Draga fram magnaðar manneskjur

Megnið af þessum konum þekkti ég ekki með nafni, þótt þarna séu innan um kunnuglegar konur, eins og Tove Jansson, mamma Múmínálfanna og Josephine Baker sviðslistakona og andspyrnukona. Ég vissi til dæmis ekki að Hedy Lamarr leikkona væri líka uppfinningamaður og hefði fundið upp tæknina að baki þráðlausu neti, sem er rosalega merkilegt,“ segir Sverrir Norland, þýðandi myndasögubókarinnar Eldhuga eftir Pénélope Bagieu, en AM forlag gefur út, sem er í eigu Sverris og eiginkonu hans Cerise Fontaine. Í bók þessari eru þrjátíu hraðar sögur um stórkostlegar konur, sú elsta var uppi á fjórðu öld fyrir Krist en nokkrar eru enn á lífi. Sverrir segir að allar ólíku konurnar í bókinni eigi það sameiginlegt að hafa ekki látið væntingar samfélagsins aftra sér frá því að gera það sem þeim fannst þær verða að gera til að verða að þeirri manneskju sem þær vildu verða.

„Þær eru þrautseigar og rísa upp, hvort sem það er Tove sem átti að verða húsmóðir en vildi miklu frekar verða listakona og var í löngu ástarsambandi með konu, sem var ögrandi á sínum tíma, eða Sonita rappari í Afganistan. Nú eða Frances Glessner Lee, frumkvöðull í gerð örsmárra glæpalíkana, en bróðir hennar og aðrir hámenntaðir karlar hunsuðu hana þótt hún hafi verið miklu klárari en þeir. Þannig er það eiginlega í öllum sögunum; það er ekki búist við því að þessar konur geti eitthvað, sem þær þó augljóslega geta betur en flestir ef ekki allir aðrir. Þær láta ekkert stöðva sig og þurfa að berjast.“

Agnodice dulbjóst sem karl

Sverrir segir bókina hluta af bylgju undanfarinna ára þar sem fortíðin hefur verið endurskoðuð og sagan sögð upp á nýtt út frá sjónarhóli kvenna.

mbl.is/Eggert Jóhannesson

„Í þessari bók er aldrei verið að hampa konum bara af því þær eru konur, heldur er verið að draga fram magnaðar manneskjur og sýna hlutskipti þeirra, erfiðleika og breyskleika, en líka hæfileika og snilligáfu á innblásandi hátt. Þarna er ekki innantómur lofsöngur um þessar einstöku konur eða predikun, heldur eru þær áhugaverðar manneskjur. Við vitum svo mikið um svo marga karla, jafnvel þá sem gerðu ekki einu sinni neitt merkilegt. Þess vegna þarf að draga fram þessar kvenfyrirmyndir,“ segir Sverrir og bætir við að konurnar í bókinni hegði sér eins og þeim finnst að þær eigi að gera. „Þær eru á sínum forsendum, frekar en að reyna að vera ígildi karls eða glataðrar hugmyndar um karl.“

Hann segir bókina einnig fela í sér svolítið yfirlit yfir mannkynssögu síðustu alda, því þar sé hægt að læra um ólíka staði í heiminum, ólík tímabil, aðra menningu og fleira.

„Agnodice sem fæddist á fjórðu öld fyrir Krist í Aþenu, hún var kvensjúkdómalæknir, en átti ekki að fá að starfa sem læknir af því það var einungis fyrir karla. Hún lét það ekki stöðva sig, blekkti þá, dulbjóst sem karl og hafði sitt fram og bjargaði ótal mannslífum. Keisaraynjan Wu Zetian fæddist 624 og ríkti yfir Kína, en valdatími hennar var eitt mesta blómaskeið í sögu Kína. Allt var á móti henni en hún hélt ótrauð áfram og lét ekkert stöðva sig. Síðasta sagan í bókinni er um Peggy Guggenheim, sem fæddist við lok nítjándu aldar og var kölluð ástkona nútímalistar. Hún var rosalega merkileg kona. Hún vílaði ekki fyrir sér að sofa hjá öllum listamönnunum sem voru háðir henni fjárhagslega, sem margir karlmenn hafa löngum leyft sér, en þegar hún gerði það, þá var það hneyksli.“

Handskrifaði allan textann

Sverrir segir að Pénélope Bagieu sé þekktur franskur myndasöguhöfundur og teiknari. „Í Frakklandi er mikil myndasagnaútgafa og fólk á öllum aldri les myndabækur og þær njóta virðingar. Í myndum Pénélope er mikil leikgleði og sögur hennar hafa leiftrandi húmor en líka dýpt. Hún bjó úti í New York á sama tíma og við Cerise og við hittum hana einu sinni í hófi þar. Bók hennar um eldhugana á upphaf sitt í því að hún teiknaði sögur um líf þessara kvenna fyrir fullorðna lesendur hjá Le Monde-dagblaðinu í Frakklandi. Þar sló þetta í gegn, enda eru þessar sögur meistaralega sagðar, skrifaðar og teiknaðar, krafturinn og innlifunin í þeim alveg einstök. Pénélope gerði í framhaldinu tvær bækur úr þessum sögum, sem slógu í gegn á heimsvísu og hafa verið þýddar á mörg tungumál. Við Cerise ákváðum að steypa þeim saman í eina bók í okkar þýðingu,“ segir Sverrir og bætir við að Cerise hafi handskrifað allan texta inn á teikningarnar.

„Vissulega var það brjálæðisleg vinna, en Cerise, sem er frönsk og vön myndasagnahefðinni, fannst óviðunandi að tölvusetja textann. Þetta skiptir máli því upplifunin á bókinni er sjónræn og handskriftin er miklu fallegri en tölvusettur texti. Handskrift hennar er hluti af hugmynd okkur um að leggja alúð í allar bækur sem við gefum út hjá AM forlagi. Við viljum ekki velja ódýrustu eða einföldustu leiðina, við gerum ýmislegt sem gengur þvert á skynsemina,“ segir Sverrir og tekur fram að bókin Eldhugar sé fullorðinsbók en stálpaðir krakkar og unglingar hafi gleypt hana í sig.

„Mér finnst svo skemmtilegt við þessar sögur hversu hnitmiðaðar þær eru. Þær fanga svo margt í fáum strokum, bæði með texta og myndum, en samt líður manni eftir hverja sögu eins og maður hafi ferðast óravegu með hverri persónu og kynnst henni náið. Ég öfunda þá sem semja myndasögur af því hvernig þeir geta miðlað sögum, þar er hægt að miðla miklu með útliti fólks á myndum, stellingu, svip og fleiru. Myndasöguformið sameinar allt það besta úr myndlist, kvikmyndum og sagnalist. Myndasögur eru oft miklu dýpri og betur skrifaðar en einhverjir hátimbraðir skáldsögudoðrantar,“ segir Sverrir og bætir við að á RÚV hafi undanfarið verið sýnd teiknimyndaröð, Eldhugar, byggð á bókinni og ætluð fyrir aðeins yngri krakka.