Hjálmtýsdóttir og Grímur Sigurðsson. „Þótt ég væri óvinnufær gat ég hugsað,“ segir höfundurinn og staðhæfir að allt sé rétt og satt. „Ég er með vitni,“ segir hann um eina lygilegustu söguna.

Margar skemmtilegar frásagnir, þar sem hinir og þessir eiga hlut að máli, eru í bókinni auk þess sem tæplega 200 myndir segja sína sögu. Einn kafli er til dæmis helgaður bílstjóranum Jóni T. Ágústssyni, sem kallaður var Jón gustur að gefnu tilefni, og er hver upprifjun annarri betri. „Hvar erum við?“ var hann eitt sinn spurður. „Við erum hérna rétt hjá,“ svaraði gusturinn og málið útrætt. Ómar vill ekki gera upp á milli einstakra karaktera og leggur áherslu á að Raggi, sem hann kallar gjarnan Bjarnason, hafi verið prímus mótor. „Hann var aðalmaðurinn, skaffaði hljómsveitina, skrifaði hluta efnisins, fann skemmtistaðina og gerði samningana.“

Ómar bendir á að alla tíð hafi ríkt fordómar í skemmtanalífinu og menningunni skipt upp í lág- og hámenningu, þar sem lítið sé gert úr dægurtónlist. Til dæmis hafi verið bannað að auglýsa dansleiki í ríkisútvarpinu í þrjú ár á sjötta áratugnum. Ómar bendir á að margir af bestu söngvurum þjóðarinnar og jafnvel í heimi hafi komið fram á umræddum skemmtunum og að draga fólk í dilka með þessum hætti sé fáránlegt. „Orðið menning er dregið af orðinu maður. Allt sem maðurinn gerir er menning,“ áréttar hann.

Í 60 ár hefur Ómar sungið lagið „Sveitaball“. „Ég þurfti að syngja það tvisvar á hverjum stað á hverri einustu sumargleði og var næstum því búinn að drepa mig á því,“ segir hann, en lýsing á atvikinu þegar Ómar hélt að hann væri Olga Korbut fimleikakona er í bókinni. „Ég hef lent í ótrúlegum hremmingum en það hættulegasta sem ég hef gert er að syngja „Sveitaball“.“